فوکوس اکوژن یا لکه سفید روی قلب جنین چیست؟

آیا در سونوگرافی بارداری خود با اصطلاح فوکوس اکوژن (لکه سفید روی قلب جنین) مواجه شده‌اید و نگرانید؟ بسیاری از والدین با شنیدن این عبارت، دچار اضطراب می‌شوند، اما حقیقت این است که این پدیده در بسیاری از موارد جای نگرانی ندارد. اما چرا این لکه‌ها در قلب جنین ظاهر می‌شوند؟ آیا تاثیری بر سلامت او دارند؟ در ادامه این مقاله از تهران لب، به بررسی کامل این موضوع، دلایل بروز آن و نکاتی که باید بدانید خواهیم پرداخت تا نگرانی‌های شما را برطرف کنیم.

فوکوس اکوژنیک قلبی (Echogenic Intracardiac Focus) به نقاط روشن کوچکی گفته می‌شود که در حین انجام سونوگرافی در ناحیه قلب جنین دیده می‌شود. این نقاط که اغلب در بطن چپ قلب جنین یافت می‌شوند، به طور کلی بر عملکرد قلب تاثیری ندارند و جزء یافته‌های شایع در سونوگرافی‌های دوران بارداری محسوب می‌شوند.

این نقاط معمولا رسوبات کوچکی از کلسیم هستند که در ناحیه قلب ظاهر می‌شوند و در سونوگرافی‌های سه‌ماهه دوم و سوم بارداری رایج هستند. طبق آمار، حدود یک نوزاد از هر پنج نوزاد ممکن است حداقل یک فوکوس اکوژنیک در قلب داشته باشد. گاهی این لکه‌ها ممکن است بیشتر از یکی باشند و در مناطق مختلف قلب توزیع شوند.

این نقاط هرگز به دیواره‌های داخلی قلب متصل نمی‌شوند؛ بلکه معمولا در بطن‌ها، به‌ویژه در عضلات پاپیلاری یا تارهای تاندینی (Chordae Tendinae) دیده می‌شوند. برای اینکه یک لکه به عنوان فوکوس اکوژن شناخته شود، باید به اندازه استخوان‌های جنین در سونوگرافی روشن باشد و با حرکت قلب جنین هماهنگ باشد. این وضعیت در حدود 4٪ از تمام بارداری‌ها دیده می‌شود، اما در میان آسیایی‌ها شیوع بیشتری دارد و در حدود 13٪ از سونوگرافی‌های این جمعیت مشاهده می‌شود.

علل ایجاد فوکوس اکوژنیک در قلب جنین

اختلال فوکوس اکوژن به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد که مهمترین آن‌ها عبارتند از:

1- تجمع کلسیم:

رایج‌ترین علت فوکوس اکوژنیک، رسوبات کوچک کلسیم است که در بافت‌های قلب جنین جمع می‌شوند. این تجمع معمولا ناشی از فرآیندهای طبیعی رشد و تکامل قلب است و به‌طور کلی تاثیری بر عملکرد قلب ندارد.

2- تغییرات ژنتیکی:

فوکوس اکوژنیک ممکن است در برخی موارد با تغییرات کروموزومی مانند نشانگان داون مرتبط باشد. وجود این نقطه به تنهایی دلیلی برای نگرانی نیست، اما اگر همراه با سایر نشانه‌های غیرطبیعی باشد ممکن است نیاز به بررسی‌های بیشتر وجود داشته باشد.

3- عوامل نژادی:

مطالعات نشان داده‌اند که این پدیده در میان برخی گروه‌های نژادی، مانند آسیایی‌ها، شیوع بیشتری دارد که می‌تواند ناشی از تفاوت‌های ژنتیکی یا سایر عوامل بیولوژیکی باشد.

4- ویژگی‌های طبیعی رشد:

در بسیاری از موارد، فوکوس اکوژنیک یک تغییر طبیعی در دوران رشد جنین محسوب می‌شود و هیچ ارتباطی با مشکلات سلامت یا ناهنجاری‌های مادرزادی ندارد.

5- اختلالات مادرزادی قلب:

در موارد نادر، وجود فوکوس اکوژنیک ممکن است نشانه‌ای از نقص‌های مادرزادی قلب باشد که نیاز به بررسی دقیق‌تر توسط پزشک متخصص دارد.

اگر فوکوس اکوژنیک در سونوگرافی مشاهده شود، پزشک معمولا با انجام آزمایش‌های تکمیلی مانند سونوگرافی دقیق‌تر یا آمنیوسنتز وضعیت را ارزیابی می‌کند تا از سلامت جنین اطمینان حاصل شود.

چه زمانی فوکوس اکوژنیک قلبی می‌تواند نگران‌کننده باشد؟

در اغلب موارد، نوزادانی که فوکوس اکوژنیک قلبی در سونوگرافی آن‌ها مشاهده می‌شود، سالم و بدون مشکل به دنیا می‌آیند. با این حال، در برخی موارد، این وضعیت ممکن است با خطر تغییرات کروموزومی در جنین مرتبط باشد. فوکوس اکوژنیک قلبی می‌تواند نشانه‌ای از ناهنجاری قلبی یا حتی نقص مادرزادی قلب در زمان تولد باشد.

بزرگ‌ترین نگرانی مرتبط با این پدیده، احتمال ارتباط آن با سندروم داون است. نشانگان داون یک اختلال ژنتیکی ناشی از مشکل در کروموزوم ۲۱ است که می‌تواند منجر به ویژگی‌های جسمی خاص، محدودیت در توانایی شناختی، و مشکلات رشدی شود. این اختلال غیرقابل برگشت است و نیازمند مدیریت و مراقبت‌های ویژه از زمان تولد خواهد بود.

در صورتی که سونوگرافی وجود فوکوس اکوژنیک قلبی را نشان دهد و پزشک به جهش کروموزومی مشکوک شود، ممکن است آمنیوسنتز توصیه شود. این آزمایش شامل بررسی مایع آمنیوتیک اطراف جنین است و می‌تواند با دقت بالا نقص‌های احتمالی جنین را پیش‌بینی کند. نتایج این آزمایش معمولا حدود دو هفته زمان می‌برد و می‌تواند اطلاعات ارزشمندی ارائه دهد.

اقداماتی که باید پس از تشخیص فوکوس اکوژنیک قلبی انجام شود

پس از مشاهده فوکوس اکوژنیک قلبی، یک سونوگرافی دقیق‌تر برای بررسی علائم احتمالی جهش‌های کروموزومی در جنین انجام می‌شود. اگر تمام قسمت‌های جنین به وضوح دیده نشود، رادیولوژیست ممکن است سونوگرافی دیگری را برای هفته بعد برنامه‌ریزی کند. در صورت مشاهده هرگونه ناهنجاری در سونوگرافی، پزشک آزمایش مایع آمنیوتیک را پیشنهاد می‌دهد.

انجام آمنیوسنتز برای تشخیص جهش ژنتیکی

آمنیوسنتز یک روش است که در آن یک سوزن نازک وارد کیسه آمنیوتیک مادر باردار شده و مقداری از مایع آمنیوتیک برای آزمایش گرفته می‌شود. این مایع حاوی سلول‌های پوستی است که جنین در حین رشد می‌ریزد. این سلول‌ها برای بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی مورد مطالعه قرار می‌گیرند. اگر جهش ژنتیکی وجود داشته باشد، این سلول‌ها آن را نشان خواهند داد. در این مرحله، ممکن است یک مشاور ژنتیک برای توضیح نتایج و پیامدهای احتمالی برای کودک به والدین معرفی شود.

پس از انجام آمنیوسنتز، پزشک می‌تواند با دقت بیشتری تعیین کند که آیا جنین ممکن است دچار مشکلی باشد یا خیر. در صورت وجود یک جهش ژنتیکی جدی که می‌تواند بر رشد آینده کودک تاثیر بگذارد، والدین مطلع خواهند شد تا بتوانند خود را برای زایمان و مراقبت‌های بعدی آماده کنند. تصمیم نهایی همیشه بر عهده والدین خواهد بود.

اگر تغییری در کروموزوم‌ها وجود نداشته باشد چه؟

اغلب اوقات، نتیجه آمنیوسنتز منفی است. در این حالت، پزشک به نظارت بر جنین از طریق سونوگرافی‌های منظم ادامه می‌دهد. فوکوس اکوژنیک قلبی نیز بررسی و ثبت می‌شود. رشد جنین از نظر هرگونه ناهنجاری احتمالی تحت نظر قرار می‌گیرد. تا زمانی که تمامی آزمایش‌ها و بررسی‌ها طبیعی باشند، دلیلی وجود ندارد که کودک با فوکوس اکوژنیک قلبی نتواند به طور کامل سالم رشد کند.

پس از تولد، وضعیت کودک برای دو سال اول زندگی به منظور بررسی علائم احتمالی بیماری‌ها یا شرایط ژنتیکی تحت نظر خواهد بود. به دلیل افزایش خطر نشانگان داون در این کودکان، ارائه‌دهنده مراقبت‌های اولیه سلامت باید مراقب علائم و نشانه‌های احتمالی باشد. همچنین، پزشک وضعیت قلب کودک را برای هرگونه مشکل قلبی بررسی خواهد کرد.

عدم مشاهده علائم تا دوسالگی

در صورتی که تا سن دو سالگی هیچ علامتی مشاهده نشود، کودک به عنوان سالم شناخته می‌شود. سوابق این وضعیت در پرونده پزشکی کودک ثبت می‌شود، اما هیچ مانعی برای رشد طبیعی و زندگی سالم کودک وجود نخواهد داشت.

فوکوس اکوژنیک قلبی و ارتباط آن با نشانگان داون

در یک مطالعه انجام شده روی 1334 بیمار، 66 جنین (حدود 4.9٪) دارای فوکوس اکوژنیک قلبی بودند. از میان 22 جنینی که مبتلا به نشانگان داون (تریزومی 21) بودند، 4 جنین (18٪) فوکوس اکوژنیک قلبی داشتند. این در حالی است که از بین 1312 جنینی که نشانگان داون نداشتند، 62 جنین (4.7٪) دارای این فوکوس بودند.

بر اساس این داده‌ها، وجود فوکوس اکوژنیک قلبی در سونوگرافی با افزایش حدود چهار برابری خطر نشانگان داون همراه است. با این حال، شیوع کلی نشانگان داون در این مطالعه تنها 1.6٪ بود.

برای ارزیابی فوکوس اکوژنیک به عنوان شاخص تشخیص نشانگان داون:

• حساسیت (توانایی شناسایی موارد مثبت): 18.2٪
• ویژگی (توانایی شناسایی موارد منفی): 95.3٪
• ارزش پیش‌بینی مثبت (احتمال اینکه جنین دارای فوکوس اکوژنیک، نشانگان داون داشته باشد): 6.1٪

در جمعیت‌های با خطر پایین‌تر، احتمال اینکه فوکوس اکوژنیک به نشانگان داون مرتبط باشد، کمتر است. برای مثال، این احتمال برای مادرانی با خطر سنی 1 در 250، 1.53٪ است و برای خطر سنی 1 در 1000، به 0.39٪ کاهش می‌یابد.

به طور خلاصه، وجود فوکوس اکوژنیک قلبی به تنهایی دلیل قطعی برای نگرانی نیست و معمولا همراه با بررسی‌های دقیق‌تر، مانند آزمایش‌های ژنتیکی، تفسیر می‌شود.

آزمایش تشخیص فوکوس اکوژن در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل

امروزه امکان انجام سونوگرافی و آزمایش‌های بارداری در خانه، با خدمات حرفه‌ای و دقیق، فراهم است. این خدمات، علاوه بر صرفه‌جویی در زمان و انرژی، تجربه‌ای راحت‌تر و استرس کمتر برای مادران باردار فراهم می‌کند. اگر نیاز به بررسی‌های تکمیلی دارید، می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل استفاده کنید و سلامت جنین خود را با اطمینان خاطر بررسی کنید.

آنچه از مقاله «فوکوس اکوژن یا لکه سفید روی قلب جنین چیست؟» آموختیم

فوکوس اکوژنیک یا لکه سفید روی قلب جنین یکی از یافته‌های رایج در سونوگرافی‌های دوران بارداری است که معمولا جای نگرانی جدی ندارد. این وضعیت در اغلب موارد تاثیری بر سلامت جنین ندارد و به عنوان بخشی از فرآیند طبیعی رشد تلقی می‌شود. با این حال، در برخی موارد، ممکن است به تغییرات کروموزومی یا مشکلات مادرزادی قلب مرتبط باشد.

اگر فوکوس اکوژنیک در سونوگرافی مشاهده شد، پزشک ممکن است انجام آزمایش‌های تکمیلی مانند آمنیوسنتز یا سونوگرافی دقیق‌تر را توصیه کند. این بررسی‌ها می‌توانند با دقت بالا سلامت جنین را ارزیابی کنند و نگرانی‌های احتمالی والدین را برطرف سازند.

منبع:

https://www.news-medical.net/health/What-is-an-Echogenic-Intracardiac-Focus.aspx