آزمایش CMV (سیتومگالوویروس) یکی از آزمایش‌های تشخیصی مهم برای شناسایی عفونت ناشی از این ویروس در بدن است. سیتومگالوویروس (CMV) نوعی ویروس از خانواده هرپس‌ویروس‌ها است که می‌تواند در بیشتر افراد بدون علامت باشد اما در برخی، به‌ویژه زنان باردار، نوزادان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مشکلات جدی ایجاد کند. این آزمایش معمولا از طریق آزمایش خون، ادرار یا بزاق انجام می‌شود تا حضور ویروس یا آنتی‌بادی‌های آن شناسایی شود. در این مقاله از تهران لب، به بررسی آزمایش CMV، نحوه انجام، تفسیر نتایج و اهمیت آن در تشخیص عفونت‌های حاد و نهفته می‌پردازیم. اگر درباره این آزمایش کنجکاو هستید، با ما همراه باشید.
CMV چگونه منتقل می‌شود؟
آزمایش سیتومگالوویروس (CMV) برای بررسی نشانه‌های این ویروس در خون، بزاق، یا سایر مایعات بدن انجام می‌شود. CMV یک ویروس از خانواده هرپس‌ویروس‌ها است که شامل ویروس‌های عامل آبله‌مرغان و مونونوکلئوز (Mono) نیز می‌شود.
CMV یک ویروس شایع است که می‌تواند افراد را در هر سنی آلوده کند. اکثر مردم در دوران کودکی به این ویروس مبتلا می‌شوند و پس از ورود به بدن، برای همیشه باقی می‌ماند. بیشتر مواقع، ویروس غیرفعال (نهفته) است اما در شرایط خاص، مانند استرس شدید یا ضعف سیستم ایمنی، می‌تواند فعال (مجدد فعال‌شده) شود.
اگر ویروس CMV فعال باشد، می‌تواند از طریق مایعات بدن منتقل شود، از جمله:
- بزاق
- ادرار
- خون
- اشک چشم
- مایع منی
- شیر مادر
چه کسانی در معرض خطر عوارض CMV هستند؟
اکثر افراد سالم هنگام ابتلا به CMV هیچ علائمی ندارند و حتی از وجود ویروس در بدن خود بی‌خبرند. در برخی موارد، علائم خفیف مشابه سرماخوردگی یا آنفلوآنزا ایجاد می‌شود. بااین‌حال، برخی گروه‌ها بیشتر در معرض خطر عوارض ناشی از این ویروس هستند:
- افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف (مانند افراد مبتلا به HIV یا سرطان): در این افراد، CMV می‌تواند مشکلات جدی مانند آسیب‌های چشمی و سایر مشکلات سلامتی ایجاد کند.
- زنان باردار که دچار عفونت فعال CMV هستند: این ویروس ممکن است به جنین منتقل شود. در موارد شدید، می‌تواند منجر به سقط جنین یا مرده‌زایی شود.
- نوزادانی که قبل از تولد به CMV مبتلا شده‌اند (معروف به CMV مادرزادی): بیشتر این نوزادان در هنگام تولد مشکلی ندارند، اما در برخی موارد کاهش شنوایی شایع‌ترین مشکل طولانی‌مدت خواهد بود. CMV مادرزادی همچنین می‌تواند مشکلات بینایی، ناتوانی ذهنی و سایر اختلالات جدی ایجاد کند.
- نوزادان نارس و نوزادانی با وزن بسیار کم هنگام تولد: این نوزادان ممکن است هنگام تولد یا از طریق شیردهی به CMV آلوده شوند و به دلیل سیستم ایمنی ضعیف، توانایی مقابله با ویروس را نداشته باشند.
درمان CMV
در حال حاضر، هیچ درمان قطعی برای CMV وجود ندارد، اما آزمایش این ویروس می‌تواند به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر علائم در افراد پرخطر کمک کند. داروهای ضدویروسی و سایر روش‌های درمانی می‌توانند علائم را کاهش داده و روند بیماری را بهبود بخشند.
نام‌های دیگر: CMV IgG و IgM، آزمایش آنتی‌بادی سیتومگالوویروس
آزمایش‌های CMV برای چه مواردی استفاده می‌شوند؟
انواع آزمایش CMV برای تشخیص عفونت فعال، عفونت مجدد یا عفونت‌های گذشته در افرادی که در معرض خطر عوارض سلامتی هستند، استفاده می‌شود. گروه‌های پرخطر شامل موارد زیر هستند:
- افرادی که به دلیل برخی عفونت‌ها یا بیماری‌ها سیستم ایمنی ضعیف دارند.
- افرادی که به‌تازگی پیوند عضو دریافت کرده‌اند.
- زنانی که باردار هستند و علائم عفونت CMV دارند.
- نوزادانی که علائم یا نشانه‌های عفونت را نشان می‌دهند.
دلیل تجویز آزمایش CMV
شما ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشید اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید یا باردار هستید و علائم زیر را تجربه می‌کنید:
- تورم غدد لنفاوی (غدد متورم)
- گلودرد
- تب
- خستگی
- ضعف
- درد عضلات
- سردرد
در برخی از موارد برای نوزدان این آزمایش را تجویز می‌کنند. اگر پزشک برای نوزاد شما آزمایش CMV تجویز کرده است، ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- یرقان (زردی پوست و چشم‌ها)
- وزن کم هنگام تولد
- سر کوچک
- مشکلات شنوایی و یا بینایی
- صرع
- راش (کهیر یا جوش‌های پوستی)
نحوه انجام آزمایش CMV چگونه است؟
چندین نوع آزمایش CMV وجود دارد که نحوه انجام هریک نیز متفاوت است. روش‌های معمول برای انجام این آزمایش عبارتند از:
- آزمایش خون
- آزمایش آنالیز مایع نخاعی
- آزمایش خلط
- بیوپسی
- آمنیوسنتز
- آزمایش بزاق یا ادرار نوزاد
در ادامه نحوه انجام هریک را توضیح می‌دهیم.
آزمایش خون
این رایج‌ترین روش برای آزمایش CMV در بزرگسالان است.
در این آزمایش یک متخصص بهداشتی نمونه‌ای از خون شما را از رگ بازویتان با استفاده از یک سوزن کوچک می‌گیرد. پس از وارد شدن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌شود. ممکن است هنگام ورود یا خروج سوزن کمی احساس سوزش کنید. این روند معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.
آنالیز مایع نخاعی (سی‌اس‌اف) (پونکسیون نخاعی)
برای گرفتن نمونه‌ای از مایع نخاعی، یک پزشک عمل «پونکسیون نخاعی» را انجام می‌دهد که به آن لومبار پونکچر نیز گفته می‌شود. این عمل معمولا در بیمارستان انجام می‌شود.
در طول این فرآیند:
- شما روی پهلو یا روی میز معاینه می‌خوابید.
- پزشک پشت شما را تمیز کرده و داروی بی‌حسی را به پوست شما تزریق می‌کند تا در طول فرآیند درد احساس نکنید.
- پس از بی‌حس شدن کامل منطقه، پزشک یک سوزن نازک و توخالی را بین دو مهره در قسمت پایین ستون فقرات شما وارد می‌کند.
- پزشک مقداری مایع نخاعی برای آزمایش برداشت می‌کند که حدود پنج دقیقه طول می‌کشد.
- در هنگام برداشتن مایع باید بسیار بی‌حرکت بمانید.
- پزشک ممکن است از شما بخواهد که پس از عمل یک یا دو ساعت روی پشت خود دراز بکشید تا از بروز سردرد جلوگیری کند.
آزمایش خلط
خلط، یک نوع مخاط ضخیم است که در ریه‌ها تولید می‌شود. برای گرفتن نمونه از شما خواسته می‌شود که دهان خود را با آب بشویید و سپس عمیق نفس بکشید و بعد از آن عمیق سرفه کنید.
پزشک ممکن است شما را در سینه فشار دهد تا به باز شدن و خارج شدن خلط از ریه‌ها کمک کند. در صورتی که مشکل در سرفه کردن داشته باشید، پزشک ممکن است از شما بخواهد که بخار نمکی استنشاق کنید تا سرفه‌های عمیق‌تری داشته باشید. در صورت عدم موفقیت، ممکن است پزشک یک روش به نام برونکوپانکسیون انجام دهد.
آزمایش CMV از طریق بیوپسی
در این آزمایش، پزشک نمونه کوچکی از بافت را برای آزمایش برمی‌دارد. نوع بیوپسی به نوع سرطان و محل تومور بستگی دارد.
آمنیوسنتز
این فرآیند در زنان باردار برای بررسی این که آیا جنین به CMV آلوده شده است، انجام می‌شود.
پزشک دستگاه اولتراساوند را به آرامی روی شکم شما حرکت داده و با استفاده از این دستگاه محل مناسب برای گرفتن نمونه مایع آمنیوتیک را پیدا می‌کند.
آزمایش بزاق یا ادرار نوزاد
انجام آزمایش CMV در نوزادان با افرد بزرگسال متفاوت است در صورت مشکوک بودن به عفونت CMV، نوزاد معمولا آزمایش بزاق یا ادرار داده از او گرفته می‌شود.
آزمایش بزاق نوزاد
در این آزمایش، نمونه بزاق نوزاد ظرف سه هفته از تولد و حداقل یک ساعت پس از شیر دادن جمع‌آوری می‌شود.
پزشک یک سواب استریل را وارد گونه نوزاد کرده و برای چند ثانیه می‌چرخاند. سپس سواب در یک محلول خاص برای آزمایش قرار داده می‌شود.
آزمایش ادرار نوزاد
برای این آزمایش، یک کیسه پلاستیکی خاص که مناسب ناحیه تناسلی نوزاد است به شما داده می‌شود. سپس یک پوشک روی کیسه قرار داده می‌شود.
پس از این که نوزاد ادرار کرد، کیسه از پوشک جدا شده و ادرار در یک ظرف که توسط پزشک به شما داده می‌شود، جمع‌آوری می‌شود.
آماده شدن برای آزمایش CMV
برای آزمایش خون یا خلط نیازی به آماده‌سازی خاصی نیست. همچنین برای آزمایش بزاق یا ادرار نوزاد نیز نیازی به آماده‌سازی نیست.
ممکن است از شما خواسته شود که قبل از پونکسیون نخاعی مثانه خود را تخلیه کنید.
برای بیوپسی، ممکن است از شما خواسته شود که چند ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
در آمنیوسنتز، ممکن است از شما خواسته شود که قبل از آزمایش ادرار نکنید تا مثانه پر شود. این کار به جابه‌جایی بهتر رحم کمک می‌کند. در دوران بارداری پیشرفته، باید مثانه خالی باشد.
پزشک شما یا پزشک نوزاد شما به شما اطلاع خواهد داد که آیا نیاز به آماده‌سازی خاصی دارید.
ریسک‌های آزمایش CMV
برای آزمایش خلط، آزمایش بزاق نوزاد و آزمایش ادرار نوزاد، هیچ ریسکی شناخته شده‌ای وجود ندارد.
ریسک آزمایش خون بسیار کم است. ممکن است درد کمی یا کبودی در محل وارد شدن سوزن احساس کنید، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می‌روند.
ریسک پونکسیون نخاعی نیز بسیار کم است. ممکن است هنگام وارد شدن سوزن کمی احساس فشار یا سوزش کنید. پس از آزمایش ممکن است درد یا حساسیت در ناحیه کمر خود احساس کنید یا مقداری خونریزی در محل وارد شدن سوزن داشته باشید. همچنین ممکن است سردرد داشته باشید. سردرد ممکن است چند ساعت یا حتی تا یک هفته یا بیشتر ادامه یابد، اما پزشک ممکن است درمان‌هایی برای تسکین درد تجویز کند.
اگر بیوپسی انجام داده‌اید، ممکن است در محل بیوپسی کمی کبودی، خونریزی یا حساسیت احساس کنید. این علائم معمولا پس از چند روز از بین می‌روند.
اگر آمنیوسنتز انجام داده‌اید، ممکن است در طول آزمایش احساس سوزش، فشار یا گرفتگی کنید. بعد از آن، ممکن است کمی ناراحتی یا خونریزی واژنی داشته باشید یا مقداری مایع آمنیوتیک از واژن شما نشت کند. خطر عوارض جدی بسیار کم است. پزشک شما به شما خواهد گفت که آیا علائمی وجود دارد که باید آن‌ها را گزارش دهید. این علائم ممکن است شامل خونریزی واژنی مداوم، نشت مایع آمنیوتیک، گرفتگی شدید یا تب باشد.
آزمایش CMV در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
آزمایشگاه تهران لب با ارائه خدمات آزمایش در منزل، امکان انجام آزمایش‌های مربوط به CMV (سیتومگالوویروس) را در راحتی خانه شما فراهم می‌آورد. با استفاده از تیم حرفه‌ای و تجهیزات پیشرفته، آزمایش‌های لازم برای تشخیص و پیگیری وضعیت CMV انجام می‌شود. این خدمات به ویژه برای افراد با مشکلات حرکتی یا کسانی که شرایط خاص دارند، بسیار مناسب است. برای هماهنگی و دریافت مشاوره، کافیست با ما تماس بگیرید یا از بخش آزمایش در خانه، اقدام به رزرو نمایید.
نتایج و تفسیر آزمایش CMV
نتیجه آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا شما قبلا به CMV مبتلا شده‌اید یا نه. اما آزمایش‌ها نمی‌توانند نشان دهند که آیا عفونت فعلی، گذشته یا دوباره فعال شده است.
اگر شما علائم و یا عوامل خطر مانند اختلالات سیستم ایمنی دارید، پزشک شما ممکن است آزمایش‌های اضافی انجام دهد تا به تشخیص دقیق‌تر و برنامه درمانی برسد.
اگر باردار هستید و آمنیوسنتز نشان دهد که نوزاد شما به CMV مبتلا است، پزشک نوزاد ممکن است پس از تولد نوزاد را آزمایش و درمان کند تا از عوارض جلوگیری کند.
اگر سوالی درباره نتایج خود دارید، با پزشک خود یا پزشک نوزاد خود صحبت کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش‌های آزمایشگاهی، محدوده‌های مرجع و درک نتایج، با پزشک خود مشورت کنید.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش CMV، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «آزمایش CMV (سیتومگالوویروس) چیست؟ + تفسیر» آموختیم
آزمایش CMV (سیتومگالوویروس) یکی از ابزارهای حیاتی در تشخیص و مدیریت این عفونت است که می‌تواند به شناسایی سریع ویروس و جلوگیری از عوارض جدی در گروه‌های پرخطر مانند زنان باردار، نوزادان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف کمک کند. انجام این آزمایش در مراحل اولیه باعث بهبود کیفیت درمان و پیشگیری از مشکلات طولانی‌مدت مانند مشکلات شنوایی، بینایی یا نقص‌های ذهنی می‌شود. بنابراین، آگاهی از علائم و انجام آزمایش به موقع می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت فردی و جلوگیری از عوارض ناخواسته داشته باشد.
آزمایشگاه تهران لب با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تیم متخصص خود، خدمات آزمایش CMV را با دقت و کیفیت بالا ارائه می‌دهد. در صورتی که نیاز به انجام این آزمایش دارید یا سوالاتی در خصوص نتایج آن دارید، کارشناسان ما آماده راهنمایی و مشاوره به شما هستند. سلامت شما اولویت ماست.
منبع:
