بدن انسان دارای سیستمهای بیشماری است که برای حفظ تعادل، سلامت و عملکرد طبیعی با یکدیگر هماهنگ عمل میکنند. یکی از مهمترین این سیستمها، سیستم ایمنی است که مسئول دفاع از بدن در برابر عوامل بیماریزا است. اما گاهی اوقات، این سیستم به اشتباه به اجزای طبیعی بدن حمله میکند و زمینهساز اختلالات خودایمنی میشود. یکی از این اختلالات، سندرم آنتی فسفولیپید (APS) است که میتواند خطرات جدی مانند لخته شدن غیرطبیعی خون، مشکلات عروقی و حتی سقط مکرر را به همراه داشته باشد.
برای شناسایی این سندرم و ارزیابی دقیق خطرات مرتبط با آن، از آزمایش آنتی فسفولیپید استفاده میشود. این آزمایش با بررسی حضور آنتیبادیهای خاص در خون، اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت سیستم ایمنی و ریسکهای مرتبط با بیماری ارائه میدهد. در ادامه این مقاله از تهران لب، به بررسی علمی این آزمایش، نحوه انجام آن و چگونگی تفسیر نتایج میپردازیم.
آزمایش آنتی فسفولیپید (Anti Phospholipid) یکی از ابزارهای تشخیصی مهم در علم پزشکی است که برای شناسایی وجود آنتیبادیهای غیرطبیعی علیه فسفولیپیدها یا پروتئینهای مرتبط با آنها در خون انجام میشود. فسفولیپیدها اجزای اساسی غشاهای سلولی هستند که نقش حیاتی در عملکرد طبیعی سلولها و فرآیندهای بیولوژیکی ایفا میکنند.
در شرایط عادی، سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی تولید میکند که از بدن در برابر عوامل خارجی مانند باکتریها و ویروسها محافظت میکنند. اما در برخی اختلالات خودایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه آنتیبادیهایی علیه مولکولهای طبیعی بدن، از جمله فسفولیپیدها، تولید میکند. این آنتیبادیها میتوانند منجر به لخته شدن غیرطبیعی خون، مشکلات عروقی، و در مواردی سقطهای مکرر یا عوارض بارداری شوند.
این آزمایش برای تشخیص سندرم آنتی فسفولیپید (APS)، ارزیابی ریسک لختههای خونی و شناسایی علل ناباروری یا مشکلات بارداری مورد استفاده قرار میگیرد. دقت در انجام و تفسیر این آزمایش میتواند به پزشکان در مدیریت بهتر بیماری و کاهش عوارض مرتبط کمک کند.
سندرم آنتی فسفولیپید (APS) چیست؟
سندرم آنتی فسفولیپید (APS) یک بیماری است که احتمال تشکیل لختههای خونی در بدن را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد. پزشکان گاهی این بیماری را با نام سندرم آنتیبادی آنتی فسفولیپید نیز میشناسند.
لختههای خونی ناشی از APS میتوانند منجر به عوارض شدید و حتی تهدیدکننده زندگی مانند سکته مغزی شوند. این بیماری همچنین احتمال سقط جنین و دیگر عوارض بارداری را در افراد باردار بهطور قابل ملاحظهای افزایش میدهد. APS یک بیماری خودایمنی است. بیماریهای خودایمنی زمانی رخ میدهند که سیستم ایمنی بدن به جای محافظت از بدن، به اشتباه به بافتها و مولکولهای طبیعی خود حمله میکند.
علائم سندرم آنتی فسفولیپید
برخی از افراد مبتلا به سندرم Anti Phospholipid ممکن است متوجه تغییرات پوستی مانند پوست مایل به قرمز (لیدو رتیکولاریس) با الگوی تارمانند و تیره شوند. اما بیشتر افراد مبتلا به APS تا زمانی که لخته خون ایجاد نکنند یا مشکلی در دوران بارداری تجربه نکنند، علائم قابل توجهی ندارند.
علائم لخته خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس (دیسنیا)
- سردردهای مکرر
- درد ناگهانی در بازوها، پاها، کمر، گردن یا فک
- قرمزی یا تورم در بازو یا پا
- درد شکمی (درد معده)
نکته :لختههای خونی میتوانند تهدیدی جدی برای زندگی باشند. اگر فکر میکنید که لخته خون دارید، بلافاصله به بخش اورژانس مراجعه کنید.
علائمی که ممکن است قابل مشاهده، احساس یا توجه نباشند عبارتند از:
- سطح پایین پلاکتهای خون
- کمخونی
- ناهنجاریهای دریچه قلب
چه چیزی باعث ایجاد سندرم آنتی فسفولیپید میشود؟
سندرم آنتی فسفولیپید زمانی رخ میدهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه شروع به تولید آنتیبادیهای غیرطبیعی خاصی میکند. معمولا سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی تولید میکند تا از شما محافظت کند. این آنتیبادیها پروتئینهای خاصی هستند که مانند ارتشی از رباتهای امنیتی عمل کرده و میکروبها، آلرژنها یا سموم موجود در خون شما را پیدا کرده و از بین میبرند. زمانی که سیستم ایمنی بدن مادهای غیرمطلوب در بدن را شناسایی میکند، آنتیبادیهایی تولید میکند که مخصوص یافتن و نابود کردن آن مهاجم هستند.
سندرم Anti Phospholipid نام خود را از نحوه حمله سیستم ایمنی به بدن میگیرد. اگر شما مبتلا به APS باشید، سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی تولید میکند که به پروتئینهای متصل به فسفولیپیدها (نوعی چربی سلولی) حمله میکنند. این حملات باعث آسیب به فسفولیپیدها شده و آنها را بیشتر مستعد تجمع و تشکیل لخته میکند.
سه آنتیبادی که میتوانند باعث APS شوند عبارتند از:
- آنتیکواگولانت لوپوس
- آنتیکاردیولیپین
- آنتیبی۲ گلیکوپروتئین ۱
افراد مبتلا به APS ممکن است یکی، دو یا تمام سه مورد از این آنتیبادیها را داشته باشند. همچنین ممکن است آنتیبادیهای آنتی فسفولیپید را داشته باشید و هیچگونه علائم یا نشانههایی از APS نداشته باشید. اگرچه کارشناسان میدانند که این آنتیبادیها باعث APS میشوند، هنوز مطمئن نیستند که چه چیزی باعث میشود سیستم ایمنی بدن شما این آنتیبادیهای اشتباه را تولید کند.
مراحل انجام آزمایش Anti Phospholipid
اغلب افراد تنها پس از بروز لخته خون یا سقط جنین برای تشخیص APS آزمایش میشوند. برخی از افراد ممکن است آنتیبادیهای آنتی فسفولیپید را داشته باشند، اما هیچگونه علائم یا عوارض مرتبط با APS را تجربه نکنند.
پزشک برای تشخیص APS از آزمایشهای خون استفاده میکند؛ پزشک نمونههایی از خون شما را برای سه آزمایش مختلف میگیرد (یکی از این آزمایشها برای شناسایی هر یک از سه آنتیبادی آنتی فسفولیپید است). برای تشخیص سندرم آنتی فسفولیپید، حداقل یکی از آزمایشهای خون باید دو بار و با فاصلهای بیش از سه ماه مثبت باشد.
همانطور که گفته شد، آزمایش خون برای تشخیص آنتی فسفولیپید به منظور شناسایی آنتیبادیهایی انجام میشود که سیستم ایمنی بدن به اشتباه علیه فسفولیپیدها (نوعی چربی سلولی) تولید میکند. مراحل انجام این آزمایش به شرح زیر است:
- مراجعه به پزشک: نخستین مرحله مراجعه به پزشک است. اگر پزشک شما به دلایل مختلف از جمله وجود لخته خون، سقط مکرر، یا سایر علائم مشکوک به APS مشکوک باشد، ممکن است درخواست انجام آزمایش خون برای بررسی آنتیبادیهای آنتی فسفولیپید بدهد.
- نمونهبرداری از خون: در مرحله بعد، تکنسین آزمایشگاه از شما نمونهای از خون میگیرد. این کار معمولا از طریق سوزن وارد کردن به یک رگ در بازو انجام میشود. خون جمعآوری شده برای انجام آزمایشهای مختلف به آزمایشگاه ارسال میشود.
- انجام آزمایشهای خون: سه آزمایش اصلی برای تشخیص آنتی فسفولیپید انجام میشود:
- آنتیکواگولانت لوپوس (Lupus Anticoagulant): این آزمایش به منظور بررسی آنتیبادیهایی است که میتوانند به لخته شدن خون کمک کنند.
- آنتیکاردیولیپین (Anticardiolipin): این آزمایش به منظور شناسایی آنتیبادیهایی است که به فسفولیپیدها متصل میشوند و ممکن است باعث لخته شدن خون شوند.
- آنتیبی۲ گلیکوپروتئین ۱ (Anti-B2 Glycoprotein 1): این آزمایش برای شناسایی آنتیبادیهایی است که به پروتئینهای خاص متصل میشوند و میتوانند منجر به اختلالات لختهای شوند.
- تکرار آزمایش: برای تشخیص قطعی APS، پزشک معمولا درخواست میکند که آزمایشها دو بار و با فاصله سه ماه یا بیشتر تکرار شوند. در صورتی که حداقل یکی از آزمایشها در دو نوبت مثبت باشد، میتوان تشخیص APS را قطعی دانست.
- تفسیر نتایج آزمایش: نتایج آزمایشها به پزشک کمک میکند تا وضعیت شما را بررسی کرده و تصمیمات درمانی مناسب را اتخاذ کند. اگر نتایج آزمایش مثبت باشد، پزشک ممکن است درمانهای خاصی مانند رقیقکنندههای خون یا سایر داروها را برای کاهش خطر لخته شدن خون تجویز کند.
در نهایت، انجام این آزمایشها کمک میکند تا پزشک بتواند تشخیص دقیقی از وضعیت سیستم ایمنی بدن شما ارائه دهد و درمانهای مناسب را آغاز کند.
آزمایش آنتی فسفولیپید در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
آزمایشگاه تهران لب با ارائه خدمات آزمایش خون در خانه، امکان تشخیص آنتیبادیهای آنتی فسفولیپید را در محیطی راحت و بدون نیاز به مراجعه حضوری فراهم کرده است. این آزمایش برای شناسایی آنتیبادیهایی انجام میشود که ممکن است باعث ایجاد سندرم آنتی فسفولیپید (APS) و اختلالات لخته شدن خون شوند. خدمات آزمایش در منزل تهران لب به ویژه برای افرادی که به دلایل مختلف قادر به مراجعه به آزمایشگاه نیستند، بسیار مناسب است. در این فرآیند، تکنسینهای ماهر تهران لب با استفاده از تجهیزات پیشرفته، نمونه خون شما را جمعآوری کرده و به آزمایشگاه ارسال میکنند.
پس از انجام آزمایشها و تحلیل نتایج، پزشک شما میتواند تشخیص دقیقتری ارائه دهد و در صورت لزوم، درمانهای مربوطه را شروع کند. این خدمات با حفظ حریم خصوصی و رعایت اصول بهداشتی انجام میشود تا راحتی و امنیت شما تضمین شود.
آنچه از مقاله «آزمایش آنتی فسفولیپید (Anti Phospholipid) چیست؟ + تفسیر آموختیم
در پایان، سندرم آنتی فسفولیپید ممکن است بهعنوان یک خطر پنهان در بدن شما ظاهر شود که تا زمانی که لخته خون ایجاد نکند، قابل مشاهده نیست. این شرایط میتواند نگرانکننده باشد، اما قابل مدیریت است. داشتن یک بیماری، حتی یک بیماری جدی، تعریفکننده شخصیت شما نیست. بسیاری از افراد تحت درمان با رقیقکنندههای خون قادرند به زندگی خود ادامه دهند و تمام اهدافشان را دنبال کنند؛ از جمله داشتن فرزند بیولوژیکی. با پزشک خود مشورت کنید تا درباره علائم هشداردهنده، نحوه پیشگیری از لخته شدن خون و اقدامات لازم در صورت بروز لخته بیشتر آگاه شوید و بهترین روشها برای مدیریت این بیماری را پیدا کنید.
منبع: