دلیل تکرار آزمایش ادرار چیست؟

تکرار آزمایش ادرار اگر چه ناخوشایند، اما ممکن است یکی از مراحل مهم و حیاتی در تشخیص برخی از مشکلات پزشکی و اختلالات غیرطبیعی در بدن باشد. ادرار، مایعی است که توسط کلیه ‌ها فیلتر و تصفیه می شود و حاوی اطلاعات بسیار مهمی درباره وضعیت سلامت کلی بدن می ‌باشد. در تست ادرار، اطلاعات مفصلی از جمله سطح انواع مواد شیمیایی مختلف بدن از جمله میزان قند، پروتئین و سلول ‌های خونی و عناصر دیگر موجود در ادرار بررسی می ‌شود.

این آزمایش گاها در کنار تست خون انجام میگیرد. تکرار آزمایش خون و ادرار می‌ تواند به شکل دقیق تری عفونت ‌های ادراری، مشکلات کلیوی، بیماری ‌های مرتبط با دیابت و حتی بارداری را نشان دهد.

برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش ادرار و ثبت درخواست تلفنی نمونه‌گیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استان‌ها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.

آشنایی با دلیل تکرار آزمایش ادرار

باید گفت به دلیل اهمیت بالایی که آزمایش ادرار در تشخیص اختلالات پزشکی دارد، پزشک شما ممکن است به علت آلوده بودن نمونه ادرار یا مصرف مواد غذایی و یا داروهایی که منع مصرف دارند، درخواست تکرار آزمایش ادرار بدهد.

علت تکرار آزمایش ادرار میتواند متفاوت باشد، مواردی مانند نیاز به تایید یا رد تشخیص، پیگیری وضعیت و بهبودی بیمار، یا وجود نتایج مشکوک و غیر طبیعی، از جمله این موارد به شمار می آیند.  

* چه زمانی آزمایش ادرار میدهیم؟

آزمایش ادرار جهت تشخیص موارد زیادی کاربرد دارد، از جمله انواع عفونت، درد در ناحیه شکم، کمر و… که برای تشخیص آنها میتوان از آزمایشات مختلفی روی نمونه  ادرار بیمار استفاده کرد. برخی مواقع، در صورت مشاهده علائم مشکوک و غیرطبیعی، ممکن است تکرار آزمایش انجام شود و یا آزمایشات مکمل دیگری درخواست شود.

آزمایش ادرار و همچنین دیگر نمونه هایی که تحت آزمایش قرار میگیرند، باید طبق استاندارد و دستورالعمل های خاصی جمع آوری، نگهداری و بررسی شوند. در غیر این، صورت تجزیه و تحلیل و نتایج نهایی دقیق نخواهند بود.

در ادامه به برخی از کاربردهای تست ادرار می پردازیم:

·       بررسی وجود انواع عفونت

عفونت های دستگاه ادراری می توانند باعث درد، تب، تکرر ادرار، خون در ادرار و سوزش هنگام ادرار شوند. برخی از این عفونت ها شامل موارد زیر هستند:

• سیستیت یا عفونت مثانه
• پیلونفریت یا عفونت کلیه
• یورتریت یا التهاب پیشاب راه
• و پروستاتیت یا التهاب غده پروستات

آزمایش ادرار همچنین می تواند نشان دهنده وجود باکتری، قارچ، ویروس یا سایر میکروارگانیسم های عامل عفونت باشد .

·       بررسی قند و پروتئین

قند و پروتئین در ادرار نشان دهنده بیماری های مختلف مانند دیابت، نفروپاتی دیابتی، گلومرونفریت، سندروم نفروتیک و سایر بیماری های کلیه و کبد هستند. با استفاده از تست ادرار می توان میزان این مواد معدنی ضروری در بدن را بررسی کرد.

·       بررسی تعداد گلبول های قرمز و سفید

وجود گلبول های قرمز و سفید در ادرار نشان دهنده خون رسانی نامطلوب به کلیه ها، آسیب به بافت کلیه، عفونت ها، التهاب، سنگ کلیه، ترومبوز یا سایر بیماری های دستگاه ادراری است.

همچنین در اکثر مواقع، اگر هدف آزمایش صرفا بررسی تعداد گلبول های سفید و قرمز باشد، ممکن است از آزمایش شمارش سلول های خون (CBC) استفاده شود.

توجه داشته باشید که تکرار آزمایش خون نیز درست مثل تکرار آزمایش ادرار، یک امر ممکن است.

·       چکاپ بارداری

گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) نام هورمونی است که توسط جفت تولید می شود و آزمایش خون یا HCG یا آزمایش ادرار بی بی چک، میتواند بارداری یا عدم بارداری را تائید کند. حضور این هورمون در خون یا ادرار نشان دهنده بارداری است.

·       سایر مشکلات پزشکی

مشکلات و اختلالات پزشکی نظیر درد شکم، کمر درد، خون در ادرار و یا تکرر ادرار ممکن است نشان دهنده بیماری های دستگاه ادراری مانند عفونت ها، سنگ ها، تومورها، کیست ها، آسیب های بافتی، انسداد یا سایر شرایط پزشکی باشند.

گاهی از مواقع، دلیل تکرار تست ادرار ممکن است عدم امکان تشخیص این بیماری ها در نمونه و نتیجه اولیه باشد.

* آمادگی قبل از آزمایش ادرار

آمادگی قبل از آزمایش ادرار از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است، زیرا نقش مهمی در دقت و صحت نتایج این آزمون دارد. در بسیاری از مواقع که افراد میپرسند علت تکرار آزمایش ادرار چیست، علتش عدم رعایت چند نکته ساده و دریافت نمونه نامناسب است. 

• عدم نیاز به ناشتایی: برای آمادگی قبل از آزمایش ادرار، نیازی به ناشتا بودن یا خالی نگه داشتن معده نیست؛ مگر اینکه پزشک بصورت اختصاصی این تجویز را کرده باشد.
• اولین ادرار صبح: بهتر است نمونه ادرار شما، اولین ادرار صبح باشد. چون در این زمان، تراکم و تعداد مواد موجود در ادرار بالاتر است و تحلیل آن راحت تر انجام میشود.
• اجتناب از آب زیاد: مصرف زیاد آب یا سایر نوشیدنی ها ممکن است باعث کاهش تراکم و تغییر pH ادرار شود و نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، بهتر است قبل از جمع آوری نمونه، فقط در حد رفع تشنگی آب بنوشید و از نوشیدن بیش از حد خودداری کنید.

همچنین نمونه ادرار بلافاصله باید به آزمایشگاه منتقل شود. زیرا با گذشت زمان، نمونه دچار تغییرات شیمیایی میشود و نتیجه آزمون، دقت خود را از دست می ‌دهد. در صورت عدم امکان انتقال، نمونه باید در یخچال نگهداری شود.

نگه داشتن نمونه ادرار در دمای اتاق می تواند باعث تغییر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن شده و موجب رشد باکتری های مختلف شود؛ همه این موارد میتوانند دلیل تکرار آزمایش ادرار باشند.

* دستور العمل جمع آوری نمونه ادرار

• قبل از اقدام به نمونه گیری، دست های خود را با استفاده از آب و صابون کاملا بشویید تا زمان جمع آوری ادرار و حمل شیشه ی نمونه، ظرف دچار آلودگی نشود.
• از خشک و تمیز بودن محل خروج ادرار مطمئن شوید تا از ورود هرگونه آلودگی و میکروب به نمونه، جلوگیری شود.
• هنگام باز کردن درب ظرف، توجه کنید که دستتان به داخل ظرف برخورد نکند.
• برای شروع جمع آوری نمونه ادرار، می بایست تا چند ثانیه اول ادرار دور ریخته شود. اینکار باعث پاکیزه سازی مجاری ادرار و دریافت نمونه بهتر خواهد شد.
• پس از آن، حداقل 30 میلی لیتر (نصف ظرف نمونه گیری) را از ادرار پر کنید.
• توجه داشته باشید که داخل ظرف، استریل است و نباید هیچگونه تماس پوستی با داخل ظرف صورت بگیرد.
• در نهایت درب ظرف نمونه ی ادرار را ببندید و تحویل آزمایشگاه دهید.

نکته: بانوان و آقایان توجه داشته باشند که قبل از نمونه گیری، در صورت امکان حتما واژن و آلت تناسلی باید مورد شستشو قرار بگیرد. علاوه بر آن، نمونه گیری را طوری انجام دهید که ادرار با پوست خارجی ناحیه تناسلی تماس پیدا نکند.

آزمایش ادرار نوزاد و اطفال چگونه انجام میشود؟

برای نمونه گیری از نوزادان و اطفال از کیسه مخصوص آزمایش ادرار استفاده میشود. این کیسه ها دارای چسب بوده و استریل شده هستند و میتوان با قرار دادن آنها روی محل خروج ادرار، نمونه گیری را انجام داد.

– نمونه گیری ادرار از نوزاد پسر

• کودک را شسته و به پشت بخوابانید.
• ناحیه تناسلی و اطراف آن را شسته و بدون استفاده از محلول لوسیون، کاملاً خشک کنید.
• برچسب کیسه را کنده و نوک آلت تناسلی را وارد قسمت ورودی کیسه ادرار کنید. اطراف آن را نیز با فشار انگشت بچسبانید.
• بدون قطع روند ادرار، منتظر باشید تا ادرار کامل شود و بعد، کیسه ادرار را به ظرف استریل پلاستیکی منتقل کنید و درب آن را محکم ببندید.
• نمونه ادرار تهیه شده را ظرف حداکثر نیم ساعت به آزمایشگاه تحویل دهید.

– نمونه گیری از نوزاد دختر

• ناحیه تناسلی را از جلو به عقب شسته، کودک را به پشت بخوابانید و چین ‌های ناحیه تناسلی و مخرج را خشک کنید. از هیچ مواد لوسیونی و… استفاده نشود.
• برچسب کیسه را کنده و قسمت اطراف ناحیه تناسلی را بکشید تا چین‌ های پوست از هم باز شود.
• قسمت ورودی کیسه ادرار که به شکل بیضی است را به ناحیه ادرار بچسبانید و با انگشت، اطراف ورودی کیسه را به پوست ناحیه تناسلی فشار دهید
• منتظر باشید تا ادرار کامل شود و بعد از تهیه نمونه، کیسه ادرار را به ظرف استریل پلاستیکی منتقل نموده و درب آن را محکم ببندید.
• نمونه را در سریعترین زمان به آزمایشگاه برسانید.

* دلیل تکرار آزمایش ادرار چیست؟

همانطور که متوجه شدید، تست ادرار میتواند در تشخیص بسیاری از بیماری ها اثرگذار باشد و  برای دریافت نمونه ادرار باید شرایط خاصی رعایت شود. گاهی مواقع ممکن است اختلالی در یکی از این موارد صورت بگیرد و دلیل تکرار آزمایش ادرار شود.

همچنین شاید نتایج آزمایش ادرار مشکوک بوده و لازم شود در شرایطی متفاوت و یا در دوره ای دیگر، آزمایش ادرار تکرار شود.در صورتی که بیمار قبل از انجام آزمایش، خوراکی که منع مصرف داشته مانند یک دارو را مصرف کرده باشد، مسلما نتیجه را تحت تاثیر قرار داده و نتایج دچار خطا میشوند

در ادامه میپردازیم به اینکه در چه صورت آزمایش ادرار تکرار میشود:

·       نمونه ادرار آلوده یا نامناسب

اگر نمونه ادرار با مواد خارجی مانند خون، ترشحات واژینال، مدفوع، صابون یا کرم های دارویی آلوده شده باشد، نتیجه آزمایش ادرار تحت تاثیر قرار میگیرد. به همین دلیل، باید نمونه ادرار را با رعایت اصول بهداشتی جمع آوری کنید.

·       نتایج آزمایش ادرار مبهم یا غیرطبیعی

 اگر نتیجه آزمایش ادرار نشان دهنده وجود مقادیر بالا یا پایین از مواد مانند قند، پروتئین، گلبول های قرمز یا سفید یا باکتری باشد، ممکن است فرد به بیماری های مختلفی مانند دیابت، عفونت های دستگاه ادراری، بیماری های کلیه یا پره اکلامپسی مبتلا باشد. در این صورت، برای اطمینان بیشتر باید آزمایش را تکرار کنید تا شک به وجود آمده تائید یا رد شود.

·       تشخیص دقیق تر بیماری

اگر شخص به بیماری های مانند عفونت های دستگاه ادراری، دیابت یا پره ‌اکلامپسی مبتلا باشد و یا تحت درمان باشد، پزشک ممکن است خواستار تکرار آزمایش ادرار شود تا وضعیت فرد را سنجیده تجویز بهتری ارائه دهد کند.

 به عنوان مثال در حالت عادی، زنان باردار در هفته‌ های 12 تا 16 و سپس در سه ‌ماهه سوم حاملگی یک آزمایش کشت ادرار (urine culture) دارند تا عفونت ‌های دستگاه ادراری را شناسایی کنند.

در بسیاری از مواقع، پاسخ به اینکه تکرار آزمایش کشت ادرار برای چیست و یا تست های ادرار چرا تکرار میشوند، بستگی به شرایط خاص هر فرد دارد. به همین دلیل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و دلیل و زمان تکرار آزمایش را از او بپرسید. اگر هر گونه علامت یا نگرانی دارید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

* انواع تست ادرار کدامند؟

آزمایشات ادرار می ‌توانند اطلاعات ارزشمندی از وضعیت سلامتی فرد ارائه دهند. این آزمایشات، با بررسی ویژگی ‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار، مواردی چون عفونت‌ ها، بیماری‌ های کلیه، دیابت، بارداری و سایر شرایط پزشکی را مورد بررسی قرار میدهند.

در ادامه 3 آزمایش مهم ادرار را مورد بررسی قرار میدهیم:

·       آزمایش ادرار ساده

این آزمایش شامل بررسی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی ادرار است. از جمله اطلاعاتی که می ‌توان از این آزمایش به ‌دست آورد عبارتند از:

• رنگ، شفافیت و بوی ادرار
• سطح pH و ویژگی‌ های شیمیایی ادرار مانند گلوکز، پروتئین، نیتریت و لوکوسیت
• شمارش یا تعداد گلبول‌ های قرمز و سفید در ادرار

·       آزمایش کشت ادرار

این آزمایش شامل رشد باکتری ‌ها یا سایر میکروارگانیسم‌ ها در نمونه ادرار است. با کشت ادرار، نوع و حساسیت عامل عفونت مشخص می ‌شود و به‌ طور خاص در تشخیص طبی عفونت ‌های مجاری ادراری مفید است.

این آزمایش همچنین در زمان بارداری کاربرد گسترده ای دارد و به شناسایی عفونت های مجاری واژن و مجاری ادرار میپردازد. در بسیاری از مواقع، منظور از تکرار آزمایش ادرار در بارداری، همین آزمایش است.  

·       آزمایش ادرار ۲۴ ساعته

این آزمایش شامل جمع‌ آوری تمام ادرار خروجی در ۲۴ ساعت است. این تست ادرار، یکی از موثق ترین تست ها بوده و مقادیر مختلف موادی مانند پروتئین، کلسترول، کلسیم، سدیم، پتاسیم و سایر مواد در ادرار اندازه‌ گیری می کند.

 همچنین از جواب آزمایش ادرار 24 ساعته می توان برای بررسی مشکلات مرتبط با کلیه‌ ها، کبد و سایر اعضای بدن استفاده کرد.

علاوه بر اینها، آزمایشات ادرار ممکن است به صورت تکمیلی همراه با آزمون ‌های دیگر انجام شوند تا تصویر کامل ‌تری از وضعیت سلامتی فرد به دست آید.

جمع بندی دلیل تکرار آزمایش ادرار

آزمایش ادرار یکی از مهم ترین تست هایی است که در بررسی و تشخیص انواع بیماری ها از جمله دیابت یا تشخیص شرایطی مثل بارداری، استفاده می شود. برای انجام این آزمایش نیاز به شرایط خاصی می باشد که در صورت عدم رعایت آنها، تکرار تست ادرار درخواست میشود. دلیل تکرار آزمایش ادرار همچنین میتواند مشکوک بودن به نتیجه، نیاز به تشخیص دقیق تر و آلوده بودن نمونه باشد.