آزمایش کورتیزول میزان کورتیزول موجود در بدن شما را اندازه‌گیری می‌کند. کورتیزول که به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود، برای عملکردهای مختلف بدن اهمیت دارد. آزمایش کورتیزول نیاز به نمونه‌ای از خون، ادرار، بزاق یا ترکیبی از آن‌ها دارد و اغلب این آزمایش تکرار می‌شود. نتایج خارج از محدوده طبیعی ممکن است نشان‌دهنده سندرم کوشینگ، بیماری آدیسون یا تومور باشد. در این مقاله از تهران لب بیشتر خواهیم خواند.
کورتیزول چیست؟
آزمایش کورتیزول میزان کورتیزول موجود در بدن شما را اندازه‌گیری می‌کند. کورتیزول هورمونی است که توسط غدد فوق کلیوی ساخته می‌شود. این آزمایش مشخص می‌کند که آیا شما مقدار زیادی یا کمی از این هورمون دارید.
آزمایش نیاز به نمونه‌ای از خون، ادرار، بزاق یا ترکیبی از آن‌ها دارد. نتایج این آزمایش می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بیماری‌های زیر را تشخیص دهند:
- بیماری آدیسون، که به آن هیپوکورتیزولیسم یا نقص اولیه غدد فوق کلیوی نیز گفته می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بدن شما کورتیزول کمی داشته باشد.
- سندرم کوشینگ، که به آن هیپرکورتیزولیسم گفته می‌شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما کورتیزول زیادی تولید کند.
- تومورهایی که بر تولید کورتیزول تأثیر می‌گذارند. تومورهای مختلف ممکن است باعث افزایش سطح کورتیزول شوند.
آزمایش کورتیزول گاهی اوقات به نام‌های زیر نیز شناخته می‌شود:
- کورتیزول آزاد
- کورتیزول بزاقی
- کورتیزول ادراری
کورتیزول هورمونی است که توسط غدد فوق کلیوی ساخته می‌شود. به آن هورمون استرس گفته می‌شود. زیرا به شما کمک می‌کند تا به استرس واکنش نشان دهید. همچنین به شما کمک می‌کند تا:
- با عفونت‌ها مبارزه کنید
- فشار خون را حفظ کنید
- قند خون و متابولیسم (چگونگی پردازش غذا در بدن برای تولید انرژی) را تنظیم کنید
بیشتر کورتیزول در خون و به‌صورت متصل به پروتئین‌ها قرار دارد. اما مقداری از کورتیزول به‌صورت “آزاد” در ادرار و بزاق وجود دارد.
در یک فرد سالم، سطح کورتیزول در زمان‌های مختلف روز بالا و پایین می‌رود. معمولاً در صبح بالاتر است و در شب پایین‌تر می‌آید مگر اینکه فرد شب‌کار باشد یا شیفت‌های کاری متغیر داشته باشد. سایر عوامل یا رویدادها می‌توانند بر میزان کورتیزول تأثیر بگذارند، از جمله:
- ورزش
- کم‌کاری تیروئید
- عفونت، آسیب یا بیماری
- داروهایی مانند هیدروکورتیزون، پردنیزولون یا قرص‌های ضد بارداری
- چاقی
- بارداری
- استرس جسمی یا عاطفی
آزمایش کورتیزول چه چیزی را نشان می‌دهد؟
آزمایش کورتیزول نشان می‌دهد که آیا فرد دارای سطح بالاتر یا پایین‌تری از کورتیزول است که می‌تواند نشان‌دهنده اختلالات غدد فوق کلیوی باشد.
مقدار طبیعی کورتیزول در یک نمونه خون که در ساعت 8 صبح گرفته شده باشد، 5 تا 25 میکروگرم در دسی‌لیتر است. اما نتایج می‌توانند بسیار متفاوت باشند، بسته به زمان آزمایش و سایر عواملی که بر سطح کورتیزول تأثیر می‌گذارند.
علائم سطوح بالای کورتیزول چیست؟
علائم سندرم کوشینگ شامل موارد زیر می‌شود:
- تغییرات در میل جنسی
- دیابت
- رشد بیش از حد مو یا طاسی
- فشار خون بالا (هایپرتنشن)
- علائم کششی بنفش رنگ روی شکم
- صورت قرمز و گرد
- زخم‌هایی که به‌دشواری بهبود می‌یابند
- کبودی آسان در بازوها و پاها
- ضعف عضلانی و لاغری بازوها و پاها
- کوتاهی قد در کودکان
- افزایش وزن
- نوسانات خلقی
- افزایش خطر شکستگی و استخوان‌های ضعیف‌تر
- افزایش خطر لخته شدن خون
علائم سطوح پایین کورتیزول چیست؟
علائم بیماری آدیسون شامل موارد زیر می‌شود:
- درد شکم
- دوره‌های غیرطبیعی قاعدگی
- هوس خوردن غذاهای شور، کاهش اشتها یا کاهش وزن غیرقابل توضیح
- کم‌آبی بدن
- تحریک‌پذیری
- کاهش قند خون (هایپوگلیسمی)
- فشار خون پایین (هایپوتنشن)
- ضعف عضلانی، به‌ویژه در هنگام بالا رفتن از پله‌ها یا شانه زدن به موها
- تهوع و استفراغ یا اسهال
- لکه‌های پوست تیره، تیرگی لب‌ها، لثه‌ها و کف دست‌ها
آزمایش کورتیزول چگونه است؟
کورتیزول می‌تواند در خون، ادرار، بزاق یا ترکیبی از آن‌ها اندازه‌گیری شود. پزشک شما به شما خواهد گفت که کدام آزمایش را برای شما توصیه می‌کند.
آزمایش خون: در مطب، کلینیک یا آزمایشگاه، یک پزشک یا پرستار سوزن نازکی را به یک رگ در بازوی شما وارد می‌کند. سوزن نمونه‌ای کوچک از خون را در لوله‌ای جمع‌آوری می‌کند. ممکن است هنگام وارد شدن سوزن احساس سوزش جزئی کنید.
آزمایش بزاق: شما یا یک پزشک یک پد را در دهان شما قرار می‌دهید و چند دقیقه صبر می‌کنید تا پد با بزاق اشباع شود. اگر خودتان این آزمایش را در خانه انجام دهید، پزشک شما یک کیت ویژه به شما می‌دهد و زمان انجام آزمایش و نحوه بازگرداندن نمونه را به شما می‌گوید.
آزمایش ادرار: پزشک شما یک ظرف به شما می‌دهد تا ادرار خود را جمع‌آوری کنید. بیشتر آزمایش‌های کورتیزول ادراری تمام ادراری که در طول 24 ساعت تولید می‌کنید را جمع‌آوری می‌کنند. پزشک شما ممکن است از شما بخواهد که ادرار را در جای سردی نگه دارید و سپس آن را به دفتر یا آزمایشگاه بازگردانید.
ممکن است نیاز باشد که آزمایش کورتیزول را دو بار در یک روز یا چندین بار در طول چند روز تکرار کنید، زیرا سطح کورتیزول متغیر است.
چگونه برای آزمایش کورتیزول آماده شویم؟
پزشک شما دستورالعمل‌های خاصی به شما خواهد داد. به عنوان مثال، نباید قبل از آزمایش بزاقی غذا بخورید، بنوشید یا دندان‌های خود را مسواک بزنید. ممکن است نیاز باشد که قبل از آزمایش استراحت کنید تا استرس بر نتایج تأثیر نگذارد.
خطرات آزمایش کورتیزول چیست؟
آزمایش خون خطر کمی دارد. آزمایش‌های ادرار و بزاق هیچ خطر شناخته‌شده‌ای ندارند.
تفسیر آزمایش و نتایج
نتایج آزمایش کورتیزول ممکن است یک تا پنج روز طول بکشد، بستگی به پزشک و آزمایشگاه دارد.
نتایج آزمایش کورتیزول می‌تواند به چندین مورد مختلف اشاره کند. پزشک شما نتایج را توضیح خواهد داد و معنی آن‌ها را برای شما روشن می‌کند.
سطوح بالای کورتیزول ممکن است نشان‌دهنده موارد زیر باشد:
- اثرات مقادیر زیاد برخی داروها
- تومور در غده هیپوفیز که هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) تولید می‌کند، که باعث تحریک تولید کورتیزول می‌شود
- تومور در غدد فوق کلیوی که کورتیزول زیادی تولید می‌کند
- تومورهای دیگر در بدن، مانند سرطان ریه از نوع سلول‌های کوچک
سطوح پایین کورتیزول ممکن است نشان‌دهنده موارد زیر باشد:
- تومور در غده هیپوفیز که تولید ACTH را کاهش می‌دهد
- غدد فوق کلیوی کم‌کار یا آسیب‌دیده
- غده هیپوفیز کم‌کار
اگر نتایج شما کم یا زیاد باشد، پزشک شما ممکن است آزمایش‌های دیگری تجویز کند:
- آزمایش تحریک ACTH: این آزمایش واکنش غدد فوق کلیوی شما را پس از دریافت یک دوز مصنوعی از ACTH بررسی می‌کند.
- آزمایش سرکوب دکسامتازون: این آزمایش سطح کورتیزول را پس از مصرف دارویی به نام دکسامتازون، که نسخه ساخته شده‌ای از کورتیزول است، اندازه‌گیری می‌کند.
- آزمایش‌های تصویربرداری: MRI یا اسکن CT به پزشکان این امکان را می‌دهد که تصاویری از غدد شما بگیرند و ممکن است توموری را شناسایی کنند.
آزمایش کورتیزول در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
آزمایش کورتیزول در خانه از طرف آزمایشگاه تهران لب، فرصتی مناسب برای اندازه‌گیری سطح کورتیزول بدن شما در راحتی خانه است. با این خدمات، دیگر نیازی به مراجعه به آزمایشگاه ندارید و می‌توانید نتیجه آزمایش خود را به سرعت و بدون نیاز به صرف زمان برای رفت‌وآمد دریافت کنید. این آزمایش برای شناسایی مشکلات هورمونی مانند سندرم کوشینگ یا بیماری آدیسون کاربرد دارد. تهران لب با استفاده از تجهیزات پیشرفته و با رعایت کامل استانداردهای بهداشتی، خدمات خود را در سطحی حرفه‌ای ارائه می‌دهد. برای اطلاع از جزئیات بیشتر و ثبت درخواست، کافیست با ما تماس بگیرید و از خدمات آزمایش در خانه بهره‌مند شوید.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش کورتیزول، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «آزمایش کورتیزول (Cortisol) چیست؟ + تفسیر» آموختیم
آزمایش کورتیزول، میزان هورمون کورتیزول در بدن را اندازه‌گیری می‌کند که به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود. این هورمون نقش مهمی در تنظیم فشار خون، قند خون و مقابله با استرس دارد. آزمایش کورتیزول می‌تواند از طریق خون، ادرار یا بزاق انجام شود و برای تشخیص بیماری‌هایی مانند سندرم کوشینگ، بیماری آدیسون یا مشکلات غدد فوق کلیوی استفاده می‌شود. نتایج غیرطبیعی ممکن است نشان‌دهنده کمبود یا افزایش کورتیزول باشد. تفسیر نتایج بستگی به زمان آزمایش و وضعیت فرد دارد. این آزمایش معمولاً توسط پزشک برای بررسی مشکلات هورمونی و راهنمایی در انتخاب درمان‌های مناسب تجویز می‌شود.
منبع:
