روش‌های تشخیص اختلالات گوارشی

اختلالات گوارشی می‌توانند علائم متنوعی ایجاد کنند که تشخیص صحیح آن‌ها نیازمند یک ارزیابی جامع است. برای دستیابی به تشخیص دقیق، پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی کامل بیمار را جمع‌آوری می‌کند و علائم و مشکلات موجود را به دقت بررسی می‌کند. سپس معاینه فیزیکی برای ارزیابی بیشتر وضعیت گوارشی انجام می‌شود. در برخی موارد، برای تشخیص دقیق‌تر، نیاز به بررسی‌های تکمیلی مانند آزمایش‌های خون، تصویربرداری‌های پیشرفته و روش‌های آندوسکوپی وجود دارد. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا تصویر دقیقی از وضعیت گوارش بیمار به دست آورد و درمان مناسب را تجویز کند. بر همین اساس، در این مقاله از تهران لب به بررسی این روش‌ها و اهمیت آن‌ها در تشخیص اختلالات گوارشی می‌پردازیم.

برای تشخیص اختلالات گوارشی، پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی دقیق بیمار را بررسی کرده و علائم و مشکلاتی که فرد تجربه کرده است را یادداشت می‌کند. همچنین، معاینه فیزیکی به منظور ارزیابی بهتر وضعیت گوارشی بیمار انجام می‌شود.

در برخی موارد، بیماران به ارزیابی تشخیصی جامع‌تری نیاز دارند که ممکن است شامل آزمایش‌های خون، تست‌های تصویربرداری و یا روش‌های آندوسکوپی باشد. این آزمایشات می‌توانند به تنهایی یا به صورت ترکیبی از روش‌های مختلف انجام شوند. در ادامه روش‌های رایج برای تشخیص اختلالات گوارشی را شرح می‌دهیم.

آزمایش‌های آزمایشگاهی برای تشخیص اختلالات گوارشی

یکی از انواع روش‌های تشخیص اختلالات گوارشی، انجام آزمایش‌های آزمایشگاهی مانند آزمایش خون و آزمایش مدفوع است که شامل موارد زیر می‌شود:

• آزمایش خون مخفی مدفوع
• آزمایش کشت مدفوع

آزمایش خون مخفی مدفوع

این آزمایش برای شناسایی وجود خون پنهان در مدفوع انجام می‌شود. در این روش، مقدار کمی از مدفوع روی کارت خاصی قرار می‌گیرد و سپس به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا بررسی‌های لازم صورت گیرد.

آزمایش کشت مدفوع

کشت مدفوع به شناسایی باکتری‌های غیرطبیعی موجود در دستگاه گوارش که ممکن است باعث اسهال و سایر مشکلات گوارشی شوند، کمک می‌کند. یک نمونه کوچک از مدفوع توسط پزشک جمع‌آوری شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. نتایج آزمایش معمولا در عرض 2 تا 3 روز نشان می‌دهد که آیا باکتری‌های غیرطبیعی وجود دارند یا نه.

آزمایش‌های تصویربرداری برای تشخیص اختلالات گوارشی

علاوه بر آزمایش‌های آزمایشگاهی، از تست‌های تصویربرداری نیز برای تشخیص اختلالات گوارشی استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا تصاویر دقیقی از ساختار و عملکرد دستگاه گوارش به دست آورد.

انواع آزمایش‌های تصویربرداری که برای تشخیص اختلالات گوارشی تحویز می‌شوند، عبارتند از:

• میز باریم استیک
• مطالعه حرکت کولون
• سی‌تی‌اسکن (CT scan)
• دفکوگرافی
• باریم انما (Barium Enema)
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• اسکن MRCP
• مطالعه بلع
• اسکن خالی شدن معده با رادیوایزوتوپ
• اسکن خالی شدن معده با رادیوایزوتوپ
• اولتراسوند
• بلع باریم (Barium Swallow)

در ادامه به طور خلاصه هریک از این آزمایش‌ها را شرح می‌دهیم.

آزمایش باریم استیک

در این آزمایش، بیمار یک وعده غذایی حاوی باریم می‌خورد. باریم به عنوان ماده‌ای فلزی و گچی در دستگاه گوارش قرار می‌گیرد تا در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده شود و رادیولوژیست بتواند فرآیند هضم غذا را بررسی کند.

مطالعه حرکت کولون

این آزمایش به بررسی حرکت غذا در روده بزرگ کمک می‌کند. بیمار کپسول‌هایی حاوی نشانگرهای کوچک می‌بلعد که در اشعه ایکس قابل مشاهده هستند. این آزمایش معمولا در چند روز متوالی انجام می‌شود.

سی‌تی‌اسکن (CT scan)

این آزمایش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر تصاویر دقیقی از بدن ایجاد می‌کند و جزئیات بیشتری از استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و اندام‌ها ارائه می‌دهد.

دفکوگرافی برای اختلالات گوارشی

این آزمایش برای ارزیابی فرآیند دفع مدفوع و شناسایی ناهنجاری‌های آنورکتال انجام می‌شود. بیمار خمیر نرم با قوام مدفوع را تخلیه می‌کند و اشعه ایکس برای بررسی انقباضات رکتوم گرفته می‌شود.

آزمایش باریم انما (Barium Enema)

این آزمایش با استفاده از باریم به عنوان ماده حاجب برای تصویربرداری از رکتوم و روده بزرگ انجام می‌شود و می‌تواند تنگی‌ها یا انسدادها را شناسایی کند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

MRI با استفاده از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی تصاویر دقیقی از اندام‌های داخلی بدن می‌سازد. این آزمایش بدون تابش اشعه و بدون درد است.

اسکن MRCP

این آزمایش از MRI برای مشاهده مجاری صفراوی استفاده می‌کند و می‌تواند اطلاعات دقیقی از وضعیت این مجاری ارائه دهد.

آزمایش مطالعه بلع

در این آزمایش، بیمار مایع حاوی باریم را می‌بلعد و سپس سری از اشعه ایکس برای ارزیابی فرآیند بلع گرفته می‌شود.

اسکن خالی شدن معده با رادیوایزوتوپ

در این آزمایش، بیمار غذای حاوی رادیوایزوتوپ مصرف می‌کند و اشعه ایکس برای بررسی سرعت خالی شدن معده از غذا گرفته می‌شود.

اولتراسوند برای تشخیص اختلالات گوارشی

این تکنیک تصویربرداری با استفاده از امواج صوتی برای بررسی اندام‌ها، بافت‌ها و جریان خون به کار می‌رود. تصویری از وضعیت بدن ایجاد می‌شود که در آینده برای بررسی‌های بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آزمایش بلع باریم (Barium Swallow)

در این آزمایش، بیمار باریم می‌بلعد و با استفاده از اشعه ایکس، وضعیت اندام‌های قسمت فوقانی دستگاه گوارش مانند مری و معده ارزیابی می‌شود.

روش‌های آندوسکوپی برای تشخیص اختلالات گوارشی

یکی دیگر از انواع آزمایش‌ها برای تشخیص اختلالات گوارشی، انواع مختلف آندوسکوپی است که عبارتند از:

• کولونوسکوپی
• آندوسکوپی رتروگراد کولانژیopancreatography (ERCP)
• آندوسکوپی فوقانی (EGD)
• سیگموئیدوسکوپی (Sigmoidoscopy)

در ادامه این بخش به بررسی روش‌های آندوسکوپی برای تشخیص اختلالات گفته شده می‌پردازیم.

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی روشی است که به پزشک این امکان را می‌دهد تا به طور کامل روده بزرگ (کولون) را مشاهده کند. این روش می‌تواند به شناسایی مشکلاتی همچون رشد غیرطبیعی، التهاب، زخم‌ها و خونریزی کمک کند. در این روش، یک کولونوسکوپ (لوله بلند و انعطاف‌پذیر) از طریق راست روده به داخل روده بزرگ وارد می‌شود. با استفاده از این وسیله، پزشک می‌تواند پوشش داخلی روده بزرگ را بررسی کرده، نمونه‌های بافتی برای بررسی‌های بیشتر بردارد و در صورت لزوم، درمان‌های لازم را انجام دهد.

آندوسکوپی رتروگراد کولانژیopancreatography (ERCP)

ERCP ترکیبی از اشعه ایکس و آندوسکوپی است که به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات کبد، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و پانکراس را شناسایی و درمان کند. در این روش، آندوسکوپ از طریق دهان و گلوی بیمار عبور کرده و به داخل مری، معده و دوازدهه (اولین بخش روده کوچک) هدایت می‌شود. پس از بررسی این اندام‌ها، رنگی از طریق لوله‌ای که از آندوسکوپ عبور می‌کند تزریق می‌شود که کمک می‌کند اندام‌ها در تصویر اشعه ایکس نمایان شوند.

آندوسکوپی فوقانی (EGD)

آندوسکوپی فوقانی (EGD) روشی است که به پزشک اجازه می‌دهد تا مری، معده و دوازدهه را با استفاده از آندوسکوپ بررسی کند. این آندوسکوپ از طریق دهان و گلو وارد می‌شود و به قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش هدایت می‌شود. این روش به پزشک امکان می‌دهد که نواحی داخلی را مشاهده کرده و در صورت نیاز، نمونه‌هایی از بافت برای بیوپسی بردارد.

سیگموئیدوسکوپی (Sigmoidoscopy)

سیگموئیدوسکوپی یک روش تشخیصی است که به پزشک این امکان را می‌دهد تا بخشی از روده بزرگ را بررسی کند. این روش به ویژه برای شناسایی علائم اسهال، درد شکم، یبوست، رشد غیرطبیعی و خونریزی مفید است. در این روش، یک لوله کوتاه و انعطاف‌پذیر به نام سیگموئیدوسکوپ از طریق راست روده وارد روده می‌شود و با دمیدن هوا به داخل روده، آن را باد می‌کند تا دیدن داخل آن برای پزشک آسان‌تر شود.

روش‌های تکمیلی برای تشخیص اختلالات گوارشی

علاوه بر آزمایش‌ها و روش‌های معرفی‌شده، روش‌های دیگری نیز برای تشخیص اختلالات گوارشی وجود دارد که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.

مانومتری آنورکتال (Anorectal Manometry)

این آزمایش به ارزیابی قدرت عضلات راست‌روده و مقعد کمک می‌کند. عضلات این ناحیه برای نگه‌داشتن مدفوع سفت و هنگام دفع شل می‌شوند. در این روش، یک لوله کوچک در راست‌روده قرار می‌گیرد تا فشار عضلات اسفنکتر اندازه‌گیری شود. این روش در تشخیص مشکلاتی مانند ناهنجاری‌های آنورکتال و بیماری هیرشپرونگ مفید است.

مانومتری مری (Esophageal Manometry)

مانومتری مری قدرت عضلات مری را بررسی می‌کند و در ارزیابی مشکلاتی مانند ریفلاکس معده و اختلالات بلع کاربرد دارد. لوله‌ای نازک از طریق بینی وارد مری شده و فشارهای عضلانی در حالت استراحت اندازه‌گیری می‌شود.

مانیتورینگ pH مری (Esophageal pH Monitoring)

این آزمایش میزان اسیدیته مری را برای تشخیص بیماری رفلاکس معده (GERD) اندازه‌گیری می‌کند. یک لوله نازک از طریق بینی وارد مری شده و حسگری در نزدیکی معده pH را برای 24 تا 48 ساعت ثبت می‌کند. در این مدت، بیمار فعالیت‌های روزمره خود را انجام داده و علائم، غذاهای مصرفی و شرایط رفلاکس را یادداشت می‌کند.

آندوسکوپی کپسولی (Capsule Endoscopy)

در این روش، پزشک با استفاده از یک کپسول کوچک حاوی دوربین (PillCam) به بررسی روده کوچک می‌پردازد که با روش‌های سنتی قابل مشاهده نیست. کپسول پس از بلع، تصاویر ویدئویی را به یک ضبط‌کننده ارسال می‌کند. پس از حدود 8 ساعت، اطلاعات برای بررسی بر روی کامپیوتر آپلود می‌شود و کپسول به طور طبیعی از بدن دفع می‌شود.

مانومتری معده (Gastric Manometry)

این آزمایش فعالیت الکتریکی و عضلانی معده را هنگام هضم بررسی می‌کند. یک لوله نازک حاوی سیم از طریق گلو وارد معده می‌شود و اطلاعاتی درباره عملکرد معده و مشکلات هضم فراهم می‌کند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی صفراوی (MRCP)

این روش با استفاده از MRI، تصاویری دقیق از مجاری صفراوی ارائه می‌دهد. MRI از امواج رادیویی و آهنربا برای اسکن اندام‌ها و بافت‌های داخلی استفاده کرده و اطلاعات ارزشمندی در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

انجام آزمایش اختلالات گوارشی در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل

با توجه به اینکه مراجعه حضوری به آزمایشگاه برای برخی از بیماران مشکل است، ما در آزمایشگاه تهران لب امکان انجام برخی از آزمایش‌ها را در خانه فراهم کرده‌ایم. برای ثبت آزمایش در خانه و دریافت نوبت، بخش آزمایش در خانه سایت را پر کنید تا در اسرع وقت کارشناسان تهران لب با شما تماس بگیرند و برای انجام آزمایش در محل شما حاضر شوند.

آنچه از مقاله «روش‌های تشخیص اختلالات گوارشی» آموختیم

تشخیص اختلالات گوارشی نیازمند استفاده از روش‌های متنوعی است که هر یک به بررسی جنبه‌ای خاص از عملکرد دستگاه گوارش می‌پردازند. این روش‌ها شامل آزمایش‌های آزمایشگاهی مانند بررسی خون و مدفوع، تست‌های تصویربرداری نظیر سی‌تی‌اسکن و MRI و روش‌های پیشرفته‌تری مانند آندوسکوپی و مانومتری هستند. هر یک از این ابزارها اطلاعاتی ارزشمند درباره وضعیت اندام‌ها، عملکرد آن‌ها و وجود بیماری‌های احتمالی ارائه می‌دهند.

آزمایشگاه تهران لب با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و کادری متخصص، آماده ارائه انواع خدمات تشخیصی برای شناسایی و مدیریت اختلالات گوارشی است. دقت و تخصص ما تضمینی برای کمک به حفظ سلامت شما است.

منبع:

https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/digestive-diagnostic-procedures