آزمایش شمارش گلبول قرمز خون چیست؟ + تفسیر آزمایش RBC

آزمایش شمارش گلبول قرمز خون (RBC) یکی از آزمایش‌های مهم برای ارزیابی سلامت بدن است. این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز خون، یا همان اریتروسیت‌ها، را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند. گلبول‌های قرمز در مغز استخوان، که بافت اسفنجی داخل استخوان‌های بزرگ بدن است، ساخته می‌شوند. این سلول‌ها دارای پروتئینی به نام هموگلوبین هستند که سرشار از آهن است و وظیفه انتقال اکسیژن از ریه‌ها به سلول‌های بدن را بر عهده دارد. سلول‌های بدن برای رشد، تولید مثل و تامین انرژی مورد نیاز خود به اکسیژن نیاز دارند.

اگر تعداد گلبول‌های قرمز بیشتر یا کمتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشانه‌ای از بروز بیماری در بدن باشد. تفسیر آزمایش RBC می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری‌ها کمک کند و فرصتی فراهم کند تا قبل از بروز علائم، درمان‌های لازم را دریافت کنید. برهمین اساس، در ادامه این مقاله از تهران لب به توضیح و تفسیر آزمایش شمارش گلبول قرمز خون می‌پردازیم.

آزمایش شمارش گلبول قرمز خون چرا انجام می‌شود؟

شمارش گلبول‌های قرمز (RBC) معمولاً بخشی از آزمایش کامل خون (CBC) است. آزمایش CBC مجموعه‌ای از تست‌هاست که تعداد و انواع مختلف سلول‌های خون را بررسی می‌کند. شمارش گلبول‌های قرمز به‌ویژه برای تشخیص اختلالات مرتبط با این سلول‌ها استفاده می‌شود؛ از جمله کم‌خونی، وضعیتی که در آن بدن به اندازه کافی گلبول قرمز سالم تولید نمی‌کند. کم‌خونی می‌تواند به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز یا کاهش هموگلوبین در خون رخ دهد و در صورت تشخیص زودهنگام، می‌توان از طریق درمان مناسب به بهبود شرایط کمک کرد.

آزمایش شمارش گلبول قرمز خون (RBC) در چه مواردی تجویز می‌شود؟

همانطور که گفته شد، آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز خون معمولاً بخشی از آزمایش CBC است که در چکاپ‌های دوره‌ای انجام می‌شود. علاوه بر آن، ممکن است اگر در حال درمانی هستید که می‌تواند روی تعداد سلول‌های خون شما تأثیر بگذارد (مانند شیمی‌درمانی) یا برای پایش شرایط خاصی همچون بیماری مزمن کلیوی، به این آزمایش نیاز داشته باشید. این آزمایش می‌تواند برای تشخیص و پیگیری علائم ناشی از کاهش یا افزایش گلبول‌های قرمز خون مفید باشد.

علائم کاهش گلبول‌های قرمز خون

علائم کاهش گلبول‌های قرمز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تنگی نفس
• ضعف یا خستگی
• سردرد
• سرگیجه
• آریتمی (مشکل در ریتم یا سرعت ضربان قلب)
• رنگ‌پریدگی

علائم افزایش گلبول‌های قرمز خون

علائم افزایش گلبول‌های قرمز خون هم ممکمن است به صورت یک یا چند مورد از موارد زیر در فرد ظاهر شود:

• سردرد
• سرگیجه
• مشکلات بینایی

نکات مهم در مورد آزمایش شمارش گلبول قرمز خون

در طی آزمایش شمارش گلبول قرمز خون، نمونه‌ خون از ورید بازوی شما گرفته می‌شود. متخصص آزمایشگاه با استفاده از یک سوزن کوچک، مقدار کمی خون را به داخل یک لوله آزمایش جمع‌آوری می‌کند. ممکن است در زمان وارد کردن یا خارج کردن سوزن کمی احساس سوزش کنید که مهم نیست. این فرآیند معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.

برای انجام آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز (RBC) به آمادگی خاصی نیاز نیست. خطر این آزمایش هم بسیار کم است (در حد صفر). فقط ممکن است کمی درد یا کبودی در محل تزریق ایجاد شود که به سرعت برطرف می‌شود.

تفسیر آزمایش RBC

تفسیر نتایج آزمایش شمارش گلبول قرمز خون می‌تواند نشان دهد که آیا تعداد گلبول‌های قرمز شما در حد طبیعی است یا بالاتر و پایین‌تر از حد نرمال قرار دارد.

شرایطی که ممکن است باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز شود:

• کم‌خونی
• لوسمی، نوعی سرطان خون
• سوءتغذیه
• مولتیپل میلوما، نوعی سرطان مغز استخوان
• نارسایی کلیه
• از دست دادن خون ناشی از آسیب یا مشکلات دیگر
• اختلال مصرف الکل
• بارداری

شرایط پزشکی که ممکن است باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز شوند عبارتند از:

• نارسایی قلبی که سطح اکسیژن خون را کاهش می‌دهد.
• بیماری‌های مادرزادی قلب (بیماری‌هایی که از زمان تولد وجود دارند).
• پلی‌سیتمی ورا (سرطان نادری که در آن مغز استخوان گلبول‌های قرمز زیادی تولید می‌کند).
• تومورهای کلیه
• بیماری‌های ریوی مانند آمفیزم، COPD و فیبروز ریوی (زخم بافت ریه).
• هایپوکسی (کاهش اکسیژن خون).
• مسمومیت با مونوکسید کربن (معمولاً ناشی از سیگار کشیدن).
• آپنه خواب

برای تفسیر دقیق آزمایش RBC باید با پزشک خود صحبت کنید. پزشک با در نظر گرفتن علائم، سابقه پزشکی و سایر آزمایش‌ها می‌تواند نتایج این آزمایش را بهتر تشخیص دهد و به درک بهتر شما از نتایج نیز کمک کند.

مقدار نرمال RBC در آزمایش خون

مقدار طبیعی گلبول‌های قرمز خون بسته به سن و جنسیت ممکن است متفاوت باشد، اما به‌طور کلی به شرح زیر ا ست:

• افراد مذکر: ۴.۷ تا ۶.۱ میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر خون
• افراد مونث: ۴.۲ تا ۵.۴ میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر خون
• کودکان: ۴.۰ تا ۵.۵ میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر خون

افزایش تعداد گلبول‌های قرمز معمولاً طی آزمایش‌های مربوط به مشکلات سلامتی دیگر کشف می‌شود. اگر تعداد گلبول‌های قرمز شما بالا باشد، پزشک ممکن است برای تشخیص علت آن، آزمایش‌های بیشتری درخواست کند. به‌عنوان مثال، پزشک ممکن است بررسی‌هایی برای شرایطی مانند نارسایی قلبی یا اختلالاتی که موجب کمبود اکسیژن می‌شوند، مانند آپنه خواب، انجام دهد.

عوامل مؤثر بر تفسیر آزمایش RBC

در بعضی از موارد ممکن است عواملی مانند آنچه که در ادامه ذکر می‌کنیم، بر نتیجه آزمایش شمارش گلبول قرمز خون تاتیرگذار باشند. برای اینکه تفسیر آزمایش RBc به درستی انجام شود، توصیه می‌شود قبل از مراجعه به آزمایشگاه تهران لب برای انجام آزمایش، تا حد امکان از عوامل زیر پرهیز کرده باشید:

• کم‌آبی بدن: در صورت کم‌آبی بدن، غلظت خون بیشتر شده و تعداد گلبول‌های قرمز به‌طور مصنوعی بالاتر از حد طبیعی نشان داده می‌شود.
• هیدراتاسیون بیش از حد: مصرف زیاد مایعات باعث رقیق شدن خون می‌شود و ممکن است تعداد گلبول‌های قرمز کمتر از مقدار واقعی نشان داده شود.
• استرس: استرس می‌تواند بر نتایج آزمایش خون اثر بگذارد؛ به‌ویژه ممکن است تعداد گلبول‌های قرمز را به‌طور موقت تغییر دهد.
• ارتفاع: زندگی در ارتفاعات بلند به دلیل کاهش اکسیژن هوا باعث می‌شود بدن تعداد بیشتری گلبول قرمز تولید کند تا اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها را افزایش دهد.
• برخی داروها: مصرف داروهایی مانند استروئیدها یا داروهای اریتروپویتین می‌تواند باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز شود.
• شرایط فرد هنگام خون‌گیری: فعالیت بدنی یا استرس حین خون‌گیری نیز می‌تواند بر نتایج آزمایش اثر بگذارد.

شناخت این عوامل به تفسیر دقیق‌تر نتایج آزمایش کمک می‌کند و می‌تواند از اشتباه در تشخیص جلوگیری کند.

گلبول قرمز و سرطان خون

سرطان‌های خون می‌توانند بر تولید و عملکرد گلبول‌های قرمز خون تاثیر گذاشته و باعث ایجاد سطوح غیرطبیعی از RBC شوند.هر نوع سرطان خون اثر خاص خود را بر تعداد گلبول‌های قرمز دارد. سه نوع اصلی سرطان خون شامل موارد زیر هستند:

• لوسمی: این سرطان توانایی مغز استخوان را برای تولید پلاکت‌ها و گلبول‌های قرمز خون مختل می‌کند.
• لنفوم: در این نوع سرطان، گلبول‌های سفید سیستم ایمنی تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
• میلوما: این بیماری از تولید طبیعی آنتی‌بادی‌ها جلوگیری می‌کند.

این سرطان‌ها به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانند موجب تغییرات در تعداد گلبول‌های قرمز خون شوند و تشخیص دقیق وضعیت بیمار نیازمند بررسی‌های کامل پزشکی است.

چه سرطان‌هایی موجب افزایش تعداد گلبول قرمز خون می‌شوند؟

اگرچه بسیاری از سرطان‌ها باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌شوند، برخی از سرطان‌ها می‌توانند منجر به افزایش تعداد گلبول‌های قرمز شوند. این سرطان‌ها عبارتند از:

• پلی‌سیتمی ورا: نوعی سرطان نادر خون که باعث تولید بیش‌ازحد گلبول‌های قرمز در بدن می‌شود.
• کارسینوم سلول کلیوی: شایع‌ترین نوع سرطان کلیه در بزرگسالان.
• کارسینوم هپاتوسلولار: شایع‌ترین نوع سرطان کبد در بزرگسالان.

این نوع سرطان‌ها به دلیل اختلال در تولید سلول‌های خونی یا تأثیر روی بافت‌های تولیدکننده خون، می‌توانند سطح گلبول‌های قرمز را افزایش دهند.

عوامل مختلفی می‌توانند بر نتایج آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز خون (RBC) تأثیر بگذارند و باعث افزایش یا کاهش تعداد این سلول‌ها شوند.

اگر نتایج آزمایش شمارش گلبول‌ قرمز خون (RBC) غیرطبیعی باشد چه کنیم؟

اگر نتایج آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز (RBC) غیرطبیعی باشد، اولین قدم مشاوره با پزشک است. پزشک نتایج آزمایش شما را بررسی کرده و بر اساس آن ممکن است آزمایشات تکمیلی بیشتری تجویز کند. این آزمایشات می‌تواند شامل اسمیر خون باشد که در آن خون شما تحت میکروسکوپ بررسی می‌شود تا ناهنجاری‌های سلول‌های خونی مانند کم‌خونی سلول داسی شکل یا اختلالات گلبول‌های سفید خون شناسایی شود. آزمایش‌های تکمیلی ممکن است شامل اسمیر خون باشد، که در آن خون شما زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا ناهنجاری‌های سلول‌های خونی مانند کم‌خونی سلول داسی شکل، اختلالات گلبول‌های سفید خون (مانند سرطان خون) یا انگل‌های خون (مثل مالاریا) تشخیص داده شوند.

همچنین پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری مانند بیوپسی مغز استخوان یا سونوگرافی برای بررسی مشکلات کلیوی یا قلبی توصیه کند.

تغییرات سبک زندگی هم می‌توانند تأثیر زیادی بر تعداد RBC شما داشته باشند. این تغییرات شامل موارد زیر است:

• حفظ رژیم غذایی سالم و جلوگیری از کمبود ویتامین‌ها
• ورزش منظم که موجب مصرف بیشتر اکسیژن توسط بدن می‌شود.
• اجتناب از مصرف آسپرین و دخانیات
• کاهش مصرف گوشت قرمز و آهن (به اندازه کافی)
• نوشیدن آب بیشتر و کاهش مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین

این تغییرات می‌توانند به بهبود وضعیت شمارش گلبول‌های قرمز و سلامت عمومی شما کمک کنند.

انجام آزمایش شمارش گلبول قرمز خون در منزل و شرایط آن

برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش شمارش گلبول قرمز خون، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.

آنچه از مقاله «آزمایش شمارش گلبول قرمز خون چیست؟ + تفسیر آزمایش RBC» آموختیم

همانطور که در این مقاله توضیح دادیم، آزمایش RBC بخشی از آزمایشات معمول پزشکی است که برای تشخیص بیماری‌ها و پیگیری وضعیت سلامتی فرد، به‌ویژه در بررسی علائم کم‌خونی و سایر اختلالات خونی انجام می‌شود. نتایج غیرطبیعی این آزمایش می‌تواند به دلایلی مانند کم‌آبی بدن، مصرف دارو، بیماری‌های مزمن یا سرطان‌های خون باشد.

ما در تهران لب به‌طور مستمر در تلاش هستیم تا خدمات آزمایشگاهی با کیفیت و دقیق را به شما ارائه دهیم تا بتوانید به‌موقع از وضعیت سلامت خود مطلع شوید و اقدامات لازم را برای بهبود آن انجام دهید.

منبع:

https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-red-blood-cell-count-test