آزمایش کلسیتونین یک نوع تست خون است که به اندازه‌گیری سطح هورمون کلسیتونین در بدن می‌پردازد. کلسیتونین هورمونی است که توسط سلول‌های C غده تیروئید تولید می‌شود و نقش مهمی در تنظیم سطح کلسیم خون دارد. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌های نادر و جدی تیروئید مانند سرطان مدولاری تیروئید و هایپرپلازی سلول‌های C را شناسایی کنند. نتایج این آزمایش می‌تواند اطلاعات کلیدی درباره سلامت فرد فراهم کرده و در تشخیص زودهنگام و مدیریت درمان بیماری‌های مرتبط با تیروئید نقش مهمی ایفا کند. در ادامه این مقاله از تهران لب در مورد این آزمایش و کاربردها و تفسیر آن بیشتر توضیح می‌دهیم.
کلسی تونین در بدن چیست؟
آزمایش کلسیتونین سطح کلسیتونین را در نمونه‌ای از خون شما اندازه‌گیری می‌کند. کلسیتونین هورمونی است که به کنترل سطح کلسیم در خون شما کمک می‌کند. این هورمون در غده تیروئید شما توسط سلول‌هایی به نام «سلول‌های C» تولید می‌شود. غده تیروئید شما غده‌ای کوچک و به شکل پروانه است که در ناحیه گردن شما قرار دارد.
به طور معمول، مقدار کمی کلسیتونین در خون شما وجود دارد. اما اگر میزان آن زیاد باشد، ممکن است نشانه‌ای از موارد زیر باشد:
- سرطان مدولاری تیروئید (MTC)، یک سرطان نادر که زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های C در تیروئید شما به طور غیرقابل کنترل رشد می‌کنند. سلول‌های C در قسمت داخلی تیروئید شما که مدولا نامیده می‌شود، رشد می‌کنند.
- هایپرپلازی سلول‌های C، یک وضعیت نادر که باعث رشد غیرطبیعی سلول‌های C در تیروئید شما می‌شود. هایپرپلازی سلول‌های C می‌تواند به سرطان مدولاری تیروئید تبدیل شود.
پزشک شما ممکن است آزمایش کلسیتونین را در صورتی که علائم این شرایط را دارید یا اگر این بیماری‌ها در خانواده شما وجود دارد، تجویز کند.
نام‌های دیگر آزمایش: تیروکلسیتونین، CT، کلسیتونین انسانی، hCT
کاربردهای آزمایش کلسیتونین
آزمایش کلسیتونین معمولا برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- کمک به تشخیص هایپرپلازی سلول‌های C و سرطان مدولاری تیروئید در افرادی که علائم دارند.
- بررسی اثر بخشی درمان سرطان مدولاری تیروئید.
- بررسی اینکه آیا سرطان مدولاری تیروئید پس از درمان بازگشته است یا خیر.
- غربالگری افرادی که در معرض خطر بالای سرطان مدولاری تیروئید قرار دارند. این خطر برای افرادی که سابقه خانوادگی اختلال ژنتیکی نادر به نام نئوپلازی اندوکرین چندگانه نوع 2 (MEN 2) دارند، بالاست.
انواع مختلفی از MEN 2 وجود دارد که اغلب باعث ایجاد تومورها در برخی غدد هورمونی مانند تیروئید می‌شود. همه انواع MEN 2 خطر ابتلا به سرطان مدولاری تیروئید را افزایش می‌دهند. MEN 2 ناشی از تغییرات در ژنی به نام RET است. تغییرات در ژن‌ها به نام جهش‌ها یا واریانت‌های ژنی نیز شناخته می‌شوند.
شما می‌توانید MEN 2 و خطر بالاتر ابتلا به سرطان مدولاری تیروئید را از والدین خود به ارث ببرید، اگر هرکدام از والدین شما ژن تغییر یافته RET را به شما منتقل کرده باشند. در صورتی که MEN 2 در خانواده شما وجود داشته باشد، آزمایش‌های منظم کلسیتونین می‌توانند به شناسایی سرطان در مراحل اولیه کمک کنند، زمانی که درمان آن راحت‌تر است.
چرا به آزمایش کلسیتونین نیاز دارم؟
شما ممکن است به آزمایش کلسیتونین برای کمک به تشخیص سرطان مدولاری تیروئید یا هایپرپلازی سلول‌های C نیاز داشته باشید، اگر:
- علائم هر یک از این شرایط را دارید که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یک توده در جلوی گردن شما
- غدد لنفاوی متورم در گردن شما (که به آن‌ها «غدد متورم» گفته می‌شود)
- درد در گلو
- مشکل در بلعیدن یا نفس کشیدن
- تغییر در صدا مانند خشونت
- سرفه طولانی‌مدت بدون سرماخوردگی
- اسهال
- علائم نئوپلازی اندوکرین چندگانه نوع 2 (MEN 2) را دارید. MEN 2 می‌تواند بر غدد تیروئید، آدرنال و پاراتیروئید تأثیر بگذارد. علائم بسته به غدد آسیب‌دیده متفاوت است. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- افسردگی
- درد و التهاب در استخوان‌ها و مفاصل
- تهوع و استفراغ
- تشنگی زیاد و ادرار زیاد
- فشار خون بالا
- سردرد
- آریتمی (مشکل در ضربان یا ریتم قلب)
- تعریق
- سابقه خانوادگی MEN 2 دارید که خطر ابتلا به سرطان مدولاری تیروئید را افزایش می‌دهد. در صورتی که MEN 2 در خانواده شما وجود داشته باشد، شما و اعضای خانواده‌تان، از جمله فرزندان، ممکن است به آزمایش‌های منظم کلسیتونین نیاز داشته باشید تا سرطان را قبل از بروز علائم شناسایی کنید. پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش خون برای بررسی تغییرات در ژن‌های RET که باعث MEN 2 می‌شوند، تجویز کند.
- اگر به سرطان مدولاری تیروئید مبتلا شده‌اید، برای ارزیابی اثر بخشی درمان خود به آزمایش کلسیتونین نیاز دارید و همچنین باید بررسی کنید که آیا سرطان پس از درمان بازگشته است یا خیر.
روند آزمایش کلسیتونین
یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی نمونه خون شما را از یک رگ در بازو با استفاده از یک سوزن کوچک می‌گیرد. پس از وارد شدن سوزن، مقدار کمی خون جمع‌آوری می‌شود که در لوله آزمایش یا ویال قرار می‌گیرد. ممکن است هنگام وارد یا خارج شدن سوزن کمی احساس گزیدگی کنید. این فرآیند معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.
آیا برای آزمایش باید آماده‌سازی خاصی انجام دهم؟
ممکن است لازم باشد قبل از آزمایش برای چند ساعت ناشتا باشید (یعنی چیزی نخورید یا نیاشامید). پزشک شما به شما اطلاع خواهد داد که آیا باید ناشتا باشید و اگر دستورالعمل‌های خاصی وجود دارد، آن‌ها را به شما خواهد گفت.
آیا آزمایش کلسیتونین خطر دارد؟
خطرات آزمایش خون بسیار کم است. ممکن است در محل وارد شدن سوزن کمی درد یا کبودی احساس کنید، اما بیشتر علائم سریعا از بین می‌روند.
تفسیر نتایج آزمایش کلسیتونین به چه معناست؟
معنای نتایج آزمایش کلسیتونین بستگی به دلیل انجام آزمایش دارد. اگر شما آزمایش کلسیتونین را برای هریک از موارد زیر انجام داده‌اید:
- برای کمک به تشخیص یا غربالگری سرطان مدولاری تیروئید یا هایپرپلازی سلول‌های C:
- یک سطح نرمال کلسیتونین ممکن است به این معنی باشد که شما هیچ‌کدام از این شرایط را ندارید، اما این آن‌ها را رد نمی‌کند. زیرا سرطان مدولاری تیروئید و هایپرپلازی سلول‌های C همیشه باعث افزایش کلسیتونین نمی‌شوند. پزشک شما ممکن است آزمایش‌های دیگری برای کسب اطلاعات بیشتر درخواست کند.
- سطح بالای کلسیتونین به این معنی است که سلول‌های C در تیروئید شما مقدار زیادی کلسیتونین تولید می‌کنند. هر چه سطح بیشتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان مدولاری تیروئید یا هایپرپلازی سلول‌های C بیشتر است. اما سطح بالای کلسیتونین ممکن است ناشی از شرایط دیگری از جمله برخی سرطان‌های دیگر، داروهای خاص و بارداری باشد. برای تشخیص دقیق، پزشک شما سایر اطلاعات، از جمله نتایج دیگر آزمایش‌ها را در نظر خواهد گرفت.
- سطح پایین کلسیتونین معمولا به عنوان یک مشکل پزشکی شناخته نمی‌شود.
- برای نظارت بر درمان سرطان مدولاری تیروئید یا بررسی بازگشت سرطان پس از درمان:
- معنای نتایج آزمایش بستگی به نوع درمانی دارد که شما در حال انجام آن هستید یا انجام داده‌اید. درمان معمولا با جراحی برای برداشتن غده تیروئید آغاز می‌شود. سایر درمان‌ها شامل پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و/یا داروها است.
- به طور کلی:
- سطح کلسیتونین که کاهش یافته و به طور مداوم پایین می‌ماند معمولا به این معنی است که درمان شما مؤثر بوده است.
- سطح کلسیتونین که کاهش یافته اما هنوز بالاتر از حد نرمال است، ممکن است به این معنی باشد که هنوز برخی بافت‌های سرطانی در بدن شما وجود دارد. شما ممکن است به آزمایش‌ها و درمان‌های بیشتری نیاز داشته باشید.
- سطح کلسیتونین که به طور مداوم افزایش می‌یابد معمولا به این معنی است که سرطان شما بازگشته است یا به سایر بخش‌های بدن شما گسترش یافته است.
نکات اضافی در مورد آزمایش کلسیتونین
در برخی موارد، پزشک شما ممکن است نوع دقیق‌تری از آزمایش کلسیتونین به نام آزمایش تحریک کلسیتونین تجویز کند. در این آزمایش، نمونه خون شما به طور معمول گرفته می‌شود. سپس دارویی به شما داده می‌شود تا بدن شما کلسیتونین تولید کند. دارو به صورت داخل وریدی (IV) تزریق می‌شود. پس از آن، نمونه‌های خون بیشتری در فاصله‌های چند دقیقه‌ای گرفته می‌شود. اگر سطح کلسیتونین در هر نمونه خون به مقدار زیادی افزایش یابد، ممکن است به این معنی باشد که شما هایپرپلازی سلول‌های C یا سرطان مدولاری تیروئید دارید، اما برای تشخیص قطعی نیاز به آزمایش‌های دیگری دارید.
آزمایش کلسیتونین در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
آزمایش کلسیتونین توسط کارشناسان مجرب تهران لب به‌راحتی در منزل شما انجام می‌شود. ابتدا از طریق تماس یا ثبت آنلاین، درخواست خود را ثبت کرده و زمان مناسب را تعیین می‌کنید. کارشناس با تجهیزات استریل و استاندارد در زمان مقرر به منزل مراجعه کرده و نمونه خون شما را از رگ بازو می‌گیرد. نمونه در شرایط ایمن به آزمایشگاه منتقل می‌شود و نتایج به‌صورت آنلاین یا پیامک در اختیار شما قرار می‌گیرد. این خدمت با هدف راحتی، صرفه‌جویی در زمان و کاهش مراجعه حضوری به آزمایشگاه ارائه می‌شود.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش کلسیتونین، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «آزمایش کلسیتونین (Calcitonin) چیست؟ + تفسیر» آموختیم
در آزمایشگاه تهران لب، ما همواره تلاش می‌کنیم تا بهترین خدمات آزمایشگاهی را با دقت و کیفیت بالا به شما عزیزان ارائه دهیم. آزمایش کلسیتونین یکی از آزمایشات حساس است که به کمک آن می‌توان بیماری‌های مرتبط با تیروئید را شناسایی و درمان کرد. تیم متخصص ما با استفاده از تجهیزات پیشرفته و کادر مجرب، به شما کمک خواهد کرد تا نتایج دقیقی دریافت کنید و در کنار پزشک خود به تصمیم‌گیری‌های درمانی صحیح برسید. برای مشاوره و انجام آزمایشات مختلف می‌توانید به شکل حضوری یا غیرحضوری از ما مشاوره بگیرید و از خدمات حرفه‌ای ما بهره‌مند شوید.
مطالعه بیشتر: آزمایش هورمونی (لیست کامل آزمایش‌های هورمونی زنان و مردان)
منبع:
