سندرم کوشینگ (Cushing’s syndrome)، یک نوع اختلال است که با تولید بیش از حد کورتیزول در بدن، در یک بازه زمانی طولانی ایجاد می‌شود. اختلال کوشینگ، یک بیماری غیرمعمول است که به آن هیپرکورتیزولیسم نیز گفته می شود.
از آنجایی که هورمون کورتیزول، در پاسخ دادن به استرس نقش دارد، نام دیگر آن «هورمون استرس» است. هورمون کورتیزول، توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود و نقش حیاتی در بدن دارد. در ادامه مطلب با علائم و روش تشخیص و درمان سندروم کوشینگ بیشتر آشنا خواهید شد.
برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش هورمونی و ثبت درخواست تلفنی نمونه‌گیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استان‌ها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
چه کسانی بیشتر مستعد بیماری کوشینگ هستند؟
در ابتدا بهتر است بررسی کنیم که چه افرادی بیشتر در معرض این بیماری هستند؟ سندروم کوشینگ بیشتر افراد سی تا پنجاه سال را تهدید می‌کند و در زنان سه برابر مردان اتفاق می‌افتد.
افرادی که فشار خون بالا و سطح گلوکز خون بالایی دارند بیشتر مستعد این بیماری هستند یا افرادی که داروهای مشابه کورتیزول مانند گلوکوکورتیکوئیدها مصرف می‌کنند ممکن است به این سندروم مبتلاء شوند.
علت سندروم کوشینگ چیست؟
گفتیم که هنگامی که هورمون کورتیزول بیش از حد تولید شود باعث ایجاد بیماری کوشینگ می‌گردد.
در ادامه مطلب، قصد داریم دلایل بروز افزایش تولید هورمون کورتیزول و در نتیجه بروز سندروم کوشینگ را بررسی کنیم:
- استفاده از داروهای گلوکوکورتیکوئیدی: مصرف داروهایی مانند پردنیزون که برای بیماری‌های آسم مزمن، آرتریت روماتوئید، لوپوس، سارکوئیدوز و دیگر بیماری‌ها مصرف می‌شود، باعت بروز این سندروم نادر در بدن می‌شود. مصرف بلند مدت بعضی از داروها باعث عارضه «یاتروژنیک» می‌گردد، یاتروژنیک زمانی اتفاق می‌افتد که مصرف دارو، باعث بروز مشکل دیگری در بدن می‌شود.
- تومورهای هیپوفیز: عامل دیگری که باعث بروز این اختلال می‌شود تولید بیش از حد ACTH توسط تومور هیپوفیز است که می‌تواند باعث بروز سندروم کوشینگ شود.
نشانه‌های سندروم کوشینگ چیست؟
سندروم کوشینگ، در صورت عدم درمان مناسب و به‌موقع می‌تواند کشنده باشد یا مشکلات جدی برای فرد بیمار ایجاد کند.
در ادامه مطلب، قصد داریم علائم این اختلال را در بدن بررسی کنیم:
- افزایش وزن در ناحیه میانی بدن
- چاق شدن صورت
- فشار خون بالا
- خستگی و اضطراب شدید
- ضعف
- نازک و حساس شدن پوست
- کند شدن زخم ناشی از بریدگی و نیش حشرات آکنه
- رشد موی زائد صورت در زنان
- نامنظم شدن چرخه قاعدگی در زنان
- مشکلات باروری در مردان
- کاهش میل جنسی در مردان
- مشکلات شناختی
آیا تشخیص سندروم کوشینگ ممکن است؟
بعد از این که پزشک معالج، احتمال بیماری سندروم کوشینگ در فرد را تشخیص داد، لازم است که سابقه پزشکی بیمار را بررسی کند و معاینه فیزیکی و چند آزمایش را انجام دهد. از آنجایی که علائم این اختلال در بسیاری از بیماری‌ها، مشترک است تشخیص آن شاید کمی مشکل باشد. در بعضی موارد سندروم کوشینگ با سندرم تخمدان پلی کیستیک یا سندرم متابولیک اشتباه گرفته می‌شود.
روش‌های زیر برای تشخیص این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- تست سطح کورتیزول ادرار 24 ساعته: در این آزمایش ادرار میزان کورتیزول در ادرار بر حسب میکروگرم (mcg) اندازه گیری می‌شود.
- تست سطح کورتیزول بزاق نیمه‌شب: در صورت عادی، سطح کورتیزول در اواخر شب بسیار پایین است. در این نوع آزمایش هورمونی که در آزمایشگاه و مراکز درمانی صورت می‌گیرد، سطوح کورتیزول را در ساعت 11 شب تا 12 صبح بررسی می‌کنند.
- تست سرکوب دگزامتازون با دوز کم: داروی دگزامتازون، شباهت زیادی به کورتیزول دارد. در این آزمایش، در هنگام شب، یک میلی‌گرم از دارو را باید به صورت خوراکی مصرف کنید و سپس سطح کورتیزول بدن را بین ساعت 8 صبح تا 9 صبح اندازه گیری می‌شود. چنانچه سطح کورتیزول بالا باشد شما مبتلاء به بیماری کوشینگ هستید.
- تست سرکوب دگزامتازون با دوز بالا: این آزمایش مشابه تست دگزامتازون با دوز پایین است، با این تفاوت که از دوز بالاتر یعنی 8 میلی‌گرم استفاده می‌شود. در این نوع آزمایش منبع سندروم کوشینگ مشخص می‌شود.
- سیتی اسکن: سیتی اسکن کامل از بدن می‌تواند علت تولید بیش از حد کورتیزول در بدن را بررسی کند.
سندروم کوشینگ چگونه درمان می‌شود؟
نوع درمان بیماری کوشینگ با توجه به علت افزایش سطح کورتیزول متفاوت است.
در ادامه مطلب، درمان‌های مختلف را بررسی می‌کنیم:
- به طور مثال اگر افزایش سطح کورتیزول به خاطر مصرف گلوکوکورتیکوئیدها باشد، پزشک معالج داروی دیگری را تجویز می‌کند یا میزان مصرف گلوکوکورتیکوئیدها را کاهش می‌دهد.
- اگر علت وجود یک تومور باشد، پزشک معالج از جراحی یا پرتو درمانی استفاده می‌کند.
- در بعضی موارد پزشک دارویی مانند کتوکونازول را پیشنهاد می‌دهد که روند تولید بیش از حد کورتیزول را کمتر کند.
- روش شیمی درمانی: اگر تومور از نوع سرطانی باشد ممکن است به دیگر نقاط بدن سرایت کند، در این شرایط شیمی درمانی لازم است. پزشک درباره عوارض جانبی این روش با شما صحبت می‌کند.
- تابش: روش جراحی برای تومور هیپوفیز ممکن نیست، در این شرایط لازم است یک دوره 6 هفته تابش داشته باشید. گاهی اوقات پایین آوردن سطح کورتیزول بدن نیاز به مدت طولانی دارد.
راهکارهای پیشگیری از سندروم کوشینگ
در ادامه مطلب قصد داریم مجموعه کارهایی که ممکن است از افزایش سطح کورتیزول در بدن جلوگیری کند را بررسی کنیم:
- مدیریت استرس: استرس می‌تواند باعث افزایش سطح کورتیزول در بدن شود، بنابراین با کنترل و مدیریت استرس می‌توان از این کار جلوگیری کرد
- ورزش منظم: ورزش کردن به صورت مرتب می‌تواند از بروز بیماری‌های مرتبط با سندروم کوشینگ جلوگیری کند.
- شناخت علائم بیماری: شناخت نشانه‌های بیماری می‌تواند به تشخیص به موقع و درمان اصولی آن کمک کند.
- مراقبت پزشکی: اگر از داروهایی مانند کورتیکواستروئید مصرف می‌کنید لازم است درباره مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
در ادامه باید خاطرنشان کرد که اقدامات نام‌برده به کاهش بروز بیماری کمک می‌کند، اما بعضی موارد بروز سندروم کوشینگ، مانند غده هیپوفیز و غدد کلیوی، قابل پیشگیری نیستند، بنابراین لازم است برای بررسی و کنترل بهتر سلامتی خود با پزشک معالج خود مشورت کنید.
آیا سندرم کوشینگ باعث پوکی استخوان می‌شود؟
یکی از عوارض بیماری کوشینگ ضعیف شدن استخوان‌های بدن است، در صورت عدم درمان بیماری، ممکن است استخوان‌های بدن به راحتی شکسته شوند یا ممکن است ضعیف بودن استخوان‌ها باعت درد زیادی شود.
برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش و ثبت درخواست تلفنی نمونه‌گیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استان‌ها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه در مقاله سندروم کوشینگ آموختیم
بدن همیشه به کورتیزول نیاز دارد، در واقع برای این که بدن بهترین عملکرد را داشته باشد نقش کورتیزول در آن اساسی است. بدن برای تنفس بهتر، تنظیم قند خون، مقابله با استرس و بسیاری موارد دیگر به کورتیزول کافی نیازمند است.
اما تولید بیش از حد آن در بدن باعث مشکلاتی از قبیل سندروم کوشینگ می‌شود، در صورت درمان به موقع، بیماری طی یک دوره 2 تا 18 ماهه از بین می‌رود، در طول این دوره بهتر است تخت نظر پزشک معالج خود باشید.
- منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/5497-cushing-syndrome
