آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز یا Sed Rate که آزمایش ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate) یک نوع آزمایش خون است. نرخ ESR در آزمایش خون به پزشکان کمک می‌کند تا وجود التهاب داخل بدن شما را بررسی کنند. پزشک شما ممکن است از این عدد در آزمایش خون شما برای تشخیص بیماری یا عفونت، یا برای نظارت بر تغییرات پس از شروع درمان جدید استفاده کند. تست ESR یک آزمایش سریع و ساده، بدون آمادگی خاص و بدون عوارض جانبی است. در ادامه در مورد این آزمایش، تفسیر ESR و علل بالا و پایین بودن آن توضیح می‌دهیم.
آزمایش ESR یا سرعت رسوب خون چیست؟
آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز یک آزمایش خون (هماتولوژی) است که پزشکان برای تشخیص التهاب در بدن شما از آن استفاده می‌کنند. در پزشکی این آزمایش با نام کوتاه شده Sed Rate یا ESR شناخته می‌شود.
پزشکان و متخصصات از Sed Rate برای کمک به تشخیص یا نظارت بر شرایط التهابی استفاده می‌کنند. التهاب زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما سلول‌های خاصی را پس از آسیب یا برای مبارزه با موادی که نباید در بدن شما باشند (مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها یا سموم) فعال می‌کند.
تست Sed Rate می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا بسیاری از شرایط التهابی را تشخیص دهد که مهمترین آنها عبارتند از:
- بیماری‌های خودایمنی
- عفونت‌ها
- برخی از انواع سرطان
- آرتریت التهابی
- اختلالات خونی
آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز هیچ بیماری یا شرایطی را تأیید یا رد نمی‌کند و فقط می‌تواند نشان دهد که آیا التهاب در بدن شما وجود دارد یا خیر. از این نتیجه همراه با آزمایشات دیگر، معاینه فیزیکی و هر گونه علائمی که تجربه می‌کنید برای مشخص‌تر کردن مشکل شما استفاده می‌شود.
معنی ESR در آزمایش خون چیست؟
ESR اندازه‌گیری میزان رسوب گلبول‌های قرمز شما است. اریتروسیت (Erythrocyte) نام پزشکی گلبول‌های قرمز است. نرخ ته‌نشینی عبارت است از مدت زمانی که طول می‌کشد تا یک ماده به ته ظرف مایع برسد. بنابراین نرخ رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) شما در اصل مدت زمانی است که گلبول‌های قرمز خون شما به پایین نمونه خون شما در یک ظرف عمودی سرازیر می‌شوند. اگر سرعت ته‌نشینی سریع‌تر از حد معمول اتفاق بیافتد، ممکن است یک بیماری التهابی داشته باشید.
آزمایش ESR چگونه انجام می‌شود؟
تست sed rate یا ESR در آزمایش خون، یک آزمایش خون ساده است که می‌توانید برای انجام آن به آزمایشگاه تهران لب مراجعه کنید. در آزمایشگاه یک تکنسین آزمایشگاهی مقدار کمی از خون شما را از ورید (معمولا در بازو) خارج می‌کند.
برای آماده شدن برای آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (sed rate) نیازی به انجام کار خاصی ندارید. شما می‌توانید تمام داروها و مکمل‌های معمول خود را بخورید، بنوشید و مصرف کنید.
اگر قبلاً هم آزمایش خون داده باشید، احتمالاً می‌دانید که تکنسین آزمایشگاهی یک ضد عفونی کننده را روی بازوی شما پاک می‌مالد و یک سوزن را در رگ شما وارد می‌کند. آنها ممکن است از شما بخواهند که برای کمک به جریان خون در آن بازو، مشتی خود را باز و بسته کنید.
هنگامی که تکنسین آزمایشگاه یا پرستار در بیمارستان سوزن را وارد رگ شما می‌کند، ممکن است احساس سوزش جزئی داشته باشید.
بعد از آزمایش نمونه خون شما در آزمایشگاه تهران یک ویال مخصوص قرار می‌دهد و سپس مدت زمانی را که گلبول‌های قرمز خون شما طول می‌کشد تا در ته ویال ته نشین شود، ثبت می‌شود.
نتایج آزمایش ESR چه چیزی را نشان می‌دهد؟
آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز نشان می‌دهد که گلبول‌های قرمز شما با چه سرعتی به پایین نمونه خون شما فرو می‌روند. اکثر آزمایشگاه‌ها از روش Westergren استفاده می‌کنند؛ نمونه‌ای از خون شما را در یک ویال مخصوص به نام لوله Westergren قرار می‌دهند و می‌بینند که چقدر طول می‌کشد تا گلبول‌های قرمز خون شما به ته برسد.
پزشک میزان رسوب گلبول‌های قرمز خون را به صورت سرعت (میلی‌متر در ساعت) اندازه‌گیری می‌کند.
تفسیر نتایج آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)
هیچ استاندارد جهانی برای مقدار نرمال سرعت رسوب گلبول‌های قرمز وجود ندارد؛ عواملی چون سن، جنسیت و شرایط فردی می‌توانند بر نتایج تأثیر بگذارند. بنابراین نتایج باید با توجه به وضعیت خاص هر فرد و علائم او تفسیر شوند. به‌عنوان مثال، اگر مقدار ESR به‌طور غیرطبیعی افزایش یابد، به این معناست که گلبول‌های قرمز سریع‌تر از حد معمول رسوب می‌کنند. این شرایط معمولا به دلیل وجود پروتئین‌های بیشتر در گلبول‌ها است که باعث چسبندگی آنها می‌شود. افزایش سرعت رسوب گلبول قرمز می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر اتفاق بیافتد:
- عفونت‌ها
- اختلالات خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید
- کم‌خونی
- مشکلات کلیوی یا تیروئیدی
- برخی انواع سرطان
- آسیب‌های بافتی
همچنین ممکن است ESR به‌طور غیرعادی پایین باشد، که می‌تواند ناشی از مواردی مانند:
- اختلالات گلبول قرمز
- نارسایی قلبی
- مشکلات خاص کبدی و کلیوی
لازم به ذکر است که آزمایش ESR به‌تنهایی نمی‌تواند به تشخیص قطعی بیماری‌ها یا مشکلات پزشکی بپردازد. برای تشخیص و پیگیری شرایط سلامت، باید با سایر آزمایشات ترکیب شود. تفسیر نتایج این آزمایش باید توسط پزشک صورت گیرد تا اهمیت و معنای آن به درستی روشن شود.
نرخ طبیعی سدیم برای هر سنی چقدر است؟
محدوده طبیعی برای ESR بستگی به سن و جنس شما در هنگام تولد دارد. در جدول زیر محدوده طبیعی آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز را نشان داده‌ایم.
| محدوده ESR طبیعی سرعت (mm/hr) | سن و جنسیت |
| کمتر از 15 میلی‌متر در ساعت (<15 mm/hr) | مرد – زیر 50 سال |
| کمتر از 20 میلی‌متر در ساعت (<20 mm/hr) | مرد – بالای 50 سال |
| کمتر از 20 میلی‌متر در ساعت (<20 mm/hr) | زن – زیر 50 سال |
| کمتر از 30 میلی‌متر در ساعت (<30 mm/hr) | زن – بالای 50 سال |
| صفر تا 2 میلی‌متر در ساعت (0 to 2 mm/hr) | نوزاد |
| 3 تا 13 میلی‌متر در ساعت (3 to 13 mm/hr) | کودکانی که هنوز به بلوغ نرسیده‌اند |
محدوده ESR معمولی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از آزمایشگاه‌ها نیز محدوده‌های استاندارد متفاوتی دارند. ارائه دهنده شما نتایج آزمایش شما را به اشتراک می‌گذارد و به شما در درک آنها کمک می‌کند.
نرخ رسوب یا ESR بالا به چه معناست؟
نرخ ESR بالا به‌معنی داشتن میزان سدیم بالاتر از حد معمول است. بالا بودن میزان سدیم در خون ممکن است به معنای وجود التهاب در جایی در بدن شما باشد. پزشک با شما در مورد آزمایشات یا درمان‌های دیگری که نشان دهد چرا میزان sed بالا دارید صحبت می‌کند.
نرخ رسوب خون بالا بهتر است یا کم؟
بسیاری از افراد معمولا نرخ sed پایین‌تر از آستانه‌های ذکر شده در جدول بالا را دارند. اما بدن هر کسی متفاوت است. برخی از افراد نرخ sed بالاتر یا کمتر از حد معمول دارند که مشکل خاصی را در آنها نشان نمی‌دهد.
افزایش میزان سدیم ممکن است به معنای وجود التهاب در بدن شما باشد. پزشک شما تغییرات خون و بدن شما را در طول زمان بررسی می‌کند. او ممکن است آزمایشات بیشتری تجویز کند تا ببیند که چگونه خون شما پس از شروع درمان تغییر می‌کند.
چه رنجی از ESR نشان دهنده بیماری‌های خود ایمنی است؟
همانطور که گفته شد، آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز خون نمی‌تواند به‌تنهایی هیچ بیماری یا عفونتی را تشخیص دهد. این عدد فقط به پزشک شما نشان می‌دهد که ممکن است در بدن شما التهاب وجود داشته باشد. پزشک از نتایج تست ESR به‌عنوان بخشی از پازل برای تشخیص اینکه چه چیزی باعث علائمی که تجربه می‌کنید شده است، استفاده می‌کند.
درمان ESR بالا (روش‌های کاهش ESR بالا در آزمایش خون)
در حالت کلی تشخیص اینکه سرعت رسوب گلبول‌های قرمز خون چگونه باید درمان شود، بر عهده پزشک است و بعد از اینکه علت اصلی مشخص شد این کار انجام می‌شود. اما در حالت کلی راهکارهای زیر برای پایین آوردن ESR خون مفید هستند:
- درمان بیماری زمینه‌ای: برای کاهش سطح ESR، ابتدا باید به درمان بیماری که موجب افزایش آن شده، پرداخته شود. این کار شامل درمان عفونت‌ها، آرتروز و بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید است.
- تغییرات رژیم غذایی: اصلاح رژیم غذایی می‌تواند در پایین آوردن ESR مؤثر باشد. مصرف غذاهایی مانند ماهی، سبزیجات، میوه‌ها و غلات می‌تواند مفید باشد. از مصرف غذاهای پرچرب و شیرین هم باید پرهیز شود.
- فعالیت بدنی: ورزش به‌عنوان یک روش طبیعی برای کاهش ESR شناخته می‌شود. فعالیت بدنی معمولا به افزایش گردش خون و فشار خون کمک می‌کند که می‌تواند منجر به کاهش سطح ESR شود.
- استفاده از داروها: برخی داروها، به‌ویژه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن، می‌توانند در کاهش ESR مؤثر باشند.
- تغییرات سبک زندگی: اصلاح سبک زندگی نیز می‌تواند به کاهش ESR کمک کند. مواردی چون خواب کافی، کاهش استرس، پرهیز از مصرف الکل و سیگار و توجه به سلامت جسمی و روانی، از جمله این تغییرات هستند.
راه افزایش ESR پایین
ESR به‌عنوان یک نشانگر غیرخاص، ممکن است به دلایل مختلف کاهش یابد. بنابراین، روش‌های درمان ESR پایین به علت بیماری اولیه بستگی دارد. بهبود وضعیت بیماری زمینه‌ای می‌تواند موجب افزایش ESR شود. برای مثال، درمان عفونت‌ها با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به بهبود وضعیت ESR کمک کند. در برخی موارد، درمان بیماری‌های زمینه‌ای با داروهای ضد التهاب نیز لازم است. همواره توصیه می‌شود که برای بررسی روش‌های درمانی مناسب و مدیریت ESR پایین، با پزشک خود مشورت کنید.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه و همچنین در منزل شما، جهت انجام آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
انجام آزمایش ESR در منزل
آزمایش ESR یا سرعت رسوب گلبول‌های قرمز، روشی ساده و در دسترس برای بررسی وجود التهاب در بدن است. با استفاده از کیت‌های خانگی ESR، می‌توان به راحتی این آزمایش را در منزل انجام داد. این کیت‌ها حاوی لوله‌های آزمایش مخصوص و مواد شیمیایی لازم هستند که با خون شما واکنش داده و سرعت رسوب گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهند. با مقایسه نتایج با نمودار استاندارد موجود در کیت، می‌توان به راحتی میزان التهاب در بدن را ارزیابی کرد. این روش علاوه بر سادگی، دقت بالایی نیز دارد و می‌تواند به شما در تشخیص زودهنگام بسیاری از بیماری‌های التهابی کمک کند.
آنچه از مقاله «آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز یا ESR چیست؟» آموختیم
آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR) یکی از ابزارهای ارزشمند در تشخیص و نظارت بر شرایط التهابی بدن است. این آزمایش به‌تنهایی قادر به تشخیص دقیق بیماری نیست، اما می‌تواند به پزشکان کمک کند تا وجود التهاب را در بدن شناسایی کنند و به همراه دیگر آزمایش‌ها و بررسی‌های بالینی، علت اصلی مشکلات سلامتی بیمار را مشخص کنند. با این حال، تفسیر نتایج ESR باید توسط پزشک انجام شود تا با توجه به علائم و شرایط هر فرد، مناسب‌ترین تصمیمات درمانی گرفته شود. رعایت سبک زندگی سالم و پیگیری درمان‌های موردنیاز می‌تواند به تنظیم سطح ESR و بهبود سلامت فرد کمک کند.
منبع:
https://medlineplus.gov/lab-tests/erythrocyte-sedimentation-rate-esr/
