آزمایش سرطان خون چیست؟ + تفسیر

سرطان خون یا لوسمی یکی از بیماری‌های پیچیده‌ای است که از جهش در DNA یک سلول در مغز استخوان آغاز می‌شود. این سلول‌های غیرطبیعی به درستی رشد و فعالیت نمی‌کنند و اغلب مانند گلبول‌های سفید غیرطبیعی عمل می‌کنند. تشخیص و درمان سرطان خون به نوع آن، سن بیمار، وضعیت کلی سلامت و میزان گسترش بیماری به سایر اندام‌ها یا بافت‌ها بستگی دارد. در این مقاله از تهران لب، با جزئیات آزمایش‌های مرتبط با سرطان خون آشنا می‌شوید و روش‌های تفسیر نتایج آن‌ها را بررسی می‌کنیم تا درک بهتری از این بیماری و فرآیند تشخیص آن به دست آورید.

سرطان خون لوسمی چیست؟

لوسمی نوعی سرطان خون است که با رشد سریع سلول‌های خونی غیرطبیعی شناخته می‌شود. این رشد غیرقابل‌کنترل در مغز استخوان، جایی که بیشتر سلول‌های خونی بدن تولید می‌شوند، اتفاق می‌افتد. سلول‌های لوسمی معمولا گلبول‌های سفید نابالغ (در حال رشد) هستند. واژه لوسمی از کلمات یونانی سفید (leukos) و خون (haima) گرفته شده است.

برخلاف سایر سرطان‌ها، لوسمی معمولا توده (تومور) قابل مشاهده‌ای در تصویربرداری‌هایی مانند اشعه ایکس یا سی‌تی اسکن ایجاد نمی‌کند. انواع مختلفی از لوسمی وجود دارد. برخی از آن‌ها در کودکان شایع‌تر هستند و برخی دیگر بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شوند. درمان لوسمی به نوع بیماری و عوامل دیگر بستگی دارد.

لوسمی چگونه ایجاد می‌شود؟

لوسمی در مغز استخوان، بافت نرم و اسفنجی درون حفره داخلی استخوان‌ها که سلول‌های خونی بدن در آن تولید می‌شوند، آغاز می‌شود. سلول‌های خونی قبل از رسیدن به شکل بالغ و کامل خود، مراحل مختلفی را طی می‌کنند. سلول‌های خونی بالغ و طبیعی شامل موارد زیر هستند:

• گلبول‌های قرمز: سلول‌هایی که اکسیژن و سایر مواد حیاتی را به تمام بافت‌ها و اندام‌های بدن منتقل می‌کنند.
• گلبول‌های سفید: سلول‌هایی که با عفونت مبارزه می‌کنند.
• پلاکت‌ها: سلول‌هایی که به لخته شدن خون کمک می‌کنند.

این سلول‌های خونی از سلول‌های بنیادی هماتوپوئتیک آغاز می‌شوند. سلول‌های بنیادی به دو نوع سلول مایلوئیدی (Myeloid) یا لنفوئیدی (Lymphoid) تبدیل می‌شوند.

اگر سلول‌های خونی به طور طبیعی به رشد خود ادامه دهند، شکل‌های بالغ آن‌ها به شرح زیر خواهد بود:

• سلول‌های مایلوئیدی به گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و انواع خاصی از گلبول‌های سفید (بازوفیل‌ها، eosinophil و نوتروفیل‌ها) تبدیل می‌شوند.
• سلول‌های لنفوئیدی به انواع خاصی از گلبول‌های سفید (لنفوسیت‌ها و سلول‌های قاتل طبیعی) تبدیل می‌شوند.

اما در صورت ابتلا به لوسمی، یکی از سلول‌های خونی در حال رشد شروع به تکثیر غیرقابل‌کنترل می‌کند. این سلول‌های غیرطبیعی که به آن‌ها سلول‌های لوسمی گفته می‌شود، فضای داخلی مغز استخوان را اشغال می‌کنند و مانع از رشد طبیعی سلول‌های سالم گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت‌ها می‌شوند.

لوسمی چقدر شایع است؟

لوسمی به عنوان دهمین سرطان شایع در ایالات متحده گزارش شده است و ۳.۲٪ از تمام موارد جدید سرطان را شامل می‌شود. این بیماری می‌تواند هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد، اما در میان افراد زیر شایع‌تر است:

• افراد بین ۶۵ تا ۷۴ سال
• مردان (نسبت به زنان)
• افراد سفیدپوست یا قفقازی

علائم سرطان خون چیست؟

علائم به نوع لوسمی بستگی دارد. برای مثال، اگر نوع مزمن لوسمی را داشته باشید، ممکن است در مراحل اولیه علائم قابل توجهی نداشته باشید. علائم و نشانه‌های شایع لوسمی شامل موارد زیر است:

• خستگی و احساس زود خسته شدن
• تب یا عرق شبانه
• عفونت‌های مکرر
• تنگی نفس
• پوست رنگ‌پریده
• کاهش وزن بی‌دلیل
• درد یا حساسیت در استخوان‌ها و مفاصل
• درد یا احساس پری در زیر دنده‌ها در سمت چپ بدن
• تورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل، کشاله ران یا شکم، بزرگ شدن طحال یا کبد
• کبودی و خونریزی آسان، از جمله خونریزی از بینی، خونریزی لثه‌ها، بثورات پوستی که به شکل لکه‌های قرمز کوچک روی پوست دیده می‌شوند (پتشی)، یا لکه‌های بنفش/تیره روی پوست

آزمایش خون لوسمی چیست؟

آزمایش خون لوسمی یک آزمایش تشخیصی است که شمارش کامل سلول‌های خونی یا CBC را اندازه‌گیری می‌کند و سطح گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را در بدن ارزیابی می‌کند. نمونه‌ای از خون بیمار گرفته شده و در آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. این آزمایش همچنین به نام آزمایش شمارش کامل خون شناخته می‌شود.

سطوح غیرطبیعی گلبول‌های سفید (WBC)، گلبول‌های قرمز (RBC) یا پلاکت‌ها ممکن است نشان‌دهنده لوسمی باشد. علاوه بر این، این آزمایش ممکن است نشان دهد که آیا فرد سلول‌های لوسمی دارد یا خیر.

این آزمایش اولین گام در تشخیص است. پس از اینکه نتیجه آزمایش خون لوسمی مثبت شد، گام بعدی تشخیص نوع لوسمی از طریق بیوپسی مغز استخوان است.

هدف از آزمایش خون لوسمی چیست؟

آزمایش خون لوسمی برای غربالگری لوسمی، که نوعی سرطان خون است، انجام می‌شود. لوسمی باعث رشد غیرقابل کنترل سلول‌های غیرطبیعی در مغز استخوان می‌شود.

برخلاف سایر سرطان‌ها، لوسمی منجر به تشکیل تومور نمی‌شود. در عوض، سلول‌های غیرطبیعی تولید شده در مغز استخوان به جریان خون آزاد می‌شوند. به همین دلیل، آزمایش خون لوسمی برای شناسایی حضور این سلول‌ها در خون انجام می‌شود.

هدف از آزمایش لوسمی، ارزیابی شمارش کامل خون یا CBC است که سطح گلبول‌های سفید (WBC)، گلبول‌های قرمز (RBC) و پلاکت‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و بررسی می‌کند که آیا این سلول‌ها در سطوح غیرطبیعی حضور دارند یا خیر.

روش انجام آزمایش خون لوسمی چیست؟

این آزمایش یک آزمایش ساده است که نیاز به گرفتن خون از بازوی شما و انتقال آن به لوله آزمایش دارد. سپس این نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود. برای این آزمایش هیچ آمادگی خاصی لازم نیست. چون این یک فرآیند ساده و روزمره است، ممکن است از شما خواسته شود که آب بنوشید تا بدن شما هیدراته بماند. نیاز به ناشتا بودن نیست.

فرآیندهایی که در آزمایشگاه روی نمونه خون انجام می‌شود شامل شمارش کامل خون، ارزیابی میکروسکوپی خون یا سیتومتری جریان است. نتایج اولیه ممکن است ظرف ۲۴ ساعت در دسترس قرار گیرند.

مراحل و روند آزمایش خون لوسمی

بر اساس نوع آزمایشی که متخصص بهداشت توصیه می‌کند، آزمایش‌های سرطان خون عمدتا به شرح زیر تقسیم می‌شوند:

• شمارش کامل خون (CBC): این یک آزمایش خون بر اساس مقدار است که میزان یا سطح گلبول‌های قرمز (RBC)، گلبول‌های سفید (WBC) و پلاکت‌ها را در خون اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش تعداد مختلفی از گلبول‌های سفید را نیز اندازه‌گیری می‌کند. در این آزمایش، خون ممکن است از بازوی شما گرفته شده و در لوله آزمایش جمع‌آوری شود. سپس این نمونه در آزمایشگاه با رنگ‌های مختلف تجزیه و تحلیل می‌شود تا انواع مختلف سلول‌های خونی شناسایی شوند.
• سیتومتری جریان: برای این آزمایش ممکن است از نمونه خون یا نمونه مغز استخوان استفاده شود. سیتومتری جریان سلول‌های سرطانی را بر اساس نشانگرهای پروتئینی روی سطح سلول‌هایشان شناسایی می‌کند. نمونه خون شما با آنتی‌بادی‌های خاصی که این ساختارهای پروتئینی را شناسایی می‌کنند مخلوط می‌شود. سیتومتری جریان حضور و نوع سلول‌های سرطانی را نشان می‌دهد.
• آزمون خمیر خون محیطی: در این آزمایش خون، ممکن است از شما خواسته شود که یک قطره خون بدهید که سپس روی یک لام شیشه‌ای پخش شده و تجزیه و تحلیل می‌شود. گلبول‌های قرمز و سفید برای ظاهر و تعداد آن‌ها بررسی می‌شوند. هرگونه تغییر در نحوه ظاهر آن‌ها ممکن است نشان‌دهنده لوسمی باشد.

تفسیر نتایج آزمایش سرطان خون

شمارش نرمال گلبول‌های سفید (WBC) برای یک بزرگسال بین ۴۵۰۰ تا ۱۱۰۰۰/μl است. برای تشخیص لوسمی، شمارش گلبول‌های سفید باید شامل سطوحی باشد که خارج از این محدوده نرمال قرار دارند.

نتایج مختلف آزمایش‌های خون مانند شمارش کامل خون (CBC)، سیتومتری جریان و خمیر خون محیطی به تشخیص حضور و نوع لوسمی کمک می‌کنند. نتایج مربوط به انواع مختلف لوسمی به شرح زیر توضیح داده شده است:

• لوسمی میلوئید حاد (AML): وقتی نتایج آزمایش خون نشان‌دهنده سطوح بالای گلبول‌های سفید نابالغ و سطوح پایین گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها باشد، ممکن است نشان‌دهنده لوسمی میلوئید حاد (AML) باشد.
• لوسمی لنفوسیتیک مزمن (CLL): اگر آزمایش خون سطوح بالای لنفوسیت‌ها (که نوعی گلبول سفید هستند) و سطوح پایین گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را نشان دهد، ممکن است نشان‌دهنده لوسمی لنفوسیتیک مزمن باشد. خمیر خون محیطی تحت میکروسکوپ می‌تواند سلول‌های غیرطبیعی و ناسالم را نشان دهد.
• لوسمی میلوئید مزمن (CML): نتایج آزمایش خون با سطوح بالای گلبول‌های سفید و حضور قابل توجه میلووبلاست‌ها می‌تواند نشان‌دهنده لوسمی میلوئید مزمن باشد. حتی در این مورد، شمارش گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها ممکن است پایین باشد. شمارش گلبول‌های سفید لوسمی در CML به ۱۰۰,۰۰۰/μl می‌رسد.
• لوسمی لنفوسیتیک حاد (ALL): همان‌طور که از نام آن پیداست، نتایج آزمایش خون ممکن است سطوح بالای لنفوبلاست‌ها (که گلبول‌های سفید نابالغ هستند) را نشان دهد. این وضعیت همراه با سطوح پایین گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها است.

مزایای انجام آزمایش سرطان خون

آزمایش سرطان خون یا لوسمی به شناسایی زودهنگام این بیماری کمک می‌کند و امکان درمان سریع‌تر را فراهم می‌آورد. تشخیص زودهنگام لوسمی می‌تواند شانس موفقیت درمان را افزایش دهد و از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری کند. این آزمایش شامل ارزیابی شمارش سلول‌های خونی و شناسایی سلول‌های غیرطبیعی است که به پزشکان در تشخیص دقیق نوع لوسمی و تعیین راه‌های درمانی مناسب کمک می‌کند.

انجام آزمایش‌های منظم خون به خصوص در افراد با خطر بالای ابتلا، نظیر افرادی با سابقه خانوادگی یا سن بالا، می‌تواند به شناسایی این بیماری در مراحل اولیه و جلوگیری از عوارض جدی کمک کند. این آزمایش، اولین گام مهم در مدیریت سلامت و درمان موثر سرطان خون است.

انجام آزمایش سرطان خون و شرایط انجام این آزمایش در منزل

آزمایش‌های مربوط به سرطان خون را در راحتی منزل شما فراهم کرده است. با استفاده از این خدمات، نیازی به مراجعه حضوری به آزمایشگاه نیست و تکنسین‌های مجرب آزمایشگاه تهران لب، به محل مورد نظر شما می‌آیند و نمونه‌گیری را انجام می‌دهند. این سرویس به خصوص برای افرادی که به دلایل مختلف از جمله محدودیت حرکتی یا شلوغی زندگی روزمره نمی‌توانند به آزمایشگاه مراجعه کنند، بسیار مفید است. آزمایش‌های خون شامل بررسی شمارش سلول‌های خونی و شناسایی سلول‌های غیرطبیعی، اولین گام در تشخیص سرطان خون است که توسط تهران لب با دقت بالا و در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود.

آنچه از مقاله «آزمایش سرطان خون چیست؟ + تفسیر» آموختیم

اگر بیمار دچار علائمی مانند کاهش وزن، عرق شبانه، خستگی، کبودی یا خونریزی راحت شود، ممکن است پزشک متخصص سرطان (آنکولوژیست) آزمایش‌های تشخیصی سرطان خون را تجویز کند. در بسیاری از موارد، یک آزمایش خون ساده می‌تواند افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون یا وجود سلول‌های غیرطبیعی را نشان دهد که ممکن است نشان‌دهنده سرطان خون باشد. در این صورت، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی برای شناسایی علت دقیق درخواست کند.

افراد مبتلا به سرطان خون معمولا احساس خستگی دارند، چرا که به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز خون، قادر به انتقال کافی اکسیژن به بخش‌های مختلف بدن نیستند. برای تشخیص و درمان سرطان خون، مراجعه به متخصص آنکولوژی ضروری است. 

مطالعه بیشتر: انجام آزمایشات تشخیص بیماری مجتبی پوربخش سرطان توسط آزمایشگاه تهران لب

منبع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/in-depth/cancer-diagnosis/art-20046459