هورمون تستوسترون یکی از مهمترین هورمونهای بدن است که در زنان و مردان نقشهای مختلفی ایفا میکند. این هورمون که عمدتا بهعنوان هورمون جنسی مردانه شناخته میشود، در زنان نیز به مقدار کمتری وجود دارد و بر فرآیندهای مختلف فیزیولوژیکی تاثیرگذار است. اندازهگیری سطح تستوسترون در خون از جمله آزمایشهایی است که در مواردی که علائم خاصی وجود داشته باشد، توسط پزشکان تجویز میشود.
در مردان این آزمایش معمولا برای بررسی علائم کمبود تستوسترون، مانند کاهش میل جنسی، خستگی مزمن، یا کاهش توده عضلانی، انجام میشود. در مقابل، در خانمها آزمایش تستوسترون بیشتر در مواردی توصیه میشود که نشانههای افزایش سطح این هورمون مانند رشد غیرعادی موهای زائد، آکنه شدید، یا بینظمی قاعدگی مشاهده شود.
سطوح غیرطبیعی تستوسترون میتواند به وجود مشکلات مختلف سلامتی اشاره داشته باشد. از جمله این مشکلات میتوان به بیماریهای غدد درونریز، سندروم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)، یا حتی بیماریهای کبدی و تومورهای هورمونزا اشاره کرد.
در این مقاله از تهران لب، به طور کامل به تفسیر آزمایش هورمون تستوسترون، دلایل انجام آن، شرایط تاثیرگذار بر نتیجه آزمایش و رابطه سطح این هورمون با سلامت عمومی در زنان و مردان میپردازیم.
آزمایش تستوسترون چیست؟
آزمایش تستوسترون یک نوع آزمایش خون است که سطح هورمون تستوسترون را در بدن شما اندازهگیری میکند.
تستوسترون عمدتا توسط غدد جنسی (اندامهای تولیدمثلی) تولید میشود. بهطور مشخصتر، بیضهها در مردان و تخمدانها در زنان تستوسترون تولید میکنند. سطح تستوسترون بهطور طبیعی در افرادی که مرد هستند بسیار بالاتر از خانمهاست.
بدن شما زمانی بهترین عملکرد را دارد که سطح تستوسترون در محدوده مشخصی قرار داشته باشد. سطح تستوسترون بسیار پایین یا بالا، بدون در نظر گرفتن جنس تعیینشده در هنگام تولد، میتواند مشکلاتی برای سلامتی ایجاد کند. اگر شما علائمی دارید که ممکن است به تستوسترون پایین یا بالا اشاره کنند، پزشک ممکن است انجام این آزمایش را توصیه کند.
انواع آزمایشهای تستوسترون
تستوسترون در بدن به دو صورت آزاد (که به چیزی متصل نیست) و متصل (که به پروتئینها متصل است) وجود دارد. تستوسترون آزاد برای بدن راحتتر قابل استفاده است. آزمایش خون تستوسترون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تستوسترون کل: که هم تستوسترون آزاد و هم متصل را اندازهگیری میکند.
- تستوسترون آزاد: که فقط تستوسترون آزاد را نشان میدهد. این آزمایش ممکن است برای تشخیص برخی بیماریها مفیدتر باشد.
چه زمانی به آزمایش تستوسترون نیاز داریم؟
پزشکان معمولا آزمایش تستوسترون را برای مردان و دوران بلوغ را پشت سر گذاشتهاند و علائم تستوسترون پایین دارند، توصیه میکنند. این علائم شامل موارد زیر است:
- اختلال در نعوظ (Erectile dysfunction)
- ناباروری
- کاهش میل جنسی (Libido)
- ریزش موی زیر بغل و ناحیه تناسلی
- کاهش توده عضلانی
- بزرگ شدن بافت سینه (ژنیکوماستی)
برای خانمها پزشکان بیشتر این آزمایش را در صورت بروز علائم تستوسترون بالا توصیه میکنند. این علائم شامل موارد زیر است:
- آکنه
- رشد بیش از حد موهای صورت یا بدن (هیرسوتیسم)
- بینظمی در قاعدگی
- کلفت شدن صدا
- ناباروری زنان
اگر شما تحت هورموندرمانی مردانهسازی (هورموندرمانی تایید جنسیت) هستید، پزشک احتمالا آزمایشهای منظم تستوسترون خون را برای اطمینان از اثربخشی دوز هورمون تجویز خواهد کرد.
آزمایش تستوسترون خون برای کودکان
اگر نشانههایی از شروع بلوغ زودتر یا دیرتر از زمان معمول در کودکان مشاهده شود، پزشک شما ممکن است آزمایش تستوسترون را توصیه کند. سطح بالای تستوسترون ممکن است نشاندهنده بلوغ زودرس باشد؛ در حالی که سطح پایین این هورمون ممکن است به تاخیر در رشد جنسی اشاره داشته باشد.
چگونه برای آزمایش تستوسترون آماده شویم؟
اگر قرار است آزمایش تستوسترون کل انجام دهید، ممکن است نیاز باشد که این آزمایش را در صبح انجام دهید، زیرا سطح تستوسترون در این زمان در بالاترین حد خود قرار دارد. در برخی موارد، پزشک ممکن است از شما بخواهد که چند ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
پزشک شما دستورالعملهای خاصی را که ممکن است نیاز باشد دنبال کنید، به شما اطلاع خواهد داد.
روند و مراحل آزمایش تستسترون خون
مراحل زیر روند انجام آزمایش خون برای سنجش را تشکیل میدهد:
- روی یک صندلی مینشینید و یک فرد کادر درمان (معمولا متخصص خونگیری) بازوی شما را برای پیدا کردن یک رگ مناسب بررسی میکند. این رگ معمولا در خم داخلی آرنج قرار دارد.
- پس از پیدا کردن رگ، محل مورد نظر را تمیز و ضدعفونی میکنند.
- سپس یک سوزن کوچک را وارد رگ میکنند تا نمونه خون گرفته شود. این ممکن است مانند یک نیش کوچک احساس شود.
- پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش جمعآوری میشود.
- هنگامی که مقدار کافی خون جمعآوری شد، سوزن را خارج میکنند و با استفاده از یک تکه پنبه یا گاز روی محل خونگیری فشار میدهند تا خونریزی متوقف شود.
- در نهایت، یک بانداژ روی محل قرار میدهند و آزمایش به پایان میرسد.
آزمایش تستوسترون چقدر طول میکشد؟
کل فرآیند خونگیری برای آزمایش تستوسترون معمولا کمتر از پنج دقیقه طول میکشد. در اکثر موارد، نتایج آزمایش تستوسترون طی دو تا سه روز کاری آماده میشود؛ اگرچه ممکن است گاهی بیشتر طول بکشد.
خطرات آزمایش خون تستوسترون چیست؟
آزمایش خون یکی از روشهای رایج و ضروری در پزشکی است. خطر بسیار کمی در انجام آزمایش خون تستوسترون وجود دارد. فقط ممکن است محل خونگیری کمی حساس یا دچار کبودی شود که معمولا به سرعت برطرف میشود.
نتایج و تفسیر آزمایش تستوسترون
گزارشهای آزمایش خون، از جمله آزمایش تستوسترون، معمولا شامل اطلاعات زیر هستند:
- نام آزمایش خون یا پارامتر اندازهگیری شده در خون شما
- عدد یا مقدار نتیجه آزمایش
- محدوده مرجع (محدوده طبیعی) برای آن آزمایش
- اطلاعاتی که نشان میدهد نتیجه آزمایش طبیعی، غیرطبیعی، بالا یا پایین است.
آزمایشگاهها ممکن است محدودههای مرجع متفاوتی برای سطح طبیعی تستوسترون داشته باشند. علاوه بر این، محدوده طبیعی تستوسترون به طور قابلتوجهی با توجه به سن و جنس تعیینشده در زمان تولد شما متفاوت است. هنگامی که نتایج آزمایش خون خود را دریافت میکنید، اطلاعاتی در مورد محدودههای طبیعی آزمایشگاه مربوطه ارائه خواهد شد.
نتایج آزمایش تستوسترون برای مردان
- سطح پایین تستوسترون: سطح پایین تستوسترون ممکن است به موارد زیر اشاره داشته باشد:
-
- هیپوگنادیسم اولیه: به این معنا که مشکلی در بیضهها وجود دارد که مانع از تولید تستوسترون میشود. شرایطی که باعث هیپوگنادیسم اولیه میشوند ممکن است مادرزادی (از زمان تولد وجود داشته باشند) یا اکتسابی (بعدا در زندگی ایجاد شوند) باشند.
- هیپوگنادیسم ثانویه: به این معنا که مشکلی در غده هیپوفیز و/یا هیپوتالاموس وجود دارد. هیپوگنادیسم ثانویه نیز میتواند علل مادرزادی یا اکتسابی داشته باشد.
- سطح بالای تستوسترون: سطح بالای تستوسترون ممکن است نشاندهنده وجود یک تومور در غدد فوقکلیوی یا بیضهها باشد.
مردان بالغ: محدوده طبیعی بین 300 تا 1000 نانوگرم در دسیلیتر (ng/dl) است.
آیا باید نگران نتایج غیرطبیعی آزمایش تستوسترون باشیم؟
نتایج غیرطبیعی آزمایش تستوسترون به این معنا نیست که شما حتما به یک بیماری مبتلا هستید. عوامل دیگری مانند مصرف برخی داروها یا شرایط سلامتی موجود میتوانند بر نتایج آزمایش شما تاثیر بگذارند. همچنین، احتمال وقوع خطا در فرآیند انجام یا پردازش آزمایش نیز وجود دارد.
پزشک شما هنگام بررسی نتایج آزمایش، سابقه پزشکی و داروهایی که مصرف میکنید را در نظر خواهد گرفت. اگر نیاز به آزمایشهای بیشتری باشد، پزشک شما را مطلع خواهد کرد.
زنان بالغ: محدوده طبیعی بین 15 تا 70 نانوگرم در دسیلیتر (ng/dl) است.
آزمایش تستوسترون در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
آزمایشگاه تهران لب با ارائه خدمات آزمایش تستوسترون در خانه، تجربهای آسان و مطمئن را برای شما فراهم میکند. این خدمت بهویژه برای افرادی که به دلایل مختلف نمیتوانند به آزمایشگاه مراجعه کنند یا ترجیح میدهند در آرامش منزل خود نمونهگیری انجام شود، طراحی شده است.
در این خدمت، تیم متخصص ما با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی و استفاده از تجهیزات پیشرفته، نمونهگیری خون شما را در محل انجام میدهد. پس از نمونهگیری، نمونه به آزمایشگاه منتقل شده و با استفاده از تکنولوژیهای مدرن، سطح هورمون تستوسترون شما بررسی میشود. نتایج آزمایش بهصورت آنلاین و در کوتاهترین زمان ممکن در اختیار شما قرار میگیرد.
با خدمات آزمایش در خانه تهران لب، دیگر نیازی به اتلاف وقت در مسیرها یا انتظار در صفهای آزمایشگاه ندارید.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونهگیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش تستوسترون، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «تفسیر کامل آزمایش هورمون تستوسترون در زنان و مردان» آموختیم
آزمایش تستوسترون ابزاری مهم برای ارزیابی سطح این هورمون حیاتی در بدن است که نقش کلیدی در سلامت عمومی و عملکردهای جنسی ایفا میکند. این آزمایش برای مردان و زنان با علائمی نظیر کاهش یا افزایش غیرطبیعی سطح تستوسترون توصیه میشود. نتایج آزمایش میتوانند به شناسایی مشکلاتی همچون هیپوگنادیسم، سندروم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)، تومورهای غدد فوقکلیوی یا بیماریهایی نظیر کوشینگ کمک کنند.
سطح نرمال تستوسترون بسته به سن، جنسیت و شرایط فرد متفاوت است. آزمایشگاهها ممکن است محدودههای مرجع مختلفی ارائه دهند، لذا تفسیر نتایج نیازمند بررسی دقیق پزشک است. عوامل متعددی همچون داروها، شرایط پزشکی و حتی خطاهای آزمایشگاهی میتوانند نتایج را تحت تاثیر قرار دهند.
تشخیص نهایی به ترکیب نتایج آزمایش، علائم بالینی و سابقه پزشکی فرد بستگی دارد. در صورت وجود نتایج غیرطبیعی، پزشک ممکن است آزمایشهای بیشتری برای تایید یا رد مشکلات احتمالی تجویز کند.
مطالعه بیشتر: آزمایش هورمونی (لیست کامل آزمایشهای هورمونی زنان و مردان)
منبع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/24215-testosterone-test
