در سال‌های اخیر، پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی به‌ویژه برای خانم‌ها به یکی از دغدغه‌های اصلی تبدیل شده است. اما با تولید واکسن گارداسیل، بسیاری از نگرانی‌ها در این زمینه کاهش یافته است. این واکسن نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، از جمله زگیل تناسلی و برخی انواع سرطان‌های دستگاه تناسلی، مقعد و حلق ایفا می‌کند.
واکسن گارداسیل یکی از دستاوردهای مهم پزشکی است که به طور قابل توجهی در پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با ویروس HPV موثر بوده است. این واکسن به زنان و مردان کمک می‌کند تا با کاهش خطر ابتلا به زگیل تناسلی و انواع سرطان‌ها، زندگی سالم‌تری را تجربه کنند. در این مقاله از تهران لب، با انواع واکسن گارداسیل و کاربردهای آن برای مردان و زنان بیشتر آشنا می‌شویم.
واکسن گارداسیل چیست؟
واکسن گارداسیل یکی از موثرترین ابزارهای پیشگیری در برابر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و بیماری‌هایی همچون زگیل تناسلی است. ویروس HPV، نوعی عفونت مقاربتی شایع است که از طریق تماس مستقیم پوست با پوست منتقل می‌شود. این ویروس بیش از 200 نوع مختلف دارد و بسیاری از آن‌ها از طریق روابط جنسی منتقل می‌شوند. به‌طور کلی، آمار نشان می‌دهد که حدود 80 درصد افراد در طول زندگی خود حداقل یک بار به این ویروس مبتلا می‌شوند.
در اغلب موارد، سیستم ایمنی بدن قادر به مقابله با ویروس HPV است اما برخی از انواع آن می‌توانند منجر به بروز بیماری‌های جدی‌تری مانند سرطان در دستگاه تناسلی، مقعد، سرطان گلو یا بافت‌های مخاطی شوند. واکسن گارداسیل به‌ویژه در پیشگیری از این عوارض نقش مهمی داشته و در سال‌های اخیر، کاهش قابل‌توجهی در میزان ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان مشاهده شده است.
این واکسن از پروتئین‌هایی ساخته شده که از سطح ویروس HPV استخراج می‌شوند. سیستم ایمنی بدن با شناسایی این پروتئین‌ها، پاسخی مشابه با زمان مواجهه با خود ویروس ایجاد می‌کند. در نتیجه، اگر فرد با ویروس HPV در آینده روبه‌رو شود، بدن او ایمنی لازم را خواهد داشت.
واکسن گارداسیل چگونه عمل می‌کند؟
واکسیناسیون‌های HPV مانند سایر واکسن‌ها، سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند تا آنتی‌بادی‌هایی تولید کند که در برخوردهای بعدی با ویروس HPV، به آن چسبیده و از ورود آن به سلول‌ها جلوگیری می‌کنند.
واکنش‌های موجود در واکسن‌های HPV بر اساس ذرات شبیه ویروس (VLPs) طراحی شده‌اند که از اجزای سطحی ویروس HPV تشکیل می‌شوند. این ذرات به دلیل نداشتن DNA ویروسی عفونی نیستند، اما ساختار آن‌ها مشابه ویروس طبیعی است و آنتی‌بادی‌هایی که علیه VLPs تولید می‌شوند، می‌توانند با ویروس واقعی نیز مقابله کنند. مطالعات نشان داده‌اند که این ذرات شبیه ویروس بسیار تحریک‌کننده سیستم ایمنی هستند و باعث تولید سطح بالایی از آنتی‌بادی‌ها می‌شوند که واکسن را بسیار موثر می‌سازد.
واکسیناسیون HPV از ابتلا به سایر بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند و همچنین برای درمان عفونت‌های قبلی HPV یا بیماری‌های ناشی از آن تاثیر ندارد.
انواع واکسن گارداسیل
انواع واکسن گارداسیل و دیگر واکسن‌های موثر در برابر HPV عبارتند از:
- گارداسیل-9: یکی از پیشرفته‌ترین واکسن‌های HPV است که بالاترین سطح محافظت را ارائه می‌دهد. از سال 2017 تاکنون، این واکسن تنها گزینه در آمریکا بوده است. گارداسیل-9 از بدن در برابر 9 سویه HPV ایمنی ایجاد می‌کند. سویه‌های HPV-16 و HPV-18، عامل 90 درصد از سرطان‌های دهانه رحم، مقعد و بسیاری از سرطان‌های مرتبط با اندام تناسلی و حلق هستند. همچنین، 5 سویه دیگر (HPV-31، 33، 45، 52 و 58) مسئول 20 درصد از سرطان‌های دهانه رحم هستند. علاوه بر این، این واکسن علیه HPV-6 و HPV-11 که عامل 90 درصد زگیل‌های تناسلی هستند، محافظت می‌کند.
- گارداسیل: که در سال 2006 تاییدیه FDA را دریافت کرد، اولین واکسن HPV بود. این واکسن در برابر چهار سویه (HPV-16، 18، 6 و 11) ایمنی ایجاد کرده و خطر ابتلا به سرطان رحم را تا 70 درصد کاهش می‌دهد.
- سرواریکس: تایید شده در سال 2009، تنها از دو سویه پرخطر (HPV-16 و 18) پیشگیری می‌کند و تاثیری بر زگیل تناسلی ندارد.
- پاپیلوگارد: نسخه ایرانی واکسن، در سال 1399 وارد بازار شد. این واکسن دوظرفیتی با قیمت مناسب‌تر، علیه HPV-16 و HPV-18 محافظت می‌کند.
چه کسانی باید واکسن گارداسیل دریافت کنند؟
- کودکان و بزرگسالان 9 تا 26 ساله:
واکسن گارداسیل به طور معمول برای سنین 11 یا 12 سالگی توصیه می‌شود، اما می‌توان از 9 سالگی نیز تزریق آن را آغاز کرد. تمام افراد تا سن 26 سالگی که قبلا به طور کامل واکسینه نشده‌اند، باید واکسن گارداسیل را دریافت کنند.
- بزرگسالان 27 تا 45 ساله:
اگرچه واکسن گارداسیل تا سن 45 سالگی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید شده است، اما برای همه افراد در این گروه سنی توصیه نمی‌شود. در این سن، میزان سوددهی واکسن کمتر است؛ زیرا بیشتر افراد احتمالا قبلا در معرض ویروس HPV قرار گرفته‌اند. در این موارد، پزشکان می‌توانند با بیماران مشورت کنند تا تصمیم بگیرند که آیا دریافت واکسن برای آن‌ها مناسب است یا خیر.
- زنان باردار:
تزریق واکسن گارداسیل در دوران بارداری توصیه نمی‌شود و بهتر است تا بعد از پایان بارداری به تعویق بیفتد. با این حال، نیازی به انجام آزمایش بارداری قبل از واکسیناسیون نیست و هیچ شواهدی نشان نداده است که این واکسن بر بارداری یا جنین تاثیر منفی بگذارد.
بهترین زمان برای تزریق واکسن گارداسیل
واکسن گارداسیل بهترین اثر خود را قبل از ابتلا به ویروس HPV دارد. متخصصان معتقدند که بدن در سنین پایین‌تر پاسخ ایمنی قوی‌تری به این واکسن نشان می‌دهد. به همین دلیل، توصیه می‌شود واکسن HPV قبل از شروع فعالیت جنسی برای دختران و پسران تزریق شود.
این بازه سنی توسط سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) تایید شده است. حتی در برخی کشورها، تزریق واکسن از سن 9 سالگی آغاز می‌شود. با این حال، در ایران این توصیه‌ها به طور کامل اجرا نمی‌شود، که دلیل آن نگرانی از احتمال تاثیر واکسن بر شروع زودهنگام فعالیت جنسی در نوجوانان است. این در حالی است که تحقیقات نشان داده تزریق واکسن در سنین پایین هیچ ارتباطی با شروع فعالیت جنسی ندارد و اقدامی موثر در پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با HPV است.
عوارض واکسن گارداسیل چیست؟
واکسن گارداسیل ایمن و بی‌خطر است اما مانند هر واکسن دیگری ممکن است در برخی افراد عوارض خفیف و کوتاه‌مدتی ایجاد کند. بیشتر افراد پس از تزریق هیچ عارضه‌ای را تجربه نمی‌کنند، اما در مواردی علائم خفیفی گزارش می‌شود. شایع‌ترین عوارض این واکسن عبارتند از:
- سردرد و احساس خستگی
- سرگیجه یا غش (که در نوجوانان پس از تزریق واکسن‌ها شایع‌تر است)
- تب و حالت تهوع
- تورم، قرمزی، خارش، التهاب، کبودی یا خونریزی در محل تزریق
- ایجاد توده سفت در محل تزریق که تا چند روز باقی می‌ماند
- درد عضلانی یا مفصلی
در موارد بسیار نادر، برخی افراد ممکن است به این واکسن آلرژی داشته باشند و واکنش‌های آلرژیک شدید (شوک آنافیلاکسی) را تجربه کنند. برای پیشگیری از هرگونه عارضه ناگهانی، توصیه می‌شود تا 20 دقیقه پس از تزریق در محل بمانید تا در صورت نیاز، پزشک اقدامات فوری را انجام دهد.
نحوه و تعداد دفعات تزریق واکسن گارداسیل
واکسن گارداسیل مانند بسیاری از واکسن‌ها، در عضله بازو تزریق می‌شود. بر اساس دستورالعمل سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، نوجوانان دختر و پسر در سنین 11 تا 12 سالگی باید 2 دوز واکسن HPV را با فاصله 6 ماه دریافت کنند. برای نوجوانان کمتر از 11 سال یا بیشتر از 12 سال نیز همین برنامه 2 دوزی توصیه می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد که تزریق 2 دوز واکسن گارداسیل در افراد زیر 15 سال اثربخشی بالایی دارد. اما اگر فردی بین 15 تا 26 سالگی برای دریافت واکسن اقدام کند، باید 3 دوز تزریق شود: دوز دوم یک ماه پس از دوز اول و دوز سوم سه ماه پس از دوز دوم.
نکته مهم: واکسن HPV در دوران بارداری، شیردهی یا در افراد دارای نقص سیستم ایمنی نباید تزریق شود.
واکسن گارداسیل در چه مواردی کاربرد دارد؟
واکسن گارداسیل نقش موثری در پیشگیری از زگیل تناسلی و برخی از انواع سرطان مرتبط با ویروس HPV دارد. با این حال، برخلاف تصور برخی افراد، این واکسن نمی‌تواند از انتقال سایر بیماری‌های مقاربتی مانند تبخال تناسلی جلوگیری کند. آگاهی از تفاوت بین تبخال و زگیل تناسلی، یا زگیل تناسلی و جوش، می‌تواند به درک اهمیت پیشگیری از ویروس HPV کمک کند.
پیشگیری از زگیل تناسلی
ویروس‌های HPV نوع 6 و 11 عامل اصلی بروز زگیل تناسلی هستند. تحقیقات نشان داده‌اند که واکسن گارداسیل می‌تواند تا 90 درصد از ابتلا به این ویروس‌ها جلوگیری کند. با این حال، گارداسیل نقش درمانی ندارد و تنها مقاومت بدن را برای پیشگیری افزایش می‌دهد.
واکسن گارداسیل و تست پاپ اسمیر
تزریق گارداسیل جایگزین تست پاپ اسمیر یا غربالگری سرطان دهانه رحم نیست. اگرچه این واکسن تا 10 سال بدن را در برابر HPV محافظت می‌کند، زنان با رابطه جنسی فعال باید پس از 25 سالگی به طور منظم تست پاپ اسمیر انجام دهند.
واکسن گارداسیل و ناباروری
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد واکسن گارداسیل باعث ناباروری زنان و یا مردان یا نارسایی تخمدان در زنان می‌شود. با این حال، انجام بررسی‌های پزشکی و مشورت با پزشک پیش از تزریق واکسن توصیه می‌شود.
تزریق واکسن گارداسیل و آنجام آزمایش‌های مرتبط با آن در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
تزریق واکسن گارداسیل در منزل با حضور یک پرستار یا متخصص بهداشت انجام می‌شود که باید در محیطی تمیز و بهداشتی صورت گیرد. واکسن باید در دمای مناسب نگهداری شود و تجهیزات اضطراری برای مدیریت واکنش‌های آلرژیک احتمالی در دسترس باشد. آزمایش‌های مرتبط با واکسن گارداسیل معمولاً شامل آزمایش‌های HPV و بررسی وضعیت سیستم ایمنی هستند که معمولا در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود. آزمایشگاه تهران لب یکی از مراکز معتبر در تهران است که خدمات آزمایشگاهی متنوع از جمله تست‌های HPV و دیگر آزمایش‌های مرتبط با واکسن گارداسیل را ارائه می‌دهد و در صورت نیاز، می‌تواند آزمایش‌های خون و دیگر تست‌های تشخیصی را در منزل نیز انجام دهد.
برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش HPV، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «انواع واکسن گارداسیل (Gardasil) برای مردان و زنان چیست؟» آموختیم
با توجه به آنچه در این مقاله شرح دادیم، واکسن گارداسیل یکی از موثرترین واکسن‌ها در پیشگیری از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است که می‌تواند از بسیاری از سرطان‌ها و بیماری‌های تناسلی جلوگیری کند. این ویروس عامل اصلی بسیاری از انواع سرطان‌ها مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، گلو و برخی دیگر از سرطان‌های مرتبط با اندام تناسلی است. واکسن گارداسیل می‌تواند از ابتلا به این ویروس و در نتیجه از بیماری‌هایی مانند زگیل تناسلی و سرطان‌های مرتبط با HPV جلوگیری کند.
واکسن گارداسیل به طور کلی در دو نوع گارداسیل ۴ ظرفیتی و گارداسیل ۹ ظرفیتی موجود است. گارداسیل ۴ ظرفیتی از چهار نوع ویروس HPV از جمله نوع‌های 16 و 18 که عامل اصلی سرطان‌های دهانه رحم و مقعد هستند، محافظت می‌کند. اما گارداسیل ۹ ظرفیتی که به عنوان نسخه پیشرفته‌تر شناخته می‌شود، در برابر 9 نوع ویروس HPV از جمله انواع 16، 18، 6 و 11 که باعث زگیل تناسلی می‌شوند، ایمنی ایجاد می‌کند.
برای دریافت واکسن گارداسیل، بهترین زمان پیش از شروع فعالیت جنسی است. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) این واکسن را تایید کرده و از آنجا که عوارض آن بسیار نادر و معمولا خفیف است، تزریق آن بدون خطر است.
در نهایت، واکسن گارداسیل نه تنها از انتقال ویروس HPV جلوگیری می‌کند بلکه با کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های ناشی از آن، نقش بسزایی در سلامت عمومی ایفا می‌کند. تهران لب، تزریق این واکسن برای هر دو جنس مردان و زنان، پیش از 26 سالگی توصیه می‌کند.
منبع:
