سونوگرافی واژینال که با نام‌های ترانس واژینال (Transvaginal ultrasound) و آزمایش اولتراسوند هم شناخته می‌شود، از امواج صوتی با فرکانس بالا به منظور ایجاد تصاویری از اندام‌های داخلی تشکیل شده است. این سونوگرافی هر نوعی از ناهنجاری‌ها و بیماری‌ها را شناسایی کرده و موجب راحت‌تر شدن تشخیص شرایط بیمار برای پزشک می‌شود. با این حال آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید عملکرد سونوگرافی واژینال چگونه است و کاربرد، مزایا یا عوارض آن چیست؟ در این مطلب می‌خواهیم به این موضوع رسیدگی کنیم تا بعد از آن تصمیم‌گیری بهتری در خصوص شیوه انجام آن داشته باشید.
برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش بارداری و ثبت درخواست تلفنی نمونه‌گیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استان‌ها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آشنایی با سونوگرافی واژینال
ابتدا بهتر است با این روش بهتر آشنا شوید و سپس درباره مزایا و عوارض آن بیشتر بدانید. همان‌طور که گفته شد، سونوگرافی واژینال روشی برای تصویربرداری به صورت سریع و بدون هیچ گونه درد است. این مدل به نسبت سونوگرافی شکم، دید دقیق‌تری از اندام‌های لگنی را در دسترس قرار می‌دهد. به همین خاطر در سال‌های اخیر با محبوبیت ویژه‌ای از سوی بیماران و همچنین جامعه پزشکی مواجه شده است.
پزشکان از این روش برای کشف دلیل بروز علائم، تشخیص بیماری، نظرات روی بارداری یا برنامه‌ریزی برای جراحی استفاده می‌کنند که خوشبختانه بازدهی فراوانی هم دارد. تشخیص انواع ناهنجاری‌های واژن توسط سونوگرافی واژینال امکان‌پذیر است. انجام سونوگرافی واژینال در برخی از آزمایشگاه‌ها امکان‌پذیر می‌باشد. لذا، با مراجعه به آزمایشگاه می‌توان این نوع سونوگرافی را انجام داد.
اگر فردی علائمی مانند درد لگن، خونریزی غیر طبیعی رحم یا فیبروم رحم، تومور تخمدان و ناباروری دارد، باید نزد پزشک رفته تا با استفاده از یک مبدل دستی صاف در بخش بیرونی بدن، سونوگرافی واژینال را در قسمت پایین شکم انجام دهد. این روش در مقایسه با روش‌های تصویربرداری دیگر از داخل رحم، تصاویر دقیق‌تری از اندام‌های لگن به خصوص لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها را در دسترس قرار می‌دهد و به همین دلیل پزشکان آن را در اولویت خود قرار می‌دهند. این مزیت سبب شده پزشکان تشخیص و شیوه درمان دقیق‌تری را در نظر بگیرند.
نحوه انجام سونوگرافی واژینال چگونه است؟
بعد از آشنایی با ماهیت سونوگرافی واژینال، نوبت به شیوه انجامش می‌رسد. در مقایسه با بسیاری از روش‌های تصویربرداری دیگر، انجام این روش از سونوگرافی هم راحت‌تر و هم سریع‌تر است و این برای پزشک و بیمار انتخاب بهتری هم محسوب می‌شود. این سونوگرافی از راه واژن و برای ناحیه لگن انجام شده و اعضای تناسلی زنان همچون رحم، واژن و تخمدان‌ها را با دقت زیادی بررسی می‌کند.
متاسفانه، بیماران زیادی به خاطر افکار اشتباه خود دست به انجام این سونوگرافی نزده و در نتیجه خطرات بیشتری آنها را در ادامه تهدید می‌کند. این در حالیست که طبق آزمایش‌های انجام شده، سونوگرافی واژینال هیچ خطری نداشته و از جمله آزمایش‌های غیرتهاجمی به حساب می‌آید. بنابراین، بدون هیچ خطری می‌توان اقدامات مربوط به آن را زیر نظر پزشک انجام داد.
