همین الان که این مقاله را می‌خوانید، احتمالا شما هم به آزمایش ویتامین D3 نیاز دارید! طبق آخرین تحقیقات، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از ایرانیان با کمبود ویتامین دی مواجه هستند؛ کمبودی که پیامدهای جدی برای سلامت عمومی دارد. این ویتامین حیاتی نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان‌ها، تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد بدن ایفا می‌کند. فقدان ویتامین D می‌تواند منجر به مشکلاتی چون پوکی استخوان، ضعف سیستم ایمنی و افزایش خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها شود. دریافت روزانه حدود ۱۲۰۰ واحد ویتامین دی نه تنها به حفظ تعادل سیستم ایمنی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کند. از این رو، توجه به سطح ویتامین دی و استفاده از منابع غنی Vit D3 اهمیت زیادی در بهبود کیفیت زندگی دارد. برای تشخیص میزان این ویتامین در بدن از آزمایش ویتامین D استفاده می‌شود که در ادامه آن را شرح می‌دهیم.
آزمایش ویتامین D چیست؟
آزمایش ویتامین D سطح این ویتامین را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند تا اطمینان حاصل شود که به میزان کافی برای عملکرد صحیح بدن شما وجود دارد. ویتامین D برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است و همچنین به عملکرد درست عضلات، اعصاب و سیستم ایمنی کمک می‌کند.
کمبود ویتامین D مشکلی رایج است که می‌تواند منجر به اختلالات استخوانی و مشکلات پزشکی دیگر شود. آزمایش ویتامین D می‌تواند نشان دهد که آیا نیاز به افزایش سطح این ویتامین دارید یا خیر.
راه‌های تامین ویتامین D3
بدن ما معمولا به سه روش ویتامین D دریافت می‌کند:
- قرار گرفتن پوست بدون پوشش در معرض نور خورشید: بدن شما با قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید ویتامین D تولید می‌کند.
- مصرف برخی غذاها: فقط چند ماده غذایی مانند زرده تخم‌مرغ و بعضی ماهی‌ها به طور طبیعی حاوی ویتامین D هستند (به همین دلیل هم به برخی مواد غذایی مانند غلات صبحانه، شیر و دیگر محصولات لبنی ویتامین D افزوده می‌شود).
- مصرف مکمل‌های ویتامین D: این ویتامین را می‌توان به صورت مکمل هم مصرف کرد.
قبل از اینکه بدن ما بتواند از ویتامین D استفاده کند، کبد باید آن را به فرم دیگری به نام ۲۵هیدروکسی ویتامین D یا 25(OH)D تبدیل کند. آزمایش ویتامین 3 D هم در واقع سطح 25(OH)D را در خون اندازه‌گیری می‌کنند.
چرا آزمایش ویتامین D3 تجویز می‌شود؟
کلیه‌ها از 25(OH)D برای ساخت «ویتامین D فعال» استفاده می‌کنند. ویتامین D فعال به بدن اجازه می‌دهد کلسیم را برای ساختن استخوان‌ها استفاده کند و به عملکرد صحیح دیگر سلول‌ها نیز کمک می‌کند. اگر مشکلات کلیوی یا سطوح غیرعادی کلسیم در خون دارید، ممکن است پزشک شما آزمایش ویتامین D فعال را تجویز کند، اما این آزمایش معمولا برای بررسی کمبود ویتامین D استفاده نمی‌شود. اندازه‌گیری 25(OH)D دقیق‌ترین روش برای سنجش مقدار ویتامین D در خون است.
آزمایش ویتامین D با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود؛ مانند آزمایش ۲۵هیدروکسی ویتامین D، 25(OH)D، آزمایش کلکلسیفرول، آزمایش ارگوکلسیفرول، آزمایش کلسیدیول، آزمایش ویتامین D2 و آزمایش ویتامین D3.
آزمایش ویتامین D3 برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
آزمایش ویتامین D3 برای بررسی سطح پایین این ویتامین در خون انجام می‌شود تا در صورت کمبود، قبل از بروز مشکلات سلامتی، با استفاده از مکمل‌ها مشکل را برطرف کنید.
اگر دچار اختلال استخوانی شناخته‌شده‌ای هستید یا مشکلی در جذب کلسیم دارید، آزمایش ویتامین D ممکن است برای تعیین اینکه آیا کمبود این ویتامین باعث بروز چنین شرایطی در شما شده است یا خیر، استفاده شود. پزشک ممکن است در شرایط زیر آزمایش ویتامین دی را تجویز کند:
- استئومالاسی (نرمی استخوان)، که معمولا با ضعف عضلانی همراه است.
- تراکم کم استخوان، که می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود.
- راشیتیسم (اختلال در رشد استخوان‌ها در کودکان)
از آنجا که ویتامین D بر بسیاری از بخش‌های بدن تاثیر می‌گذارد، ممکن است سطح آن در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن (طولانی‌مدت) نیز مورد بررسی قرار گیرد.
عوارض و خطرات ناشی از کمبود ویتامین D در بدن
همانطور که گفته شد، پزشک ممکن است آزمایش ویتامین D را در صورتی که علائم یا نشانه‌هایی از مشکلات استخوانی مرتبط با کمبود این ویتامین (سطح بسیار پایین ویتامین D) داشته باشید، تجویز کند.
عوارض ناشی از کمبود ویتامین D در بدن معمولا شامل موارد زیر می‌شود:
- درد استخوان
- ضعف یا درد عضلانی
- نرمی استخوان
- تغییر شکل استخوان‌ها
- ضعف استخوان‌ها و شکستگی‌ها
- کاهش تراکم استخوان (پوکی استخوان یا استئوپنی)
کمبود خفیف ویتامین دی معمولا علائمی ندارد، اما در صورت داشتن خطر کمبود شدید، پزشک ممکن است آزمایش ویتامین D3 را تجویز کند. دلایل افزایش خطر کمبود ویتامین D می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سن بالاتر از ۶۵ سال: با افزایش سن، پوست کمتر قادر به تولید ویتامین D از نور خورشید است.
- کم قرار گرفتن در معرض نور خورشید: در مورد کسانی که اگر بیشتر در خانه می‌مانند، بدن خود را می‌پوشانند، از کرم ضد آفتاب زیاد استفاده می‌کنند یا در جایی زندگی می‌کنند که نور خورشید کم است.
- داشتن پوست تیره: پوست تیره‌تر به مقدار کمتری ویتامین D از نور خورشید تولید می‌کند.
- انجام جراحی کاهش وزن
- چاقی
- مشکلات جذب مواد مغذی مثل بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و سلیاک
- بیماری‌های کلیوی یا کبدی که بر توانایی بدن در تبدیل ویتامین D به فرم فعال تأثیر می‌گذارند.
- مصرف داروهای خاصی که سطح ویتامین D را کاهش می‌دهند.
تجویز آزمایش ویتامین D3 برای کودکان
کمبود ویتامین D می‌تواند در نوزادان و کودکان مشکلات جدی‌تری ایجاد کند. پزشکان ممکن است برای موارد زیر آزمایش ویتامین D را به کودکان تجویز کند:
- نوزادانی که عمدتا با شیر مادر تغذیه می‌شوند: شیر مادر ویتامین D کمی دارد (تمام نوزادان به مکمل ویتامین D نیاز دارند، مگر اینکه تنها با شیر خشک تغذیه شوند که حاوی ویتامین D است).
- کودکان با پوست تیره که در مناطقی با نور کم خورشید زندگی می‌کنند.
- کودکانی با رژیم غذایی خالی از ویتامین D.
آزمایش ویتامین D چگونه انجام می‌شود؟
آزمایش ویتامین D یک نوع آزمایش خون است. اگر قبلا سابقه آزمایش خون داشته باشید، احتمالا می‌دانید که در این آزمایش یک پرسنل آزمایشگاهی با استفاده از یک سوزن کوچک، نمونه خون را از ورید بازوی شما می‌گیرد. پس از وارد شدن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌شود. ممکن است هنگام ورود یا خروج سوزن کمی سوزش احساس کنید (که طبیعی است و خطری ندارد). فرایند آزمایش ویتامین D3 معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.
برای آزمایش ویتامین D نیازی به آماده‌سازی خاصی نیست. خطر این آزمایش هم بسیار کم است (در حد صفر). فقط ممکن است در محل ورود سوزن کمی درد یا کبودی داشته باشید، اما اغلب این علائم به سرعت از بین می‌روند.
تفسیر نتایج آزمایش ویتامین D
نتایج آزمایش ویتامین D ممکن است به صورت‌های مختلفی گزارش شود. این نتایج ممکن است شامل میزان کل ویتامین D یا جداگانه برای ویتامین D2 و D3 باشد. این دو نوع ویتامین D تقریبا به یک شکل در بدن عمل می‌کنند و سطح کلی ویتامین D حاصل مجموع این دو نوع است. عدد کل ویتامین D مهم‌ترین عدد در تفسیر نتایج آزمایش ویتامین دی است.
در برگه آزمایش، ویتامین D با عبارات «25 OH Vitamin D3» یا «Vit D3-25OH» نشان داده می‌شود. سطح نرمال ویتامین D در خون بیشتر از 20 (معمولا بین ۳۰ تا ۱۰۰) نانوگرم در میلی‌لیتر است. اگر میزان این ویتامین بین ۱۰ تا ۳۰ نانوگرم در میلی‌لیتر باشد، سطح آن در بدن ناکافی محسوب می‌شود. در این صورت پزشک بسته به وضعیت سلامت فرد، مصرف مکمل ویتامین D را توصیه می‌کند.
پایین بودن نتیجه آزمایش ویتامین D3
اگر نتایج نشان‌دهنده کمبود یا ناکافی بودن ویتامین D باشد، ممکن است به دلایل زیر باشد:
- دریافت ناکافی ویتامین D از رژیم غذایی یا نور خورشید
- مشکل در جذب ویتامین D از مواد غذایی که می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات جذب باشد
- مشکل در تبدیل ویتامین D به فرم قابل استفاده برای بدن که می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های کبدی یا کلیوی باشد
درمان سطح پایین ویتامین D معمولا شامل مکمل‌های ویتامین D و یا تغییرات غذایی است، که عموما نسبت به افزایش قرار گرفتن در معرض آفتاب ایمن‌تر است؛ چرا که قرار گرفتن زیاد در معرض آفتاب ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.
بالا بودن سطح آزمایش ویتامین D3
اگر سطح کلی ویتامین D بیش از حد بالا باشد، معمولا ممکن است به دلیل مصرف بیش از حد مکمل‌های ویتامین D ایجاد شود. این حالت نادر است، اما در صورت بروز باید مصرف مکمل‌ها را متوقف کنید تا سطح ویتامین D کاهش یابد. مقدار بیش از حد ویتامین D می‌تواند به اندام‌ها و عروق خونی آسیب جدی وارد کند. اگر از مکمل‌های ویتامین D استفاده می‌کنید، بهتر است دوز مناسب را از پزشک خود بپرسید. پزشک شما تفسیر دقیق آزمایش ویتامین D3 را برای شما شرح خواهد داد.
عوارض جانبی ویتامین D3 به‌ندرت رخ می‌دهد؛ با این حال، برخی از شایع‌ترین عوارض آن شامل موارد زیر است:
- واکنش‌های آلرژیک: علائمی مانند قرمزی پوست، بثورات و خارش
- تورم در ناحیه صورت، زبان و گلو
- مشکلات تنفسی: مانند تنفس سریع و سطحی
- سرگیجه: که به احساس بی‌قراری، چرخش سر و عدم تعادل منجر می‌شود.
- نامنظم بودن ضربان قلب: وضعیتی که در آن تپش قلب به صورت نامنظم رخ می‌دهد.
آزمایش ویتامین D3 در منزل و شرایط انجام آزمایش
آزمایش ویتامین D3 یکی از آزمایش‌های پرکاربرد برای ارزیابی سطح ویتامین D در بدن است، که به تشخیص کمبود یا کافی بودن این ویتامین کمک می‌کند. این آزمایش معمولاً با یک نمونه خون انجام می‌شود و می‌تواند به‌صورت خانگی نیز با کیت‌های تست ویتامین D3 انجام شود. در روش خانگی، معمولاً چند قطره خون از نوک انگشت گرفته و روی کارت نمونه‌گیری مخصوص قرار داده می‌شود. سپس، این نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا سطح ویتامین D3 در خون بررسی گردد. برای اطمینان از صحت نتایج، رعایت بهداشت در زمان نمونه‌گیری، استفاده از وسایل استریل، و انجام آزمایش در شرایط محیطی مناسب ضروری است.
برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش ویتامین D3، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «آزمایش ویتامین D3 | روش انجام آزمایش و تفسیر نتایج» آموختیم
در بدن انسان ۷ نوع ویتامین D وجود دارد که در میان آن‌ها ویتامین D2 و D3 اهمیت بیشتری دارند. اگر از نور خورشید دوری می‌کنید، به شیر علاقه ندارید، یا رژیم غذایی سخت گیاهی دارید، ممکن است در معرض کمبود ویتامین D باشید. این کمبود می‌تواند به بیماری‌هایی مانند راشیتیسم یا استئومالاسی منجر شود. در صورتی که پزشک علائم کمبود ویتامین D را در شما تشخیص دهد، آزمایش ویتامین D3 برای شما را تجویز می‌کند.
از آنجا که کمبود ویتامین D در بسیاری از موارد بدون علائم آشکار است و تنها با شکستگی یا ضعف استخوان‌ها تشخیص داده می‌شود، پزشکان معمولا به همه افرادی که در معرض کاهش ویتامین D3 هستند توصیه می‌کنند این آزمایش را انجام داده و در صورت نیاز درمان دارویی را آغاز کنند. برای انجام این آزمایش و دریافت نتیجه آن با بالاترین دقت و در کمترین زمان ممکن، می‌توایند به آزمایشگاه تهران لب مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: آزمایش سطح انواع ویتامین‌های بدن
منبع:
