در این آزمایش که از طریق ادرار و هم خون قابل انجام است، هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی به دقت بررسی میشود. هورمون HCG ده روز بعد از اینکه لقاح اسپرم و تخمک انجام شد در بدن ترشح میشود و در صورتی که میزان معینی از این هورمون در نمونه خون یا ادرار مشاهده شود، نشان دهنده بارداری فرد آزمایش دهنده است. اگر شخصی علائم بارداری داشته باشد یا یک دوره قاعدگی او یک هفته یا بیشتر عقب افتاده باشد، برایش آزمایش بتا بارداری تجویز میشود.
اهمیت بالای نتیجه آزمایش بتا بارداری سوالات زیادی برایمان به وجود می‌آورد، مثلاً آیا برای آزمایش بتا بارداری باید ناشتا باشیم؟ چرا برای خانم‌‌های غیرباردار آزمایش HCG تجویز میشود؟ آزمایش HCG مردان چیست؟ در ادامه به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
آزمایش بارداری بتا چیست؟
آزمایش بارداری بتا یکی از روش‌های تشخیص بارداری است که معمولاً در آزمایشگاه انجام میشود، اگرچه انجام تست بارداری با استفاده از بیبی چک هم امکان پذیر است اما این روش دقت کمتری دارد.
این آزمایش میزان هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) را در خون اندازهگیری می‌کند. هورمون HCG که به عنوان هورمون بارداری شناخته میشود، توسط سلول‌های جفت تولید میشود و وظیفه آن تغذیه تخمک است.
حدود ۱۰ روز پس از لقاح، بدن شروع به تولید این هورمون می‌کند و سطح آن به سرعت افزایش می‌یابد. این افزایش معمولاً ۱۱ روز بعد از لقاح در آزمایش خون و ۱۲ تا ۱۴ روز بعد در آزمایش ادرار قابل تشخیص است. سطح هورمون HCG در اوایل بارداری به سرعت دو برابر میشود و در هفته‌های هشتم تا یازدهم به اوج خود می‌رسد، سپس به تدریج کاهش می‌یابد.
گفتنی است که آزمایش بارداری بتا به صورت کمی انجام میشود و دقیقاً میزان هورمون HCG را در خون مشخص می‌کند؛ برخلاف تست‌های ادراری که فقط می‌توانند وجود یا عدم وجود هورمون را نشان دهند، این آزمایش میزان دقیق هورمون را اندازهگیری می‌کند و می‌تواند اطلاعات دقیق تری درباره بارداری ارائه دهد.
آزمایش بتا بارداری چه زمانی تجویز میشود؟
آزمایش بارداری بتا (Beta HCG) به منظور اندازهگیری سطح هورمون HCG در خون انجام میشود و در شرایط مختلفی کاربرد دارد. برخی از موقعیت‌های استفاده از این آزمایش عبارتند از:
- تشخیص مشکلات بارداری: مانند حاملگی خارج از رحم، احتمال سقط جنین.
- تعیین سن تقریبی جنین: هرچند این آزمایش به طور دقیق سن جنین را تعیین نمی‌کند، اما با توجه به میزان هورمون HCG و تاریخ آخرین دوره قاعدگی، پزشک می‌تواند یک تخمین کلی از سن بارداری ارائه دهد.
- ارزیابی درمان‌های باروری: در روش‌های درمان ناباروری، مخصوصاً زمانی که از هورمون HCG برای تحریک تخمک گذاری استفاده میشود، این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا میزان موفقیت درمان را ارزیابی کنند.
- تشخیص بارداری: این آزمایش می‌تواند حتی در روزهای اولیه بارداری، وجود هورمون HCG را در خون شناسایی کند.
آزمایش بتا به دلیل دقت بالا و توانایی آن در شناسایی مشکلات مختلف بارداری و شرایط مرتبط، از جمله تست‌های حیاتی در پزشکی به شمار می‌آید.
سطح هورمون HCG در بارداری
اگر سطح هورمون بتا HCG در آزمایش بارداری بالاتر از حد طبیعی باشد، نشان دهنده شروع بارداری است. برای اطمینان از پیشرفت صحیح بارداری، معمولاً این آزمایش باید در فواصل زمانی مشخص تکرار شود تا اطمینان حاصل شود که سطح هورمون بهطور پیوسته در حال افزایش است. اگر سطح بتا کاهش پیدا کند، ممکن است نشانه‌ای از مشکلاتی مانند سقط جنین باشد و نیاز به بررسی‌های بیشتر توسط پزشک دارد.
در هفته اول بارداری سطح هورمون بتا HCG معمولاً قابل تشخیص نیست، زیرا این هورمون پس از لانه‌گزینی جنین در دیواره رحم تولید میشود. لانه‌گزینی معمولاً بین ۶ تا ۱۲ روز پس از لقاح رخ می‌دهد.
سطح نرمال هورمون HCG در آزمایش بتا بارداری
در صورتی که جواب آزمایش بتا بارداری خود را دریافت کرده‌اید و نمی‌دانید که عدد HCG نشان دهنده چیست، جدول زیر به شما کمک می‌کند تا سن بارداری را بر اساس سطح هورمون بررسی کنید.
| سن بارداری | سطح هورمون HCG
(mIU/mL) |
| غیرباردار یا کمتر از 3 هفته | کمتر از ۵ |
| ۳ هفتگی | ۵ تا ۵۰ |
| ۴ هفتگی | ۵ تا ۴۲۶ |
| ۵ هفتگی | ۱۸ تا ۷۳۴۰ |
| ۶ هفتگی | ۱۰۸۰ تا ۵۶۵۰۰ |
| ۷ تا ۸ هفتگی |
۷۶۵۰ تا ۲۲۹۰۰۰ |
| ۹ تا ۱۲ هفتگی | ۲۵۷۰۰ تا ۲۲۸۰۰۰ |
| ۱۳ تا ۱۶ هفتگی | ۱۳۳۰۰ تا ۲۵۴۰۰۰ |
| ۱۷ تا ۲۴ هفتگی | ۴۰۶۰ تا ۱۶۵۴۰۰ |
| ۲۵ تا ۴۰ هفتگی |
۳۶۴۰ تا ۱۱۷۰۰۰ |
آیا برای آزمایش بتا بارداری باید ناشتا بود؟
خیر، برخلاف آزمایش قند خون که در آن مراجعه‌کنندگان باید 8 تا 12 ساعت ناشتا باشند، انجام آزمایش بتا بارداری نیازی به ناشتا بودن ندارد. توجه داشته باشید که از مصرف داروهای هورمونی مثل داروهای ناباروری استفاده نکنید.
همچنین درصورتی که آزمایش را با استفاده از نمونه ادرار می‌دهید، بهتر است از مصرف بیش از حد مایعات خودداری کنید چرا که باعث رقیق شدن ادرار میشود؛ بهتر است نمونه ادرار، اولین ادرار روز باشد.
تفسیر آزمایش بتا بارداری
در تفسیر آزمایش بارداری بتا (Beta HCG)، عدد بتا می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد وضعیت بارداری ارائه دهد. اگر نتیجه آزمایش عدد بتا کمتر از ۵ میلی‌‌گرم در میلی‌لیتر خون باشد، معمولاً نتیجه به عنوان منفی (عدم بارداری) در نظر گرفته میشود. اگر این عدد بالاتر از ۵ واحد باشد، معمولاً نشان دهنده بارداری است.
براساس اطلاعات ارائه شده در جدول بالا، سطح بتا در هر هفته از بارداری متفاوت است و تفسیر صحیح نتایج آزمایش بتا نیازمند دانستن سن بارداری است. اگر سطح عدد بتا بیشتر از مقدار طبیعی مورد انتظار برای سن بارداری باشد، ممکن است نشان دهنده شرایط زیر باشد:
- بارداری دوقلو یا چندقلو
- سرطان تخمدان
- مول هیداتی فرم رحم
- کوریوکارسینوم رحم
در مواردی که سطح بتا از محدوده طبیعی بالاتر است، پزشک ممکن است آزمایشات تکمیلی برای تشخیص دقیق‌تر و ارزیابی وضعیت بارداری یا وجود هرگونه مشکل دیگر تجویز کند. زمانی که سطح HCG یا عدد بتا بیش از حد پایین باید، به این معنی است که بارداری صورت نگرفته یا برای انجام آزمایش زود اقدام شده است. برای انجام مجدد تست می‌بایست 2 الی 3 روز صبر کرده و مجدداً امتحان کنید.
توجه داشته باشید که سطح بتا در بارداری‌های خارج از رحم و همچنین بعد از سقط جنین، از حد معمول پایین‌تر است.
تفاوت آزمایش بتا بارداری با خون و ادرار چیست؟
آزمایش بتا از خون و ادرار هر دو برای تشخیص بارداری استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌هایی در حساسیت، دقت و کاربردهای آنها وجود دارد که عبارتند از:
آزمایش خون بتا (Beta HCG Blood Test)
- حساسیت بالاتر: آزمایش خون می‌تواند سطح بسیار کم هورمون HCG را در مراحل اولیه بارداری تشخیص دهد، حتی قبل از تأخیر در قاعدگی.
- اندازه گیری دقیق: این آزمایش به صورت کمی انجام میشود، به این معنا که مقدار دقیق هورمون HCG در خون را اندازهگیری می‌کند. این امر می‌تواند به پزشک کمک کند تا سن دقیق بارداری را تعیین کرده و رشد جنین را پیگیری کند.
- تشخیص سریع تر: به دلیل حساسیت بیشتر، آزمایش خون می‌تواند بارداری را زودتر از آزمایش ادرار تشخیص دهد.
آزمایش ادرار بتا (Urine HCG Test)
- کم‌هزینه‌تر و در دسترس‌تر: این آزمایش معمولاً به‌صورت خانگی با بیبی چک و بدون نیاز به تجهیزات خاص انجام میشود و هزینه کمتری دارد.
- تشخیص کیفی: آزمایش ادرار به صورت کیفی عمل می‌کند، یعنی فقط نشان می‌دهد که هورمون HCG در ادرار وجود دارد یا خیر، بدون اندازه گیری دقیق میزان آن.
- زمان تشخیص: آزمایش ادرار معمولاً بارداری را کمی دیرتر از آزمایش خون تشخیص می‌دهد، زیرا سطح هورمون HCG باید به حد معینی برسد تا بتواند توسط آزمایش ادرار تشخیص داده شود.
به طور کلی، اگر نیاز به تشخیص زودهنگام بارداری یا ارزیابی دقیق‌تری از سن بارداری و رشد جنین وجود داشته باشد، آزمایش خون بتا ترجیح داده میشود. در مواردی که نیاز به یک آزمایش سریع و آسان برای تشخیص بارداری در خانه باشد، آزمایش ادرار کافی است.
بهترین زمان انجام آزمایش بتا بارداری چه موقع است؟
این هورمون در صورت بارداری تولید شده و با گذشت زمان افزایش می‌یابد. برای انجام دقیق و صحیح این آزمایش، توجه به چند نکته اهمیت دارد:
زمان مناسب آزمایش HCG
بهترین زمان برای انجام تست بتا بارداری حدود 10 روز پس از رابطه جنسی یا لقاح تخمک و اسپرم است. در این دوره، سطح این هورمون به اندازه کافی در خون افزایش یافته و قابل شناسایی است.
آزمایش بتا بارداری در دوره قاعدگی
برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر، بهتر است آزمایش بتا را پس از تأخیر در دوره قاعدگی انجام دهید. تأخیر در پریود می‌تواند نشانه بارداری باشد و در این حالت، سطح هورمون BhCG معمولاً به اندازه ای است که بتوان آن را با آزمایش بتا تشخیص داد.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش بتا بارداری، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آزمایش بتا بارداری در آزمایشگاه تهران لب
آزمایش بتا بارداری از طریق خون و نمونه ادرار قابل انجام است و سطح هورمون HCG در بدن بانوان را بررسی می‌کند. در صورتی که سطح این هورمون از حد مشخصی بالاتر برود، بهطور معمول نشان دهنده بارداری است. بهترین زمان انجام آزمایش HCG ده روز بعد از رابطه جنسی و همچنین یک هفته بعد از تاخیر در دوره قاعدگی است.
منبع:
https://www.mountsinai.org/health-library/tests/hcg-blood-test-quantitative