حال به بحث اصلی یعنی شیوه انجام آن می‌رسیم. پیش از شروع آزمایش از بیمار خواسته می‌شود مثانه خود را به طور کامل تخلیه کند. تخلیه شدن مثانه در بهتر نشان دادن تصاویر و نتایج تاثیر زیادی می‌گذارد. بیمار بعد از آن باید روی تخت دراز کشیده و پاهای خود را به حالتی خم کند که پزشک در طی فرآیند قادر به بررسی اندام‌ها باشد. پزشک متخصص در تمام این فرآیند باید بیمار را به خوبی راهنمایی کرده و در انجام کارها به وی کمک کند.
بعد از این که بیمار به حالت استاندارد خود روی تخت معاینه قرار گرفت، پزشک وسیله‌ای به نام پروب را وارد دستگاه تناسلی وی می‌کند که امواج صوتی را به خوبی ساطع می‌کند. نقش پروب به نسبت گذشته به خاطر فناوری‌های بهتر و ساخت نمونه‌های تاثیرگذارتر، بیشتر هم حس می‌شود.
در زمان برخورد پروب به موانع، سونوگرافی روی مانیتور نمایش داده می‌شود. در این جا پزشک باید از یک مبدل سونوگرافی استفاده کند که اندازه آن اغلب کمی از تامپون بزرگ‌تر است. این مبدل به شیوه‌ای طراحی شده که به راحتی وارد واژن شود. ضمنا یک پوشش محافظ را روی مبدل قرار می‌دهند تا با استفاده از یک ژل روان‌کننده، اقدامات جایگذاری آن راحت‌تر به پایان برسد.
سونوگرافی معمولی با سونوگرافی واژینال چه تفاوتی با هم دارند؟
از مهم‌ترین سوالات کاربران این است که تفاوت سونوگرافی معمولی و سونوگرافی واژینال چیست. با وجود این که تفاوت‌هایی از آنها در بخش قبل، مانند سریع‌تر، راحت‌تر و دقیق‌تر بودن این نوع سونوگرافی گفته شد، اما باید به فرق‌های دیگر میان آنها نیز دقت شود.
سونوگرافی واژینال که گاهی اوقات تحت عناوین سونوگرافی اندواژینال یا ترانس واژینال هم شناخته می‌شود، روشی است که تصاویر حفره لگن را به وضوح نشان می‌دهد. این حفره‌ها داخل لگن قرار گرفته و انجام این تست در تشخیص بیماری‌ها و گاهی پیشگیری از آنها یاری‌رسان خواهد بود.
از این رو این فرآیند را مجزا از سونوگرافی معمولی برای شکم می‌دانند. تنها با مقایسه‌ای میان این دو متوجه می‌شوید سونوگرافی ترانس واژینال تا چه اندازه تصاویر دقیق‌تری از اندام‌ها و بافت نرم داخل حفره لگن را به ثبت می‌رساند. البته ممکن است پزشکان با توجه به وضعیت بدنی بیمار و بیماری‌های او، این روش را پیشنهاد نکنند.
برای نمونه، انجام این کار در زمان بارداری و هنگام نزدیک بودن جفت به دهانه رحم توصیه نمی‌شود؛ زیرا ممکن است این کار باعث خونریزی داخلی شود که قطعا خطراتی را برای فرزند به دنبال خواهد داشت. درست است که پیش‌‌تر هم گفته شد که سونوگرافی واژینال خطر آن چنانی ندارد، اما این در صورتی است که فرد در شرایط خاصی به طور مثال، بارداری نباشد.
تفاوت سونوگرافی واژینال و سونوگرافی لگن و آزمایش پاپ اسمیر چیست؟
می‌توان چنین گفت که شیوه انجام این دو با هم متفاوت است. در سونوگرافی لگن، پزشک پروب را روی قسمت پایینی شکم قرار داده تا تخمدان‌ها و اندام‌های داخلی را بررسی نماید. این در حالیست که در سونوگرافی واژینال، دستگاه باید درون واژن قرار گرفته شود تا بازدهی بهتر و سریع‌تری هم داشته باشد. آمارها نشان می‌دهد دقت این نوع از سونوگرافی بسیار بیشتر بوده و در نتیجه اطلاعات بیشتری را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
نکته: یکی از راه های انتقال ویروس HPV در زنان، پروب‌های آلوده در سونوگرافی واژینال و لگن است.
چه زمانی باید سونوگرافی ترانس واژینال را انجام داد؟
متخصص زنان که وظیفه انجام سونوگرافی واژینال را به عهده دارد، به دایل مختلفی می‌تواند آن را برای بیمار تجویز کند. برای نمونه، مشاهده برخی علائم ناخوشایند همچون درد لگن و خونریزی طبیعی می‌تواند در این تصمیم دخیل باشد. این روش اطلاعات زیادی در خصوص ناهنجاری‌های کشف شده در طی معاینه لگن را در دسترس قرار می‌دهد که این منتج به تشخیص دلیل بروز علائم در فرد بیمار خواهد بود.
نظارت بهتر بر بارداری، در صورتی که فرزند در دهانه رحم قرار نداشته باشد، یکی دیگر از دلایل پیشنهاد این سونوگرافی توسط پزشک است که البته این اتفاق همیشه هم رخ نمی‌دهد. پزشکان با توجه به تجربه و وضعیت بیمار می‌توانند سونوگرافی معمولی را هم برای این بررسی پیشنهاد دهند.
از دیگر دلایلی که پزشک برای تشخیص و بررسی از آن سونوگرافی واژینال استفاده می‌کند، عبارتند از:
- بررسی فیبروم‌ها
- بررسی پولیپ
- مشاهده علائم عفونت لگن
- علائم بارداری خارج رحمی یا سقط جنین
- مشاهده علائم مربوط به سرطان رحم
- بررسی موقعیت دقیق دستگاه داخل رحمی
- دلایل مشخص برای مشکلات باروری و بررسی دلایل ناباروری
- مشکلات مرتبط با قاعدگی
- بروز خونریزی‌های غیرطبیعی
- بررسی انواع توده‌ها و کیست‌ها
- تشخیص بارداری بیرون از رحم
البته خوب است بدانید این دلایل به همین جا ختم نمی‌شود و علائم دیگری هستند که پزشک با مشاهده آنها برای سونوگرافی واژینال تصمیم می‌گیرد. با این حال تعداد چنین بیماری‌هایی در جوامع بسیار بیشتر است. پزشک در طی بارداری و به ویژه سه ماه نخست یعنی هفته اول تا دوازدهم، ممکن است سونوگرافی واژینال را برای بیمار تجویز کند. وجود برخی علائم و اختلالات در سه ماه نخست بارداری که در یک سری از بانوان مشاهده می‌شود، دلیل قانع‌کننده‌ای برای این کار است.
چنین علائمی را در این بخش بیشتر خواهید شناخت:
- پزشک گاهی اوقات به بررسی ضربان قلب کودک نیاز دارد تا ببینید آیا به خوبی کار می‌کند، یا با مشکلاتی همراه است.
- علائم هشداردهنده برای سقط جنین یا زایمان زودرس توسط این تست انجام می‌گیرد. البته دیگر سونوگرافی‌ها نظیر سونوگرافی معمولی نیز برای این امر قابل انجام هستند.
- بعضی شرایط تاثیر زیادی روی برنامه بارداری فرد دارد که از آنها می‌توان جفت کم ارتفاع یا جفت سرراهی را نام برد. خوشخبتانه سونوگرافی واژینال در این جا هم کاربرد خاص خود را دارد.
آیا سونوگرافی واژینال عوارض خاصی دارد؟
همان‌طور که اشاره شد، یکی از نگرانی‌های مردم در خصوص عوارض سونوگرافی واژینال است. آنها می‌خواهند با خطرات این تست آشنا شوند تا در صورت نیاز، راه‌های دیگری را برای تشخیص بیماری‌های خود پیدا کنند. به صورت کلی هیچ گونه عوارض شناخته شده‌ای برای سونوگرافی ترانس واژینال به چشم نمی‌خورد که بروز ناراحتی و عوارض جانبی دیگر را در پی داشته باشد.
البته بیشتر افراد بعد از انجام این تست شاید احساس ناراحت کننده‌ای داشته باشند. این تصویربرداری به همراه ورود دستگاه اندواژینال ممکن است احساس ناراحت کننده‌ای به آنها منتقل کند که برای بسیاری کاملا طبیعی است.
البته در صورت باردار بودن، خوب است بدانید خطر خاصی جنین را تهدید نمی‌کند؛ مگر این که جنین نزدیک به دهانه رحم قرار داشته باشد که این خونریزی اندام‌های داخلی را در بر خواهد داشت. پزشک پیش از انجام این تست برای تشخیص وضعیت سلامت جنین، ابتدا موقعیت او در رحم را به خوبی بررسی می‌کند تا در تصمیم‌گیری موفق‌تر عمل کند. در صورتی که جنین نزدیک به دهانه باشد، سونوگرافی معمولی تجویز می‌شود. در غیر اینصورت، می‌توان از مزایای فراوان سونوگرافی واژینال بهره برد.
بررسی مزایای سونوگرافی ترانس واژینال
به نظر تا این جای مطلب هم متوجه شده باشید که مزایای فراوانی در سونوگرافی واژینال به چشم می‌خورد. خوشبختانه فرد در طی آزمایش هیچ دردی را احساس نمی‌کند که آن هم به خاطر استفاده از ژل روان کننده برای ورود پروب به منظور بررسی و تصویربرداری است. برای انجام این آزمایش و در هیچ مرحله‌ای از آن در معرض اشعه قرار نمی‌گیرید که این خود مزیت بزرگی به شمار می‌رود. اشعه برای بسیاری از افراد خطرناک بوده و عوارضی را به دنبال دارد. همین که اشعه‌ای برای این آزمایش وجود ندارد، خود به معنای بی خطر بودن انجام آن است.
امواج صوتی با فرکانس بالای سونوگرافی واژینال، ارائه تصاویر سونوگرافی با بهترین جزئیات و کیفیت ممکن را تضمین می‌کند. با استفاده از این سونوگرافی حتی به ریزترین قسمت‌های بدن فرد هم می‌توان دسترسی داشت و این مزیت در مقایسه با سایر روش‌ها به خوبی خود را نشان می‌دهد. در واقع اگر بیمار کوچک‌ترین مشکلی هم در اندام‌های لگنی خود داشته باشد، پزشکان با این روش به راحتی قادر به تشخیص آن خواهند بود. این در شرایطی است که شاید همین بیماری‌ها و علائم ریز در روش‌های دیگر به چشم نیایند.
برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش و ثبت درخواست تلفنی نمونه‌گیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استان‌ها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه در مقاله سونوگرافی واژینال آموختیم
هدف از این مطلب بود این بود که با سونوگرافی واژینال آشنا شوید. این سونوگرافی اجازه می‌دهد حفره‌های لگن و اندام‌های داخلی به خوبی بررسی شوند. اندام‌های قابل بررسی در این تست شامل دهانه رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها و خود رحم هستند که مشاهده هر یک به دقت و در زمان سریعی انجام می‌گیرد. سونوگرافی ترانس واژینال ناهنجاری‌ها یا ساختارهای غیرطبیعی را که در هر ناحیه به شکل علائم نشان می‌دهد، به خوبی مشخص می‌کند. تایید یا نظارت بارداری نیز یکی دیگر از دلایلی است که پزشک آن را تجویز می‌کند. امیدواریم از این مطالب استفاده کرده باشید.
- منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/4993-transvaginal-ultrasound
