کاهش وزن بی‌دلیل می‌تواند نگرانی‌هایی جدی برای سلامت شما به همراه داشته باشد؛ بنابراین نیاز به آزمایش چکاپ برای از دست رفتن وزن زنان و مردان در این موارد احساس می‌شود. اگر اخیرا بدون تغییر در سبک زندگی یا رژیم غذایی خود، وزن کم کرده‌اید و علت آن برایتان مشخص نیست، حتما این موضوع را جدی بگیرید. کاهش وزن بی دلیل می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات سلامت پنهان باشد که نیازمند بررسی‌های تخصصی و دقیق است. در این مقاله از تهران لب به اهمیت چکاپ کاهش وزن و آزمایش‌هایی که به تشخیص علل احتمالی کمک می‌کنند می‌پردازیم.
منظور از لاغری شدید چیست؟
لاغری شدید یا کاهش وزن غیرقابل توضیح، به وضعیتی گفته می‌شود که فرد بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی، به‌طور ناگهانی و غیرعمدی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن خود را طی دوره‌ای ۶ تا ۱۲ ماهه از دست می‌دهد. این نوع کاهش وزن می‌تواند زنگ هشداری برای مشکلات پنهان سلامتی باشد؛ از اختلالات تیروئیدی و مشکلات گوارشی گرفته تا بیماری‌های عفونی و حتی برخی سرطان‌ها. بررسی‌های تخصصی و آزمایش‌های مرتبط می‌توانند به شناسایی علت اصلی این تغییر کمک کنند و راهنمایی‌های لازم برای مدیریت آن را فراهم آورند.
آزمایش‌های لازم برای بررسی کاهش وزن شدید
کاهش وزن شدید و غیر قابل توضیح می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که برخی از آن‌ها نیاز به بررسی‌های فوری دارند. از مهم‌ترین علل این نوع کاهش وزن می‌توان به بیماری‌های جدی مانند سرطان، اختلالات گوارشی نظیر بیماری التهابی روده و مشکلات روانی مانند افسردگی اشاره کرد.
آزمایش چکاپ برای از دست رفتن وزن زنان و مردان معمولا شامل آزمایش خون کامل (CBC) برای ارزیابی کم‌خونی و عفونت‌ها، تست عملکرد تیروئید، بررسی قند خون، آزمایش‌های کبد و کلیه و بررسی‌های دیگر برای تشخیص مشکلات داخلی بدن می‌شود. در ادامه هریک از آزمایش‌های لازم برای چکاپ لاغری شدید را توضیح می‌دهیم.
آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC)
آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول‌های خون یکی از آزمایش‌های پایه‌ای و بسیار مفید در بررسی وضعیت سلامتی عمومی بدن است. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا انواع سلول‌های خونی از جمله گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را از نظر تعداد، اندازه و شکل بررسی کنند. نتایج این آزمایش می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلاتی مانند کم‌خونی، عفونت‌ها و برخی اختلالات خونی باشد.
در موارد کاهش وزن شدید و غیرقابل‌توضیح، CBC به تشخیص علل احتمالی این کاهش وزن کمک می‌کند. مثلا اگر فرد دچار کم‌خونی باشد، ممکن است دلیل کاهش وزن او به مشکلات جذب مواد مغذی یا بیماری‌های گوارشی مربوط باشد. افزایش گلبول‌های سفید می‌تواند نشان‌دهنده عفونت یا التهاب در بدن باشد که ممکن است به کاهش وزن نیز منجر شود.
به همین دلیل، CBC یکی از آزمایش‌های اولیه و کلیدی است که برای چکاپ کاهش وزن شدید و بدون علت توصیه می‌شود.
آزمایش تیروئید برای تشخیص کاهش وزن شدید
آزمایش تیروئید یک آزمایش هورمونی است برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئیدی در خون انجام می‌شود و وضعیت عملکرد غده تیروئید را بررسی می‌کند. این غده که در گردن قرار دارد، نقش مهمی در تنظیم متابولیسم و کنترل انرژی بدن ایفا می‌کند. آزمایش تیروئید معمولا شامل اندازه‌گیری هورمون‌های TSH (هورمون تحریک‌کننده تیروئید)، T3 و T4 است. سطح غیرعادی این هورمون‌ها می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلاتی در تیروئید باشد.
در موارد کاهش وزن بی دلیل و لاغری شدید، آزمایش تیروئید توصیه می‌شود؛ زیرا پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) می‌تواند یکی از دلایل اصلی کاهش وزن غیرقابل توضیح باشد. در این حالت، غده تیروئید بیش از حد فعال است و مقادیر زیادی هورمون تولید می‌کند. این افزایش هورمون‌ها باعث بالا رفتن متابولیسم و افزایش مصرف انرژی در بدن می‌شود و در نتیجه فرد بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت فیزیکی، به‌طور غیرمنتظره وزن کم می‌کند.
آزمایش کلسیم در چکاپ کاهش وزن شدید
آزمایش کلسیم خون برای بررسی میزان این عنصر ضروری در بدن انجام می‌شود و می‌تواند به تشخیص بیماری‌های مرتبط با استخوان، کلیه و غدد پاراتیروئید کمک کند. سطح طبیعی کلسیم در خون معمولا بین ۸.۵ تا ۱۰.۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است، و هرگونه انحراف از این محدوده ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی باشد.
سطح بالای کلسیم می‌تواند به پرکاری تیروئید، پرکاری غدد پاراتیروئید، بیماری آدیسون، یا تومورهای استخوانی مرتبط باشد. از سوی دیگر، کاهش سطح کلسیم ممکن است ناشی از جذب ناکافی مواد مغذی، پانکراتیت، نارسایی کلیوی یا مشکلات کبدی باشد.
آزمایش قند خون ناشتا برای چکاپ لاغری بدون دلیل
یکی از آزمایش‌های مهم در چکاپ کاهش وزن ناخواسته زنان و مردان، آزمایش قند خون ناشتا (آزمایش FBS) است که سطح گلوکز خون را بررسی می‌کند. برای انجام این آزمایش، لازم است که فرد حدود ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از آزمایش، از خوردن و نوشیدن به‌جز آب خودداری کند. آزمایش قند خون ناشتا در تشخیص پیش‌دیابت، دیابت نوع ۱ و ۲، و دیابت بارداری مؤثر است. کاهش وزن بی‌دلیل، به‌ویژه در دیابت نوع ۱، می‌تواند یکی از علائم ابتلا به این بیماری باشد.
چکاپ عملکرد کلیه و کبد در لاغری شدید
بررسی عملکرد کبد و کلیه برای تشخیص علل کاهش وزن ناخواسته مهم است؛ زیرا این دو عضو نقش مهمی در حفظ سلامت عمومی بدن دارند. کبد در هضم و جذب چربی‌ها و مواد مغذی مؤثر است و اختلال در عملکرد آن می‌تواند منجر به کاهش وزن و مشکلات گوارشی شود. آزمایش‌های کبدی با اندازه‌گیری آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاص در خون، به ارزیابی سلامت کبد کمک می‌کنند. از سوی دیگر، عملکرد ضعیف کلیه‌ها می‌تواند به عوارضی همچون کاهش وزن، اسیدوز و تجمع مایعات منجر شود. آزمایش عملکرد کلیه شامل تخمین فیلتراسیون گلومرولی (GFR) است که سرعت پاکسازی مواد زائد از بدن را نشان می‌دهد.
آزمایش ادرار در تشخیص کاهش وزن بی دلیل
بدن برای تامین انرژی خود از گلوکز استفاده می‌کند، اما اگر میزان قند کافی در بدن نباشد، بدن به سوزاندن چربی‌ها روی می‌آورد که در این فرآیند موادی به نام کتون تولید می‌شوند. سوزاندن چربی‌ها می‌تواند به کاهش وزن منجر شود. به همین دلیل، پزشک ممکن است آزمایش ادرار را برای اندازه‌گیری سطح کتون تجویز کند تا مشخص شود که آیا بدن شما به‌جای قند در حال سوزاندن چربی است یا خیر. این آزمایش می‌تواند اطلاعات مهمی درباره متابولیسم بدن و علت لاغری شدید ارائه دهد.
بررسی عملکرد هیپوفیز در آزمایش های از دست دادن وزن زنان و مردان
هورمون‌های ترشح‌شده از غده هیپوفیز طی روز نوسان دارند و بر سایر هورمون‌های بدن تأثیر مستقیم می‌گذارند. هرگونه اختلال در عملکرد این غده می‌تواند به مشکلات مختلفی منجر شود. ارزیابی هورمون‌های هیپوفیز از طریق آزمایش خون، فرایندی متفاوت است و نیاز به آماده‌سازی خاصی دارد.
یکی از آزمایش‌های هیپوفیز، تست تحریک کورتیکوتروپین است؛ در این تست، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) تزریق می‌شود تا غده فوق کلیه تحریک گردد و پس از ۶۰ دقیقه، سطح کورتیزول خون سنجیده می‌شود. در تست متیراپون، بیمار ۱۲ قرص متیراپون پیش از خواب مصرف می‌کند و روز بعد، سطح ACTH در خون بررسی می‌شود.
در تست تحمل انسولین، انسولین تزریق شده تا قند خون کاهش یابد. در این شرایط، هورمون‌های رشد و ACTH باید فعال شوند. اما در بیماران با کمبود این هورمون‌ها، پاسخی مشاهده نمی‌شود.
چکاپ سرطان گوارش
پزشک ممکن است برای آزمایش چکاپ از دست دادن وزن زنان و مردان، آزمایش‌هایی برای بررسی سرطان‌های گوارشی، که شامل قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش می‌شود، توصیه کند. این آزمایش‌ها معمولا برای افرادی که علائم مشکوک دارند یا سابقه خانوادگی سرطان گوارش را تجربه کرده‌اند، انجام می‌شود. برای تشخیص این نوع سرطان، بررسی کم‌خونی در آزمایش خون الزامی است و در برخی موارد، آزمایش مدفوع برای شناسایی خون در مدفوع نیز ضروری است.
پس از انجام این آزمایش‌ها، ممکن است نیاز به نمونه‌برداری از طریق آندوسکوپی یا کولونوسکوپی باشد. در این فرایند، لوله‌ای انعطاف‌پذیر با دوربین به داخل دستگاه گوارش وارد می‌شود و در صورت مشاهده موارد مشکوک، بافتی از ناحیه مورد نظر برای بررسی بیشتر برداشت می‌شود.
بررسی شرایط التهابی بدن
گاهی اوقات ممکن است در ناحیه‌ای از بدن التهاب وجود داشته باشد و پروتئین‌ها از محل التهاب به داخل خون منتقل شوند. در آزمایش خون، برای تشخیص این وضعیت، فاکتورهایی مانند سرعت رسوب گلبول‌های قرمز، پروتئین واکنشگر C و ویسکوزیته پلاسما مورد بررسی قرار می‌گیرند.
بیماری‌های التهابی مختلفی از جمله عفونت‌ها، روماتیسم مفصلی، اختلالات عضلانی و بافت همبند، برخی سرطان‌ها، بیماری کرون، کم‌خونی داسی‌شکل و نارسایی قلب می‌توانند بر این فاکتورها تأثیر بگذارند. به همین دلیل، این آزمایش ممکن است در بررسی چکاپ از دست رفتن وزن زنان و مردان انجام شود.
چکاپ انواع سرطان در بدن
اگر پزشک در آزمایش خون مورد مشکوکی پیدا نکند و نتایج غربالگری سرطان‌های دستگاه گوارش و کبد نیز طبیعی باشد، ممکن است به‌دلیل سابقه خانوادگی و بیماری‌های زمینه‌ای، پزشک انجام آزمایش‌های مربوط به سرطان‌های دیگر را تجویز کند. یکی از علائم بارز انواع سرطان، کاهش وزن سریع و بدون دلیل است که اهمیت تشخیص به‌موقع این موارد را بیشتر می‌کند.
آزمایش اچ آی وی برای تشخیص لاغری شدید
HIV نیز یکی از بیماری‌هایی است که می‌تواند باعث ضعف و کاهش وزن شود. هر فرد باید حداقل یک‌بار در طول زندگی خود این آزمایش را انجام دهد. سه نوع آزمایش تشخیصی برای HIV وجود دارد؛ از جمله آزمایش NAT که به‌دلیل هزینه بالا، معمولا تنها در مواردی که احتمال آلودگی زیاد است، انجام می‌شود.
معمولا از آزمایش آنتی‌بادی/آنتی‌ژن استفاده می‌شود. وقتی ویروس HIV وارد بدن می‌شود، سیستم ایمنی آنتی‌بادی تولید می‌کند و میزان آنتی‌ژن نیز افزایش می‌یابد. این آزمایش می‌تواند ویروس HIV را حدود ۱۸ تا ۴۵ روز پس از تماس با ویروس شناسایی کند. آزمایش دیگری به نام آزمایش آنتی‌بادی نیز می‌تواند عفونت را ۲۳ تا ۹۰ روز بعد از تماس با ویروس تشخیص دهد.
برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش چکاپ برای از دست رفتن وزن زنان و مردان، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «آزمایش چکاپ برای از دست رفتن وزن زنان و مردان | تشخیص لاغری شدید» آموختیم
آزمایش چکاپ برای از دست رفتن وزن زنان و مردان (کاهش وزن ناخواسته یا لاغری شدید) شامل مجموعه‌ای از آزمایش‌هاست که می‌تواند به تشخیص علت اصلی مشکل کمک کند. آزمایش شمارش کامل سلول‌های خون و قند خون از جمله آزمایش‌های رایج هستند. همچنین، ارزیابی عملکرد کبد، کلیه و تیروئید ضروری است تا عوامل موثر بر کاهش وزن غیرقابل توضیح شناسایی شوند. انجام این آزمایش‌ها به شما کمک می‌کند تا با خیال راحت و با اطلاعات دقیق‌تر به سمت درمان‌های مناسب پیش بروید. تشخیص به‌موقع می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری کند و به بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند.
منبع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9794-anorexia-nervosa
