شنیدن واژه سرطان، تصویری دردناک از از دست دادن عزیزان را در ذهن تداعی میکند؛ اما همه سرطان‌ها به یک اندازه تهدیدآمیز نیستند. خوشبختانه، بسیاری از انواع سرطان، به‌ویژه در مراحل اولیه، قابل درمان هستند و بیماران شانس بالایی برای بهبودی کامل دارند. سرطان بیضه یکی از این انواع سرطان است که عمدتاً مردان جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری، اگرچه می‌تواند نگران‌کننده باشد، اما با تشخیص و درمان به موقع، معمولاً پیش‌آگهی بسیار خوبی دارد. بیش از 90 درصد موارد سرطان بیضه قابل درمان هستند.
سرطان بیضه نیز مانند سایر سرطان‌ها، نتیجه رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها است. اما خوشبختانه، این نوع سرطان نسبت به برخی دیگر کمتر شایع است و اغلب در سنین 15 تا 35 سالگی تشخیص داده می‌شود. نکته مهم اینجاست که درمان سرطان بیضه معمولاً روشی نسبتاً ساده است و حتی در صورت گسترش بیماری به سایر قسمت‌های بدن (متاستاز)، همچنان امید به بهبودی بسیار بالاست.
در این مقاله، قصد داریم اطلاعات جامعی در مورد سرطان بیضه در اختیار شما قرار دهیم. با ما همراه باشید تا به پرسش‌های خود در مورد این بیماری پاسخ دهید.
سرطان بیضه چیست؟
بیضه‌ها، غدد جنسی مردانه، مسئول تولید اسپرم و هورمون تستسترون هستند. این غدد در کیسه‌ای پوستی به نام کیسه بیضه یا اسکروتوم (scrotum) قرار دارند. گاهی اوقات، سلول‌های بیضه به طور غیرطبیعی رشد کرده و تکثیر می‌شوند و به این ترتیب، توموری سرطانی ایجاد می‌شود. این بیماری را سرطان بیضه می‌نامیم.
سرطان بیضه نوعی سرطان نادر است که با سرطان آلت تناسلی مردان تفاوت دارد و از سلول‌های مختلفی در بیضه‌ها به وجود می‌آید و هر نوع سرطان نیاز به درمان متفاوتی دارد. این بیماری به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: سرطان سلول‌های زایا (که بیش از ۹۰٪ موارد سرطان بیضه را تشکیل می‌دهد) و انواع کمتر رایج مانند سرطان‌های سلول‌های استرومال. دو نوع عمده سلول‌های زایا شامل سِمینوم (seminoma) و غیر سِمینوم (non-seminoma) هستند که تفاوت‌هایی در رشد و درمان دارند.
این سرطان معمولاً در مردان جوان و میانسال 25 تا 45 ساله رخ می‌دهد و با اینکه علت دقیق بروز سرطان بیضه در بسیاری از موارد ناشناخته است با این حال، برخی عوامل مانند سابقه خانوادگی سرطان بیضه، اختلالات مادرزادی بیضه (مانند عدم نزول بیضه به کیسه بیضه در دوران جنینی) و عفونت‌های ویروسی، به عنوان عوامل خطر شناخته شده‌اند.
انواع سرطان بیضه
سرطان بیضه انواع مختلفی دارد که شناخت آنها به بیماران و پزشکان کمک میکند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کنند. این سرطان به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
تومورهای سلول زایا (Germ Cell Tumors – GCTs)
بیش از ۹۰٪ سرطان‌های بیضه از سلول‌های زایا که وظیفه تولید اسپرم را دارند، آغاز می‌شوند و به دو دسته تقسیم می‌شوند:
سمینوما (Seminoma):
-
- رشد کندتر نسبت به غیرسمینوما
- دو نوع دارد:
- سمینومای کلاسیک (Classical Seminoma): شایع‌ترین نوع (در مردان 25-45 سال).
- سمینومای اسپرماتوسیتیک (Spermatocytic Seminoma): نادر و بیشتر در مردان مسن‌تر (میانگین 65 سال) مشاهده می‌شود.
غیر سمینوما (Non-seminoma):
-
- سریع‌تر رشد می‌کنند و در مردان جوان (بین اواخر نوجوانی و اوایل دهه ۳۰) رایج‌ترند.
- چهار نوع اصلی شامل:
- کارسینوم جنینی (Embryonal Carcinoma): رشد سریع با قابلیت متاستاز.
- سرطان کیسه زرده (Yolk Sac Tumor): شایع‌ترین نوع در کودکان.
- کوریوکارسینوم (Choriocarcinoma): نادر اما سریع‌الرشد.
- تراتوم (Teratoma): به سه نوع تقسیم می‌شود؛ بالغ (Mature)، نابالغ (Immature)، و با بدخیمی سوماتیک (Somatic-type Malignancy).
تومورهای استرومایی (Stromal Tumors)
این تومورها در بافت‌های تولیدکننده هورمون‌های بیضه ایجاد می‌شوند. اگرچه نادرند، اما انواع آنها شامل:
- تومورهای سلول لیدیگ (Leydig Cell Tumors) که تستوسترون تولید می‌کنند.
- تومورهای سلول سرتولی(Sertoli Cell Tumors) که از سلول‌های حمایتی تولید اسپرم تشکیل شده‌اند.
سرطان‌های ثانویه بیضه (Secondary Testicular Cancers)
این سرطان‌ها از اندام‌های دیگر به بیضه گسترش می‌یابند و شامل موارد زیر هستند:
- لنفوم بیضه (Testicular Lymphoma): شایع‌ترین نوع سرطان ثانویه در مردان بالای ۵۰ سال.
- لوسمی (Leukemia): سرطان خون که می‌تواند به بیضه گسترش یابد، به ویژه در پسران.
- سرطان‌های متاستاتیک (Metastatic Cancers): سرطان‌های پروستات، ریه، پوست (ملانوما) و کلیه که به بیضه گسترش پیدا کرده‌اند.
علائم سرطان بیضه چیست؟
سرطان بیضه ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و شایع‌ترین علامت، تورم یا برآمدگی بدون درد در یک بیضه یا تغییر در اندازه یا شکل آن است. توده سرطانی در مراحل اولیه بین ۱ تا چند سانتی‌‌متر اندازه دارد. زمانی که بیمار بیضه خود را لمس میکند، ممکن است این توده را احساس کند.
علائم کمتر شایع سرطان بیضه عبارتند از:
- احساس سنگینی در کیسه بیضه: ممکن است بیمار احساس کند که کیسه بیضه از حد معمول سنگین‌تر شده است.
- درد یا ناراحتی در شکم یا ناحیه کشاله ران: در برخی موارد، افراد ممکن است در این نواحی احساس درد کنند.
- درد در کمر یا شکم: اگر سرطان به مرحله پیشرفته‌تر برسد و به غدد لنفاوی یا سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد، می‌تواند باعث درد در ناحیه کمر یا شکم شود.
- بزرگ شدن یا حساسیت بافت پستان: به دلیل هورمون‌های ایجاد شده توسط سلول‌های سرطانی
- احساس نامتعادل بودن.
مهم است بدانید که این علائم لزوماً به معنای وجود سرطان بیضه نیستند. سایر مشکلات نیز می‌توانند باعث بروز این علائم شوند. با این حال، اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق داده شود.
تشخیص سرطان بیضه چگونه است؟
نکته دیگری که درباره سرطان بیضه لازم است بدانید، این است که این بیماری در برخی از افراد ممکن است برای سال‌ها و حتی همیشه خاموش بماند و علائمی از خود نشان ندهد؛ اما اغلب اوقات این بیماری با علائم رایج مثل برآمدگی و توده‌های سفت مشاهده شده است.
از آنجایی که اکثر آقایان مهارت کافی برای شناسایی توده‌های سرطانی در بیضه را ندارند، حتماً پیشنهاد می‌شود که از سنین نوجوانی هر چند سال یکبار به پزشک برای معاینه و غربالگری مراجعه کنید. بسیاری از مواقع دیده شده که فردی با تصور بیماری دیگری به پزشک مراجعه میکند و در معاینات، تصادفا متوجه توده در بیضه‌ها می‌شوند.
آزمایش‌های مورد استفاده برای تشخیص سرطان بیضه شامل موارد زیر است:
سونوگرافی
در این روش با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از کیسه بیضه و بیضه‌ها گرفته می‌شود. در طول سونوگرافی، بیمار به پشت دراز می‌کشد و پزشک ژل شفافی را روی کیسه بیضه قرار می‌دهد. سپس یک دستگاه دستی به نام پروب روی ناحیه حرکت داده می‌شود تا تصاویر دقیقی از بیضه‌ها بدست آید. این روش به پزشک کمک میکند تا متوجه شود که آیا برآمدگی‌های موجود خوش‌خیم هستند یا نشانه‌ای از سرطان.
آزمایش خون
آزمایش‌های خونی می‌توانند نشان‌دهنده‌ی پروتئین‌هایی باشند که توسط سلول‌های سرطانی تولید می‌شوند. این آزمایش‌ها به عنوان “نشانگرهای تومور” شناخته می‌شوند. نشانگرهای اصلی برای سرطان بیضه شامل موارد زیر است:
- آلفا فتوپروتئین (AFP): این نشانگر توموری معمولاً در تومورهای غیرسمینومی (non-seminomatous germ cell tumors) افزایش می‌یابد.
- بتا-گونادوتروپین انسانی (β-HCG): این نشانگر توموری معمولاً در تومورهای سمینومی (seminomatous germ cell tumors) افزایش می‌یابد.
- لاکتات دهیدروژناز (LDH): این آنزیم در بسیاری از انواع سرطان، از جمله سرطان بیضه، افزایش می‌یابد.
توجه داشته باشید این مقادیر در خون به تنهایی اثبات‌کننده سرطان نیستند، اما می‌توانند به تیم درمانی کمک کنند تا از وضعیت بیمار بیشتر اطلاع پیدا کنند.
بیوپسی
- تعیین قطعی نوع تومور: در این روش، نمونه کوچکی از بافت مشکوک برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.
- تعیین نوع سلول‌های سرطانی: بیوپسی به پزشک کمک میکند تا نوع دقیق سلول‌های سرطانی و ویژگی‌های آنها را تعیین کند.
- تعیین مرحله سرطان: با بررسی نمونه بافت، پزشک می‌تواند مرحله پیشرفت سرطان را تعیین کند.
سایر روش‌های تشخیصی (در صورت نیاز)
- سی تی اسکن (CT scan): برای بررسی گسترش سرطان به غدد لنفاوی و سایر اندام‌ها استفاده می‌شود.
- ام آر آی (MRI): برای بررسی دقیق‌تر بافت‌های نرم و تشخیص گسترش سرطان به مناطق اطراف استفاده می‌شود.
- پت اسکن (PET scan): برای تشخیص سلول‌های سرطانی فعال در بدن استفاده می‌شود.
راه‌های پیشگیری از سرطان بیضه چیست؟
متاسفانه درحال حاضر هیچ راه قطعی برای جلوگیری از سرطان بیضه وجود ندارد. علاوه بر آن، بسیاری از عوامل تشدید کننده این بیماری از جمله بیضه‌های نزول نکرده و… که در ادامه به آنها می‌پردازیم قابل تغییر نیستند.
همین دلیل باعث شده که نتوانیم از بروز این سرطان جلوگیری کنیم. البته برخی پزشکان روش‌های خودآزمایی و معاینه بیضه‌ها توسط خود شخص را پیشنهاد کرده‌اند که برای بررسی اولیه علائم سرطان می‌تواند مفید باشد. گفتنی است که خیلی از پزشکان با این توصیه موافق نیستند. هیچ تحقیقی نشان نمی‌دهد که خودآزمایی‌ها می‌توانند خطر مرگ ناشی از سرطان بیضه را کاهش دهند. حتی زمانی که در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود، سرطان بیضه همچنان احتمال بهبودی بالایی دارد.
نکته: مردانی که در هر دو بیضه خود دچار سرطان می شوند، نیاز به برداشتن هر دو بیضه دارند که در این صورت فرد توانایی باروری خود را از دست خواهد داد و تا آخر عمر به دلیل ناباروری مردان باید نوعی تستوسترون مصرف کنند.
با این حال، ممکن است مفید باشد که با احساس معمول بیضه‌های خود آشنا شوید. می‌توانید این کار را با انجام خودآزمایی بیضه انجام دهید. اگر هرگونه تغییری را مشاهده کردید که بیش از دو هفته ادامه داشت، با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود قرار ملاقات بگذارید.
عوامل افزایش‌دهنده خطر سرطان بیضه
سرطان بیضه یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان جوان است. خوشبختانه، با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، شانس بهبودی بسیار بالاست. با این حال، آگاهی از عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به این بیماری می‌تواند در پیشگیری و تشخیص زودهنگام موثر باشد.
عوامل خطر شناخته شده سرطان بیضه
- بیضه نزول نکرده (کریپتورکیدیسم): در این شرایط، یکی یا هر دو بیضه در هنگام تولد به کیسه بیضه نزول نمی‌کنند. این وضعیت خطر ابتلا به سرطان بیضه را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. حتی اگر جراحی برای انتقال بیضه به کیسه بیضه انجام شود، همچنان خطر ابتلا وجود دارد.
- سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی سرطان بیضه یا بیضه نزول نکرده، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
- سابقه ابتلا به سرطان بیضه: افرادی که قبلاً به سرطان بیضه مبتلا شده‌اند، خطر ابتلا به این بیماری در بیضه دیگر را دارند.
- رشد غیرطبیعی بیضه: برخی اختلالات ژنتیکی مانند سندرم کلاینفلتر می‌توانند خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهند.
- سن: سرطان بیضه بیشتر در مردان جوان بین ۱۵ تا ۳۵ سال رخ می‌دهد.
- نژاد: برخی مطالعات نشان می‌دهند که مردان سفیدپوست نسبت به مردان سیاه‌پوست بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان بیضه هستند.
- عوامل مرتبط با بهداشت مردان: برخی مطالعات نشان می‌دهند که عفونت‌های مقاربتی مانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و وجود عفونت‌های مزمن در دستگاه تناسلی ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان بیضه مرتبط باشند.
عوامل احتمالی سرطان بیضه
- HIV: برخی مطالعات ارتباطی بین عفونت HIV و افزایش خطر ابتلا به سرطان بیضه را نشان داده‌اند.
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خاص ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهد، اما شواهد در این زمینه هنوز قطعی نیست.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش‌های ژنتیکی تشخیص زودهنگام سرطان، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آزمایش و مشاوره ژنتیک تشخیص سرطان بیضه در تهران لب
سرطان بیضه یکی از سرطان‌های شایع در مردان جوان است که اگرچه خوش‌خیم نیست اما در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. این بیماری اغلب در یکی از بیضه‌ها آغاز می‌شود. تشخیص سرطان بیضه معمولاً با ترکیب روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. پزشک با معاینه دقیق بیضه‌ها به دنبال هرگونه توده، تورم یا تغییر در بافت بیضه‌ها می‌گردد.
همچنین، خودآزمایی منظم بیضه‌ها توسط مردان می‌تواند در تشخیص زودهنگام این بیماری موثر باشد. برخی آزمایش‌های خون نیز می‌توانند به تشخیص وجود تومور و تعیین نوع آن کمک کنند. سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی، تصاویر دقیقی از بیضه‌ها تهیه میکند تا هرگونه توده یا تغییر غیرعادی مشخص شود. در نهایت، بیوپسی که در آن نمونه کوچکی از بافت مشکوک برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود، برای تشخیص قطعی سرطان به کار می‌رود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش‌ها، روش‌های تشخیص و درمان سرطان بیضه، می‌توانید با متخصصین اورولوژی یا با تهران لب (1650) در تماس باشید و از خدمات مشاوره ژنتیک این مجموعه برخوردار شوید.
منبع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/testicular-cancer-care/symptoms-causes/syc-20352986
