آزمایش PBS (اسمیر خون محیطی) چیست؟ | تفسیر و شرایط

آزمایش اسمیر خون محیطی (PBS) یکی از روش‌های دقیق در تشخیص و بررسی وضعیت سلول‌های خونی است که امکان مشاهده مستقیم گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را زیر میکروسکوپ فراهم می‌کند. این آزمایش اغلب به همراه شمارش کامل خون (CBC) انجام می‌شود تا پزشکان بتوانند تغییرات ظاهری سلول‌های خونی را ارزیابی کرده و به تشخیص بیماری‌های خونی مانند آنمی، عفونت‌ها، لوسمی و اختلالات انعقادی کمک کنند.

تحلیل دقیق PBS می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت خون و عملکرد سیستم ایمنی ارائه دهد. در این مقاله از تهران لب، به بررسی جزئیات آزمایش PBS، نحوه تفسیر نتایج و شرایطی که ممکن است نیاز به انجام این تست داشته باشند، خواهیم پرداخت.

دلایل انجام آزمایش اسمیر خون محیطی

آزمایش اسمیر خون محیطی (PBS) روشی است که پزشکان برای بررسی گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌های خون شما از آن استفاده می‌کنند. برخلاف برخی آزمایش‌های خون که توسط دستگاه تجزیه و تحلیل می‌شوند، در این روش، پزشک یا متخصص آزمایشگاه با استفاده از میکروسکوپ سلول‌های خونی را مستقیما مشاهده و بررسی می‌کند.

پزشک ممکن است آزمایش اسمیر خون محیطی را همراه با شمارش کامل خون (CBC) درخواست کند. همچنین، اگر قبلا آزمایش CBC انجام داده باشید و نتایج آن نشان‌دهنده فعالیت غیرطبیعی سلول‌های خونی باشد، پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر PBS را تجویز کند. برای مثال، اگر نتایج CBC نشان دهد که گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز یا پلاکت‌های شما غیرطبیعی به نظر می‌رسند یا تعداد آن‌ها از حد نرمال خارج است، مشاهده سلول‌ها زیر میکروسکوپ می‌تواند به پزشک در تعیین علت این تغییرات کمک کند.

نتایج آزمایش PBS به‌تنهایی تشخیص محسوب نمی‌شوند. پزشکان برای تشخیص بیماری، علاوه بر نتایج آزمایش PBS، سابقه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و سایر آزمایش‌های آزمایشگاهی را نیز در نظر می‌گیرند.

در شرایط زیر، پزشک ممکن است آزمایش اسمیر خون محیطی را درخواست کند:

1. وجود علائمی که نشان‌دهنده بیماری‌های خونی یا سایر مشکلات سلامت هستند: پزشکان از ارتباط تغییرات خاص در سلول‌های خونی و پلاکت‌ها با برخی بیماری‌ها آگاهند. هرچند نتایج PBS به‌تنهایی برای تشخیص کافی نیست، اما می‌توانند به روند تشخیص کمک کنند.
2. بررسی وضعیت فرد برای پیوند سلول‌های بنیادی: در صورتی که فرد کاندیدای پیوند سلول‌های بنیادی باشد، پزشک ممکن است برای ارزیابی بیشتر مغز استخوان و سلول‌های خونی این آزمایش را درخواست کند.
3. ارزیابی اثربخشی درمان: پزشکان ممکن است آزمایش اسمیر خون محیطی را برای بررسی پاسخ بیمار به درمان‌های خاص درخواست کنند.

آزمایش PBS چه اطلاعاتی ارائه می‌دهد؟

برای درک بهتر نتایج PBS، آشنایی با عملکرد سلول‌های خونی و پلاکت‌ها مفید است:

• گلبول‌های قرمز: وظیفه گلبول‌های قرمز حمل اکسیژن از ریه‌ها به بافت‌های بدن و انتقال دی‌اکسید کربن از بافت‌ها به ریه‌ها برای دفع از طریق بازدم است.
• گلبول‌های سفید: این سلول‌ها بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و از بدن در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کنند. پنج نوع مختلف گلبول سفید وجود دارد که هر کدام به روش خاصی با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند.
• پلاکت‌ها: پلاکت‌ها نقش مهمی در انعقاد خون دارند. تعداد کم پلاکت‌ها می‌تواند نشانه‌ای از سرطان، عفونت‌ها یا سایر مشکلات سلامتی باشد.

آزمایش اسمیر خون محیطی می‌تواند موارد زیر را نشان دهد

• تغییرات در اندازه و شکل سلول‌های خونی و پلاکت‌ها که می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات خونی یا سرطان‌های خون باشند.
• تغییرات در تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها، که ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی در مغز استخوان باشد (زیرا مغز استخوان مسئول تولید این سلول‌هاست).
• تغییرات غیرطبیعی در انواع مختلف گلبول‌های سفید.
• وجود انگل‌ها در خون.

چه بیماری‌هایی نیاز به آزمایش PBS دارند و چرا؟

پزشکان از آزمایش اسمیر خون محیطی برای تشخیص بیماری‌های خونی، سرطان‌های خون و عفونت‌ها استفاده می‌کنند. این شرایط می‌توانند ناشی از جهش سلول‌های مغز استخوان باشند که باعث ایجاد سلول‌های سرطانی غیرطبیعی می‌شود. برخی از بیماری‌هایی که نیاز به این آزمایش دارند عبارتند از:

1. لوسمی (سرطان خون): نوعی سرطان خون و مغز استخوان که در آن سلول‌های مغز استخوان دچار جهش شده و به سلول‌های غیرطبیعی تبدیل می‌شوند، که در نهایت جایگزین سلول‌های خونی طبیعی می‌شوند.
2. سندرم‌های میلودیسپلاستیک: گروهی از سرطان‌ها که در اثر جهش در سلول‌های بنیادی خونی ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث کاهش تولید گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های سالم شوند.
3. کم‌خونی (آنمی): بیماری‌ای که در آن بدن گلبول‌های قرمز سالم کافی برای انتقال اکسیژن ندارد.
4. نارسایی قلبی: افزایش غیرطبیعی تعداد گلبول‌های قرمز ممکن است نشانه‌ای از سطح پایین اکسیژن خون در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی باشد.
5. لنفوم: نوعی سرطان سیستم لنفاوی که اغلب از غدد لنفاوی شروع می‌شود. این سرطان زمانی رخ می‌دهد که یکی از انواع گلبول‌های سفید در سیستم لنفاوی دچار جهش شده و به یک سلول سرطانی تبدیل می‌شود که از بین نمی‌رود.
6. بیماری‌های خودایمنی: در این بیماری‌ها، سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های بدن حمله می‌کند. کاهش تعداد گلبول‌های سفید می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های خودایمنی باشد.
7. مالاریا: این بیماری ناشی از ورود انگل‌های مالاریا به جریان خون از طریق نیش پشه‌های آلوده است.

آزمایش PBS به پزشکان کمک می‌کند تا تغییرات سلول‌های خونی را بهتر درک کرده و تشخیص‌های دقیق‌تری ارائه دهند.

آزمایش اسمیر خون محیطی چگونه انجام می‌شود؟

پزشکان این آزمایش را با پخش یک قطره خون شما روی یک صفحه شیشه‌ای انجام می‌دهند و آن قطره را به یک لایه نازک تبدیل می‌کنند. سپس خون را با مواد شیمیایی خاصی درمان می‌کنند که ویژگی‌های خاص سلول‌های خونی را برجسته می‌کند. پس از آن، نمونه خون را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند.

شرایط انجام آزمایش PBS

برای انجام آزمایش اسمیر خون محیطی (PBS)، نیازی به ناشتا بودن نیست و می‌توانید رژیم غذایی معمولی خود را ادامه دهید. مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد التهاب استروئیدی (NSAID) و گلوکورتیکواستروئیدها ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد، بنابراین بهتر است قبل از انجام آزمایش، در مورد این داروها با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، مصرف داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین می‌تواند منجر به خونریزی شود، بنابراین پزشک ممکن است توصیه کند مصرف این داروها قبل از آزمایش محدود یا متوقف شود.

برای انجام این آزمایش، یک قطره خون از نوک انگشتان گرفته می‌شود، اما برای نوزادان نمونه خون از پاشنه پا استخراج می‌شود. این کار با استفاده از لانست انجام می‌شود که سوراخ کوچکی بر روی نوک انگشت ایجاد کرده و قطره خون بر روی یک لام قرار می‌گیرد و به صورت یک لایه نازک پخش می‌شود.

تفسیر نتایج آزمایش PBS

تفسیر آزمایش اسمیر خون محیطی (PBS) به پزشک کمک می‌کند تا ویژگی‌های سلول‌های خونی شما را به دقت بررسی کرده و هرگونه تغییر غیرطبیعی را شناسایی کند. در این آزمایش، نمونه خون زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود و پزشک به موارد زیر توجه می‌کند:

1. اندازه و شکل سلول‌ها: تغییرات در اندازه و شکل گلبول‌های قرمز و سفید می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات خونی مانند آنمی، لوسمی یا اختلالات مغز استخوان باشد.
2. تعداد سلول‌ها: افزایش یا کاهش تعداد گلبول‌های قرمز، سفید یا پلاکت‌ها می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی در تولید سلول‌های خونی در مغز استخوان یا بیماری‌های مختلف باشد.
3. وجود سلول‌های غیرطبیعی: مشاهده سلول‌های غیرطبیعی مانند گلبول‌های سفید جهش‌یافته می‌تواند نشانه‌ای از سرطان خون (لوسمی) یا سایر اختلالات سرطانی باشد.
4. آنتی‌بادی‌ها و انگل‌ها: در بعضی موارد، ممکن است پزشک نشانه‌هایی از وجود انگل‌ها (مانند انگل‌های مالاریا) یا عفونت‌ها در خون را مشاهده کند.

تفسیر نتایج باید با توجه به علائم بالینی بیمار، تاریخچه پزشکی و سایر آزمایش‌ها انجام شود تا تشخیص دقیق‌تری صورت گیرد. این آزمایش به تنهایی برای تشخیص قطعی بیماری‌ها کافی نیست و نیاز به ارزیابی کامل از سوی پزشک دارد.

تست‌های مرتبط با آزمایش PBS

• آزمایش CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی): این آزمایش شامل تعدادی تست مختلف است و برای تشخیص و پیگیری بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شود.
• آزمایش RBC (شمارش گلبول‌های قرمز): بخشی از آزمایش CBC است.
• آزمایش WBC (شمارش گلبول‌های سفید): این آزمایش نیز به عنوان بخشی از آزمایش CBC انجام می‌شود.

آزمایش PBS در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل

آزمایشگاه تهران لب ارائه‌دهنده خدمات آزمایشگاهی با کیفیت بالا و راحتی برای شماست. یکی از خدمات ویژه ما، انجام آزمایش PBS (اسمیر خون محیطی) در خانه است. با استفاده از این خدمت، شما می‌توانید بدون نیاز به مراجعه حضوری به آزمایشگاه، آزمایش خود را در منزل انجام دهید. تیم مجرب ما با تجهیزات پیشرفته و استاندارد، نمونه خون شما را جمع‌آوری کرده و آزمایش را با دقت بالا انجام می‌دهند. نتایج آزمایش به سرعت و به صورت آنلاین در اختیار شما قرار می‌گیرد، تا بتوانید به راحتی وضعیت سلامتی خود را پیگیری کنید.

آنچه از مقاله «آزمایش PBS (اسمیر خون محیطی) چیست؟ | تفسیر و شرایط» آموختیم

آزمایش اسمیر خون محیطی (PBS) ابزاری حیاتی برای بررسی دقیق سلول‌های خونی شما است که می‌تواند تغییرات مهمی در سلول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها نشان دهد. در آزمایشگاه تهران لب، ما با استفاده از بهترین تجهیزات و تیم تخصصی خود، این آزمایش را با دقت بالا انجام می‌دهیم تا به تشخیص هرگونه اختلال در خون کمک کنیم. لازم به ذکر است که نتایج این آزمایش تنها بخشی از روند تشخیص بیماری هستند و باید همراه با تاریخچه پزشکی و معاینه بالینی ارزیابی شوند. اگر سوال یا نگرانی‌ای در مورد این آزمایش دارید، تیم ما همیشه آماده پاسخگویی و ارائه مشاوره به شماست.

منبع:

https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22742-peripheral-blood-smear-test