احساس طعم فلز در دهان یکی از علائم شایع در دوران بارداری است که بسیاری از زنان باردار آن را تجربه می‌کنند. این حس که به طور معمول به عنوان «مزه فلز» شناخته می‌شود، می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، تغییرات در ذائقه و عملکرد حس چشایی و همچنین واکنش‌های فیزیولوژیکی بدن به بارداری ایجاد شود.
این تغییرات ممکن است در سه ماهه اول بارداری بیشتر مشاهده شود و برای برخی از زنان در طول بارداری ادامه یابد. اگرچه این پدیده معمولا بی‌ضرر است، اما می‌تواند برای بسیاری از مادران آزاردهنده باشد. در ادامه این مقاله از تهران لب، به بررسی علل احساس طعم فلز در دهان و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
چرا بعضی مواقع مزه فلز در دهان احساس می شود؟
کریستین کینگزلی، پرستار متخصص (APRN)، متخصص بیماری‌های ریوی، مدیر مؤسسه ریه در منچستر، کنتیکت می‌گوید:
Dysgeusia یک وضعیت شایع است که برخی از افراد باردار در سه ماهه اول بارداری خود تجربه می‌کنند. Dysgeusia و دیگر اختلالات چشایی در دوران بارداری شرایط [خطرناک] نیستند، اما آزاردهنده هستند و می‌توانند منجر به تغییرات یا کاهش اشتها شوند.
Dysgeusia (اختلال چشایی) معمولا در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد و معمولا با پیشرفت بارداری از بین می‌رود. طعم یا احساس آن به گونه‌ای توصیف می‌شود که مانند داشتن یک سکه فلزی در دهان یا مکیدن یک تکه آهن باشد. این اختلال همچنین می‌تواند به صورت طعم ترشی که در طعم غذا نفوذ می‌کند، خود را نشان دهد و حتی زمانی که دهان خالی است، ایجاد شود.
این یک مشکل بدزمانی است که Dysgeusia در همان زمانی رخ می‌دهد که حالت تهوع بارداری بیشتر محتمل است. انگار که تنها مقابله با معده ناراحت کافی نیست، طعم بد فلزی در دهان واقعا اوضاع را بدتر می‌کند. با این حال، برای برخی از زنان، مقابله موفق با تهوع واقعا به بهبود این حس در دهان کمک می‌کند. برای برخی دیگر، ظاهرا هیچ ارتباطی وجود ندارد و هر یک به همان اندازه چالش‌برانگیز است، چه با نشانه دیگر در همان زمان باشد یا نباشد.
دلایل احساس طعم فلز در دهان
اختلال چشایی (Dysgeusia) معمولا به دلیل هورمون‌های بارداری، به ویژه استروژن، رخ می‌دهد. این یکی از هورمون‌های زنانه است که در دوران بارداری به طور خاص افزایش می‌یابد. این هورمون به طور معمول نقش مهمی در درک طعم، تمایل به غذا و لذت کلی از غذا دارد. زیرا سطح استروژن در دوران بارداری تغییرات زیادی دارد، احساس چشایی نیز می‌تواند همراه با آن تغییر کند. به همین دلیل است که طعم غذا در دوران بارداری می‌تواند بسیار متفاوت باشد. یک هفته چیزی خوشمزه به نظر می‌رسد و هفته بعد، به طور کلی طعم متفاوتی دارد.
یکی دیگر از علل طعم فلزی در دهان می‌تواند ارتباط بین بو و طعم باشد. در دوران بارداری، معمولا زنان حس بویایی قوی‌تری پیدا می‌کنند. ارتباط بین بو و طعم به خوبی شناخته شده است، اما در دوران بارداری این حس می‌تواند به شدت افزایش یابد. اگر چیزی بویی خیلی قوی، ناخوشایند یا نامطبوع داشته باشد، احتمالا طعم فلزی در دهان نیز بیشتر خواهد شد.
طعم فلزی یا Dysgeusia همچنین می‌تواند به دلیل احتباس آب در بدن باشد. این پدیده در تمام سیستم‌های بدن رخ می‌دهد و سلول‌های دهان نیز از آن مستثنی نیستند، به ویژه جوانه‌های چشایی که به شدت در زبان متمرکز هستند.
برخی افراد معتقدند که Dysgeusia به عنوان یک مکانیزم حفاظتی برای جلوگیری از خوردن غذاهایی است که ممکن است برای مادر باردار یا جنین مضر باشند. این مکانیسم که باعث دفع برخی غذاها می‌شود، ممکن است مسئول طعم فلزی در دهان باشد، اما این مشکل ممکن است حتی زمانی که غذایی مصرف نمی‌شود و غذاها کاملا ایمن هستند، رخ دهد. شاید این یکی از آن معماهای غیرقابل توضیح باشد.
نظریه دیگر این است که Dysgeusia به عنوان یک مکانیزم محافظتی عمل می‌کند تا مطمئن شود مادر باردار مقدار کافی از عناصر ردیابی مانند کلسیم، سدیم و آهن را مصرف می‌کند.
برطرف کردن طعم فلز در دهان
اختلال چشایی (Dysgeusia) ممکن است سخت کنترل شود و حتی سخت‌تر متوقف گردد. اما معمولا با پیشرفت بارداری کاهش می‌یابد، بنابراین با گذشت زمان احتمالا کمی راحت‌تر خواهید شد. معمولا بعد از سه ماهه اول که هورمون‌ها به حالت طبیعی برگشته و بدن به وضعیت بارداری عادت کرده است، بهبود قابل توجهی مشاهده می‌شود.
با این حال، برخی از زنان متوجه می‌شوند که Dysgeusia در تمام دوران بارداری همراه آن‌ها است و تنها باید یاد بگیرند که با آن کنار بیایند.
غذاها و سس‌هایی که جریان بزاق را افزایش می‌دهند معمولا کمک‌کننده هستند (با شستن طعم فلزی در دهان)، اما زنانی که قبلا بزاق زیادی تولید می‌کنند و از این موضوع اذیت می‌شوند، ممکن است این روش برایشان جذاب نباشد.
برخی روش‌های مفید برای از بین بردن طعم فلز در دهان
- مسواک زدن مکرر دندان‌ها با خمیردندان‌هایی که طعم نعناع قوی دارند.
- مسواک زدن زبان
- استفاده هرروزه از نخ دندان
- استفاده از دهان‌شویه و غرغره کردن بین مسواک زدن. از پزشک یا داروساز بپرسید که آیا دهان‌شویه شما برای نوزادتان مضر است یا نه؛ چرا که بسیاری از دهان‌شویه‌ها حاوی الکل هستند.
- نوشیدن چندین لیوان آب ساده در طول روز، هر کدام با کمی آب لیمو یا لیمو ترش تازه.
- نوشیدن آب یخ و مکیدن تکه‌های یخ ممکن است کمک‌کننده باشد. می‌توانید برخی از آن‌ها را با آب لیمو یا کمی شربت میوه منجمد کنید.
- غذاهای حاوی مرکبات مانند پرتقال، گریپ‌فروت، لیمو، آناناس و کیوی می‌توانند مفید باشند.
- غذاهای خیسانده شده در سرکه مانند ترشی‌ها، خیارشور، زیتون، چاتنی‌ها و سس‌ها نیز می‌توانند کمک‌کننده باشند.
- چیپس سیب‌زمینی با نمک و سرکه (مراقب باشید که افراط نکنید)
- خوردن سیب سبز
- بستنی یخی
- جویدن آدامس بدون شکر
- دهان‌شویه‌ای که با آب گرم و نمک تهیه می‌شود می‌تواند مفید باشد. نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید، دهان‌شویه کنید و تا جایی که راحت است غرغره کرده و سپس تف کنید.
- استفاده از جوش‌شیرین به میزان ¼ قاشق چای‌خوری در یک لیوان آب گرم می‌تواند به خنثی کردن سطح اسیدیته (Ph) دهان کمک کند.
- مطمئن شوید که حداقل دو بار در دوران بارداری به دندانپزشک مراجعه کنید. بهداشت ضعیف دهان می‌تواند منجر به Dysgeusia و حتی زایمان زودرس شود. توصیه‌های دندانپزشک خود را برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها دنبال کنید.
- غذاهای تند می‌توانند طعم فلزی را پوشش دهند و آن را تحت کنترل درآورند. اما باید مراقب باشید که ادویه‌هایی مانند کاری، سیر و غذاهای چرب ممکن است باعث سوزش معده و سوء هاضمه شوند.
- از خوردن ماهی و غذاهای دریایی با بوی قوی اجتناب کنید.
- هر غذایی که باعث افزایش تولید بزاق شود ممکن است مفید باشد.
درمان طعم فلز در دهان در بارداری
برای از بین بردن طعم فلزی در دهان، اقدامات درمانی موثری وجود دار که عبارتند از:
- برخی از ویتامین‌های بارداری ممکن است باعث افزایش طعم فلزی و ایجاد طعم ناخوشایند در دهان شوند. ویتامین‌های B12 و روی به‌ویژه ممکن است باعث تحریک شوند. در این صورت، ممکن است تغییر ویتامین‌های پیش از زایمان مفید باشد. با پزشک یا داروساز خود در مورد گزینه‌های جایگزین صحبت کنید.
- عوامل دیگری که می‌توانند به این مشکل دامن بزنند، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد افسردگی هستند. اگرچه گاهی اوقات مصرف این داروها ضروری است، ممکن است در مورد دوز آن‌ها کمی انعطاف وجود داشته باشد. اگر از Dysgeusia رنج می‌برید یا این مشکل بر تجربه بارداری شما تأثیر می‌گذارد، با پزشک تجویزکننده خود صحبت کنید.
- کم‌آبی بدن نیز می‌تواند به ایجاد طعم فلزی کمک کند. توصیه عمومی برای زنان باردار این است که روزانه حدود 2.5 لیتر یا بیشتر آب ساده بنوشند. مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند باعث کم‌آبی بدن شود، بنابراین سعی کنید مصرف کافئین را محدود کرده و به جای آن آب ساده یا چای‌های گیاهی بدون کافئین بنوشید.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش زینک خون، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «احساس طعم فلز در دهان» آموختیم
احساس طعم فلز در دهان یا Dysgeusia یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری است که بیشتر در سه ماهه اول بارداری مشاهده می‌شود. این مشکل معمولا به دلیل تغییرات هورمونی، افزایش حساسیت بویایی و احتباس آب در بدن رخ می‌دهد. اگرچه این وضعیت خطرناک نیست، اما می‌تواند باعث تغییرات در اشتها و تجربه ناخوشایندی برای مادران باردار باشد. استفاده از روش‌هایی مانند مصرف آب لیمو، جویدن آدامس بدون شکر و رعایت بهداشت دهان می‌تواند به کاهش این طعم فلزی کمک کند. مشاوره با پزشک در صورت تشدید علائم نیز توصیه می‌شود.
منبع:
