جَرَب (به انگلیسی: Scabies)، گال (به فرانسوی: Gale) یا به فارسی گَری یک عفونت پوستی است که توسط کنه‌ای به همین نام (Sarcoptes scabiei) ایجاد می‌شود. گال باعث ایجاد بثورات خارش‌دار (ضایعه‌های پوستی) روی پوست شما می‌شود. این کنه‌های میکروسکوپی بدون درمان می‌توانند ماه‌ها روی پوست شما زندگی کنند. آنها در سطح پوست شما تکثیر می‌شوند و برای تخم‌گذاری در داخل آن فرو می‌روند و موجب شروع بیماری می‌شوند. در ادامه مطلب در مورد اینکه گال از چه چیزی به وجود می‌آید و از کجا نشئت می‌گیرد و چه عوارضی دارد توضیح خواهیم داد.
بیماری گال
همانطور که گفته شد، کنه گال باعث ایجاد بیماری گال می‌شود. این حشرات کوچک زیر پوست شما تونل‌هایی برای زندگی، تغذیه و تخم‌گذاری ایجاد می‌کنند. پوست شما با ایجاد بثورات خارش‌دار به کنه واکنش نشان می‌دهد.
گال به راحتی از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند؛ به خصوص در میان افرادی که نزدیک به هم زندگی می‌کنند. بنابراین اگر یکی از اعضای خانواده گال داشته باشد، پزشک متخصص باید سایر اعضای خانواده و افراد نزدیک را به طور همزمان بررسی و درمان کند.
بهتر است بدانید که گال یک مشکل جهانی است و می‌تواند افراد را در هر سنی، به هر نژاد یا وضعیت اقتصادی تحت تاثیر قرار دهد؛ ربطی به تمیزی یا بهداشتی بودن شما هم ندارد.
انواع مختلف گال چیست؟
گال یک فرم کلاسیک دارد که شیوع بیشتری از بقیه انواع آن دارد. اما انواع دیگری از گال هم وجود دارد که عبارتند از:
- گال پوسته‌دار (نروژی): این نوع گال اغلب در افرادی با سیستم ایمنی پایین تکثیر می‌شود، تمایل به تشکیل نواحی پوسته‌ای دارد که سطح وسیعی از پوست را می‌پوشاند. اگر گال پوسته‌دار دارید، ممکن است به جای 10 تا 15 کنه رایج در گال کلاسیک یا معمولی، میلیون‌ها کنه در پوست خود داشته باشید.
- گال ندولار: این نوع از گال بیشتر در بین کودکان دیده می‌شود و اندام تناسلی، کشاله ران یا زیر بغل آنها را درگیر می‌کند. برجستگی‌های روی پوست که در اثر این گال تشکیل می‌شوند، می‌توانند مدت‌ها پس از از بین رفتن کنه‌ها روی پوست باقی بمانند.
میزان شیوع گال چقدر است؟
گال سالانه بیش از 400 میلیون نفر را در سراسر جهان مبتلا می‌کند. این بیماری به طور کلی در کشورهای گرمسیری که فاقد منابع پزشکی هستند شایع‌تر است، اما در حالت کلی می‌تواند در هر جایی رخ دهد. طبق گزارش‌ها، شیوع گال در ایالات متحده و کشورهای مشابه معمولا در مکان‌هایی رخ می‌دهد که افراد در فضای زندگی مشترک مانند خانه‌های سالمندان، خوابگاه‌ها یا مراکز اصلاحی و تربیتی مشترک زندگی می‌کنند.
علائم گال چیست؟
گال باعث ایجاد بثورات خارش شدید روی پوست می‌شود. با این حال، اگر هرگز گال نداشته‌اید، ممکن است تا شش هفته طول بکشد تا این بثورات روی پوست شما ایجاد شود. اگر هم قبلاً گال داشته‌اید، در عرض چند روز دچار جوش می‌شوید.
بثورات به آرامی طی هفته‌ها یا ماه‌ها گسترش می‌یابد. علاوه بر بثورات، علائم و نشانه‌های دیگر گال عبارتند از:
- خارش شدید؛ که در شب بدتر می‌شود و می‌تواند خوابیدن را برای شما سخت کند.
- زخم‌ها یا برجستگی‌های دردناکی که گاهی به دلیل خاراندن عفونی می‌شوند.
- فرورفتگی‌ها یا برجستگی‌هایی که به صورت خطوط برجسته و همرنگ پوست ظاهر می‌شوند.
- کودکان مبتلا به گال ممکن است در سرتاسر بدن خود خارش داشته باشند و ممکن است به دلیل خارش شبانه از کم‌خوابی بدحال یا خسته شوند.
محل‌های زندگی کنه گال در بدن
کنه‌ها در چین و چروک و شکاف‌های پوست شما زندگی می‌کنند.
مکان‌های رایج کنه در بدن عبارتند از:
- بین انگشتان دست و پا
- در ران‌ها و ناحیه تناسلی (بیماری گال در ناحیه تناسلی)
- مچ دست و خم زانو
- ناحیه اطراف کمر
- زیر ناخن‌ها
- زیر حلقه‌ها، بند ساعت و دستبند
- ناحیه اطراف نوک سینه‌ها
آیا می‌توان کنه گال را دید؟
کنه گال بسیار کوچک و تقریباً به اندازه نوک سوزن است و به سختی دیده می‌شود. رنگ آن سفید تا کرمی است، دارای هشت پا و بدنی گرد است که می‌توانید آن را در زیر میکروسکوپ ببینید.
بیماری پوستی گال از چی به وجود میاد و از کجا میاد؟
دانستیم که گال یک حمله کنه است. این کنه‌های کوچک زیر پوست شما داخل می‌شوند تا زندگی کنند، بخورند، مدفوع کنند و تخم بگذارند. پوست شما به این حالت با تورم و خارش واکنش نشان می‌دهد؛ دقیقاً مانند واکنش پوست شما در یک آلرژی پوستی.
گال چگونه گسترش می‌یابد؟
کنه گال از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. تماس مستقیم با پوست افراد مبتلا ساده‌ترین راه برای انتشار گال است. در موارد نادری هم ممکن است از طریق رختخواب مشترک، لباس یا حوله مشترک با فردی که به این بیماری مبتلا است، به آن مبتلا شوید.
چه کسانی بیشتر در معرض گال هستند؟
هر کسی ممکن است به گال مبتلا شود. گال یک بیماری نیست که از رعایت بهداشت ضعیف به آن مبتلا شوید. برخی از افراد بیشتر به گال مبتلا می‌شوند، از جمله افراد زیر:
- افرادی که در شرایط شلوغ و مشترک با افراد دیگر زندگی می‌کنند.
- نوزادان و کودکان؛ کودکان تماس فیزیکی نزدیک زیادی با مراقبین، دوستان، اعضای خانواده و همکلاسی‌های خود دارند.
- افرادی که سالمند هستند؛ به ویژه آنهایی که در خانه‌های سالمندان زندگی می‌کنند.
- کارکنان مراقبت‌های بهداشتی که از افرادی که نمی‌دانند گال دارند مراقبت می‌کنند.
- افرادی که از نظر جنسی فعال هستند.
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
عوارض گال چیست؟
تا حدودی در مورد عوارض گال توضیح دادیم. در زیر به مهمترین علائم بیماری گال اشاره می‌کنیم. عوارض شایع گال عبارتند از:
- زخم‌های پوستی دردناک
- سپتی سمی (عفونت خون)
- بیماری قلبی
- بیماری کلیوی
چگونه از شر گال خلاص شویم؟
درمان گال ممکن است از طریق داروهایی انجام شود که مستقیماً روی پوست خود بمالید یا از طریق دارویی که می‌بلعید. هدف از درمان، از بین بردن کنه‌ها است، اما هنوز ممکن تا هفته‌ها پس از آن خارش داشته باشید. دارو نمی‌تواند تخم کنه را از بین ببرد؛ بنابراین در صورت ادامه علائم ممکن است نیاز به تکرار درمان داشته باشید.
نکته: شریک جنسی و هر کسی که با فرد مبتلا به گال زندگی می‌کند نیز نیاز به درمان دارد.
کرم، لوسیون یا پماد گال
پزشکان ممکن است کرم، لوسیون یا پماد برای درمان گال تجویز کنند. شما دارو را روی تمام بدن خود از گردن به سمت پایین، از جمله دست‌ها، کف دست‌ها و پاهای خود قرار می‌دهید. کودکان مبتلا به گال ممکن است نیاز به قرار دادن دارو روی صورت و پوست سر خود داشته باشند.
دستورالعمل‌های روی بسته یا دستور پزشک معالج خود را به دقت دنبال کنید. اکثر کرم‌ها باید 8 تا 14 ساعت روی پوست شما باقی بمانند. در بیشتر موارد، دارو را باید قبل از خواب استفاده کنید و صبح آن را بشویید.
معمولا ممکن است داروهای موضعی زیر برای درمان گال تجویز شود:
- کرم پرمترین
- کرم یا لوسیون کروتامیتون
- لوسیون بنزیل بنزوات
- پماد گوگرد
داروهای درمان بیماری پوستی گال
داروهای قرصی هم نوع دیگری از داروهای درمان گال هستند. اگر به داروی قوی‌تری نیاز دارید یا نمی‌توانید از داروهای موضعی استفاده کنید، ممکن است پزشک شما داروهای خوراکی را توصیه کند.
ایورمکتین (Ivermectin) رایج‌ترین دارو برای درمان گال است. ایورمکتین یک قرص ضد انگلی است که در یک دوز تجویز می‌شود و سپس یک تا دو هفته بعد دوز دوم تجویز می‌شود. لازم به ذکر است که درمان گال در زنان باردار و کودکان رویه متفاوتی با بقیه افراد دارد. در کودکان کمتر از 35 پوند (15 کیلوگرم) از این دارو باید مصرف شود. در زنان باردار و شیرده هم مصرف این دارو ممنوع است.
سایر داروهایی که ممکن است برای درمان گال تجویز شوند، عبارتند از:
- آنتی هیستامین (برای کمک به خارش)
- آنتی بیوتیک (اگر عفونت دارید)
- کرم‌های استروئیدی (برای قرمزی و تورم)
آیا گال خود به خود از بین می‌رود؟
نه؛ گال به خودی خود از بین نمی‌رود. فقط داروهای تجویزی می‌توانند آن را درمان کنند. اگر بیماری گال درمان نشود، احتمالا به گسترش بیماری و ابتلای افراد دیگر ادامه خواهید داد. علاوه بر این، خارش مداوم احتمالا منجر به خاراندن مداوم و عفونت پوست می‌شود.
گال قابل درمان است اما به سختی می‌توان از شر آن به طور کامل خلاص شد. درمان انواع خاصی از گال سخت‌تر هم است؛ مانند شکل پوسته‌دار گال. علاوه بر این، ممکن است به بیش از یک دوره درمان نیاز داشته باشید تا مطمئن شوید که تمام کنه‌ها از بین رفته‌اند.
درمان طبیعی گال
درمان‌های طبیعی و سنتی هم برای درمان گال وجود دارد. برخی از درمان‌های سنتی گال می‌توانند عوارض جانبی ناخواسته‌ای ایجاد کنند، مانند:
- احساس سوزش روی پوست
- قرمزی یا تحریک
- تورم
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن
اگرچه این عوارض جانبی معمولاً موقتی هستند، اما ممکن است ناراحت کننده باشند.
معمول‌ترین درمان‌های طبیعی رایج برای گال عبارتند از:
- روغن درخت چای
- آلوئه ورا
- کرم کپسایسین
- روغن‌های ضروری
- صابون‌ها
گال در بارداری چگونه درمان می‌شود؟
دو نوع حشره‌کش مختلف (مواد شیمیایی که حشرات را می‌کشند)، پرمترین و مالاتیون برای درمان گال در بارداری موجود است. آنها با مسموم کردن کنه گال عمل می‌کنند. پرمترین معمولاً در صورت امکان اولین انتخاب درمانی برای گال در بارداری است.
برای استفاده از پرمترین و مالاتیون در بارداری مشکلی برای جنین گارش نشده است. با این حال، می‌دانیم که گال بسیار مسری و ناخوشایند است؛ بنابراین اگرچه خاراندن پوست آسیب دیده می‌تواند منجر به عفونت شود، اما فواید درمان احتمالاً بیشتر از خطرات احتمالی است و درمان گال نباید فقط به دلیل باردار بودن یک زن به تعویق بیافتد.
علائم گال در کودکان چیست؟
ممکن است بین 4 تا 6 هفته طول بکشد تا کودک پس از تماس با فرد آلوده علائم گال را پیدا کند. در کودکان کمتر از 2 سال، بثورات ناشی از کنه‌ها روی سر، گردن، کف دست‌ها و کف پا ظاهر می‌شود. در کودکان بزرگتر، بثورات معمولا در نقاط زیر مشاهده می‌شوند:
- دست‌ها
- بین انگشتان
- مچ دست
- خط کمربند
- ران‌ها
- ناف
- ناحیه کشاله ران
- ناحیه سینه
- زیر بغل
علائم گال در کودکان هم مشابه با بزرگسالان است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خارش شدید
- بثورات با جوش‌های کوچک یا برآمدگی‌های قرمز
- پوسته پوسته شدن
فرق گال با قارچ پوستی، اگزما و ساس
گال، ساس، قارچ پوستی و بیماری ژنتیکی پوستی اگزما هر کدام مشکلات پوستی متفاوتی هستند که می‌توانند باعث خارش و ناراحتی‌های جدی شوند، اما از لحاظ علت و نحوه درمان با یکدیگر تفاوت‌های چشمگیری دارند. ساس‌ها حشرات کوچکی هستند که برای تغذیه از خون انسان‌ها گاز می‌زنند و در مکان‌های تاریک مانند تخت خواب‌ها و درزهای مبلمان زندگی می‌کنند. گزش‌های آنها به صورت دانه‌های قرمز و خارش‌دار ظاهر می‌شود، در حالی که ساس‌ها به داخل پوست نفوذ نمی‌کنند و معمولاً فقط در لایه‌های بالایی پوست می‌مانند.
در مقایسه با این دو، قارچ‌های پوستی به علت عفونت‌های قارچی ایجاد می‌شوند و معمولاً در نواحی مرطوب و گرم بدن شایع‌تر هستند. این عفونت‌ها می‌توانند با لکه‌های قرمز و خارش‌دار و پوسته‌پوسته شدن همراه باشند. اگزما، که به عنوان درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی مزمن است و معمولاً با خشکی و خارش شدید همراه است. این وضعیت ممکن است به علت عوامل ژنتیکی، حساسیت‌ها یا تغییرات محیطی تشدید شود. در حالی که قارچ پوستی و اگزما ممکن است به طور خود به خودی بهبود یابند یا نیاز به درمان دارویی داشته باشند، ساس‌ها و گال نیاز به کنترل و از بین بردن منبع عفونت دارند.
گال و ساس حشرات انگلی هستند که باعث خارش و سایر علائم پوستی می‌شوند. ساس‌ها فقط بالای پوست می‌نشینند و برای تغذیه آن را گاز می‌گیرند اما کنه‌های گال برای زنده ماندن، تغذیه و تخم‌گذاری به داخل پوست فرو می‌روند. ساس‌ها در مناطق تاریک نزدیک به محل خواب افراد زندگی می‌کنند.
آزمایشات تشخیص گال
در ارزیابی بیمارانی که دارای یک بثور پوستی خارش‌دار و گسترده هستند، به‌ویژه اگر گزارش خارش در اطرافیان نزدیک آنها نیز وجود داشته باشد، باید شاخص بالایی از شک در نظر گرفته شود. تشخیص معمولاً بالینی است و به‌راحتی با استفاده از درموسکوپی تأیید می‌شود.
تست‌های تهاجمی و غیرتهاجمی مختلفی برای کمک به تأیید تشخیص گال وجود دارد:
- درموسکوپی ممکن است نشانه‌های “مثلث کوچک” یا “علامت جت دلتا” را نشان دهد. در گال پوسته‌دار (crusted scabies)، درموسکوپی ممکن است هیپرکراتوز را نشان دهد.
- تراشیدن پوست با استفاده از تیغه یا سوزن، امکان مشاهده مستقیم تخم‌ها، مایت‌ها یا مدفوع آنها را زیر میکروسکوپ فراهم می‌کند.
- مشاهده گال زنده توسط بیمار، باعث افزایش همکاری او در روند درمان می‌شود.
- آزمایش جوهر بوررو ممکن است خط زیگزاگ کلاسیکی را نشان دهد که جوهر به داخل بوررو نفوذ کرده است.
- تست نوار چسب برای انتقال نمونه‌ای از ضایعه مشکوک به طور مستقیم به لام میکروسکوپ استفاده می‌شود.
- بیوپسی پوست، اگرچه به‌ندرت ضروری است، اما وجود تخم‌ها، لاروها، مدفوع و گال‌ها را نشان می‌دهد.
- در موارد مشکوک، معاینه افراد نزدیک مفید است، زیرا علائم پاتوگنومونیک اغلب در افرادی با علائم حداقلی مشاهده می‌شود.
آیا آزمایش‌های خون برای تشخیص بیماری گال انجام می‌شود؟
همانطور که توضیح دادیم بیماری گال (Scabies) معمولاً از طریق علائم بالینی و معاینات پوستی تشخیص داده می‌شود و آزمایش خون به‌طور معمول برای تشخیص مستقیم این بیماری استفاده نمی‌شود. بنابراین روش‌های تشخیصی متمرکز بر مشاهده مستقیم یا شناسایی علائم پوستی هستند.
با این حال، در موارد مزمن یا شدید، به‌ویژه در افراد با گال پوسته‌دار یا گال مقاوم به درمان، ممکن است عوارض ناشی از این بیماری منجر به عفونت‌های ثانویه (مانند عفونت‌های باکتریایی) شود. در این موارد، ممکن است آزمایشات خون برای بررسی عفونت‌های باکتریایی ثانویه یا واکنش‌های ایمنی بدن انجام شود، اما این آزمایش‌ها به‌طور مستقیم وجود مایت‌ها را نشان نمی‌دهند.
در موارد گال پوسته‌دار (crusted scabies)، سیستم ایمنی ضعیف ممکن است منجر به انتشار گسترده گال‌ها در بدن شود. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است آزمایشات خون برای ارزیابی وضعیت ایمنی بیمار یا بررسی علائم التهاب سیستمیک مانند افزایش سطح پروتئین واکنشی C (CRP) یا شمارش گلبول‌های سفید را تجویز کند.
نکته: تشخیص گال عمدتاً بر اساس علائم بالینی و آزمایشات پوستی مانند تراشیدن پوست یا درموسکوپی است و آزمایش خون به‌طور مستقیم برای تشخیص گال کاربرد ندارد، مگر در مواردی که عوارض ثانویه رخ دهد.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش‌های لازم برای سلامت پوست و مو، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «گال چیست؟ علائم و درمان گال» آموختیم
در این مقاله توضیح دادیم که گال یکی از بیماری‌های پوستی شایع در سراسر جهان است که توسط کنه گال ایجاد می‌شود. این کنه در حالت معمول روی سطح پوست بدن انسان زندگی می‌کند، اما برای انجام تخم‌گذاری به درون پوست فرو می‌رود و باعث بروز علائم مختلف (عمدتا بثورات پوستی با خارش شدید) می‌شود.
در صورت تشخیص گال و درمان به موقع آن توسط پزشک، طول دوره بیماری کوتاه‌تر از حد معمول می‌شود؛ بنابراین پس از مشاهده علائمی که مشابه با علائم گال هستند، سریعاً باید به یک پزشم متخصص پوست و مو یا پزشک متخصص عفونی مراجعه کنید.
منبع:
https://dermnetnz.org/topics/scabies-test
