لوپوس یک بیماری خودایمنی پیچیده و چالش‌برانگیز است که سیستم ایمنی بدن را به جای محافظت، به حمله به بافت‌ها و اندام‌های خودی وادار می‌کند. این بیماری می‌تواند باعث التهاب و آسیب در قسمت‌های مختلف بدن از جمله پوست، مفاصل، خون و اندام‌های حیاتی مانند کلیه‌ها، ریه‌ها و قلب شود. علائم لوپوس ممکن است متغیر و غیرقابل پیش‌بینی باشد، اما تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب می‌تواند به کاهش دفعات و شدت تشدیدها (فِلِرها) کمک کند. در این مقاله از تهران لب، به بررسی جامع بیماری لوپوس می‌پردازیم؛ از علائم و روش‌های تشخیص تا درمان‌های موجود و نکاتی برای مدیریت بهتر زندگی با این بیماری.
انواع لوپوس چیست؟
لوپوس یک بیماری است که باعث التهاب در سراسر بدن می‌شود. این بیماری خودایمنی است، به این معنا که سیستم ایمنی بدن به جای محافظت از بدن، به آن آسیب می‌زند. علائم لوپوس بسته به محل آسیب به بافت‌ها می‌تواند در بخش‌های مختلف بدن ظاهر شود، از جمله:
- پوست
- خون
- مفاصل
- کلیه‌ها
- مغز
- قلب
- ریه‌ها
اگر متوجه دردهای جدید، بثورات پوستی یا تغییراتی در پوست، مو یا چشم‌های خود شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
پزشکان گاهی لوپوس را با نام «لوپوس اریتماتوی سیستمیک» (SLE) می‌شناسند. این نوع در واقع شایع‌ترین نوع لوپوس است و نشان‌دهنده این است که لوپوس تمام بدن را تحت تاثیر قرار داده است. انواع دیگر لوپوس عبارتند از:
- لوپوس پوستی (Cutaneous lupus erythematous): این نوع لوپوس فقط پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- لوپوس ناشی از دارو (Drug-induced lupus): برخی داروها می‌توانند به عنوان یک عارضه جانبی علائم لوپوس را ایجاد کنند. این نوع معمولا موقتی است و ممکن است پس از قطع مصرف داروی عامل، برطرف شود.
- لوپوس نوزادی (Neonatal lupus): گاهی اوقات نوزادان با لوپوس متولد می‌شوند. اگرچه والدین بیولوژیکی مبتلا به لوپوس به طور قطعی این بیماری را به نوزاد منتقل نمی‌کنند، اما ممکن است خطر ابتلا افزایش یابد.
علائم بیماری لوپوس
لوپوس بسته به اندام‌ها یا سیستم‌هایی که تحت تاثیر قرار می‌گیرند، می‌تواند علائم مختلفی در سراسر بدن ایجاد کند. هر فرد ترکیب و شدت متفاوتی از علائم را تجربه می‌کند.
علائم لوپوس معمولا به صورت دوره‌ای ظاهر می‌شوند. این دوره‌ها که به «فِلِرها» (flare-ups) معروف‌اند، می‌توانند آنقدر شدید باشند که بر زندگی روزمره تاثیر بگذارند. همچنین ممکن است دوره‌هایی از بهبودی را تجربه کنید که در آن علائم خفیف یا غایب هستند.
علائم لوپوس اغلب به تدریج ظاهر می‌شوند. ممکن است ابتدا یک یا دو علامت مشاهده کنید و با گذشت زمان علائم بیشتری نمایان شوند. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- درد مفاصل، درد عضلات یا درد قفسه سینه (به‌ویژه هنگام تنفس عمیق)
- سردرد
- بثورات
- تب
- ریزش مو
- زخم‌های دهانی
- خستگی مفرط
- تنگی نفس (دیس‌پنه)
- غدد متورم
- تورم در دست‌ها، پاها یا صورت
- گیجی
- لخته‌های خونی
عوارض احتمالی دیگر
لوپوس می‌تواند به شرایط یا مشکلات سلامتی دیگری نیز منجر شود، از جمله شرایط زیر:
- حساسیت به نور خورشید (فتوسنسیویتی)
- خشکی چشم
- افسردگی (یا سایر مشکلات سلامت روانی)
- تشنج
- کم‌خونی
- سندروم رینود
- پوکی استخوان
- بیماری قلبی
- بیماری کلیوی
علت بروز لوپوس چیست؟
کارشناسان به طور قطعی نمی‌دانند چه چیزی باعث لوپوس می‌شود. با این حال، مطالعات نشان داده‌اند که برخی عوامل مرتبط با وضعیت سلامتی یا محیط زندگی فرد می‌توانند محرک این بیماری باشند:
- عوامل ژنتیکی: داشتن جهش‌های ژنتیکی خاص ممکن است احتمال ابتلا به لوپوس را افزایش دهد.
- هورمون‌ها: واکنش به برخی هورمون‌های بدن (به‌ویژه استروژن) ممکن است خطر ابتلا به لوپوس را بیشتر کند.
- عوامل محیطی: شرایط محیط زندگی، میزان آلودگی هوا یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند در خطر ابتلا به لوپوس نقش داشته باشد.
- سابقه سلامتی: سیگار کشیدن، سطح استرس و داشتن برخی بیماری‌های دیگر (مانند سایر بیماری‌های خودایمنی) ممکن است محرک لوپوس باشد.
چه کسانی بیشتر در معرض بیماری لوپوس هستند؟
هر کسی ممکن است به لوپوس مبتلا شود، اما برخی گروه‌ها در معرض خطر بیشتری هستند:
- زنان (بیشتر از مردان)؛ به‌ویژه بین سنین ۱۵ تا ۴۴ سال
- افراد سیاه‌پوست
- افراد اسپانیایی‌تبار
- افراد آسیایی
- بومیان آمریکا، بومیان آلاسکا و اعضای اقوام اولیه کانادا
- جزیره‌نشینان اقیانوس آرام
- افرادی که یکی از والدین بیولوژیکی آن‌ها مبتلا به لوپوس است.
لوپوس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با انجام معاینه فیزیکی و برخی آزمایش‌ها می‌تواند لوپوس را تشخیص دهد. او علائم شما را بررسی کرده و درباره تغییراتی که در بدن خود مشاهده کرده‌اید صحبت خواهد کرد. بسیار مهم است که به پزشک خود بگویید اولین بار چه زمانی متوجه علائم یا تغییرات شده‌اید. همچنین درباره سوابق پزشکی خود، از جمله بیماری‌هایی که دارید و روش‌های درمان یا مدیریت آن‌ها، اطلاعات ارائه دهید.
تشخیص لوپوس ممکن است دشوار باشد، زیرا این بیماری می‌تواند بخش‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار داده و علائم متنوعی ایجاد کند. حتی تغییرات یا مشکلات کوچکی که برای شما غیرعادی به نظر می‌رسند، ممکن است کلیدی برای تشخیص باشند. از بیان احساسات یا مشکلاتی که تجربه کرده‌اید نترسید؛ شما بدن خود را بهتر از هر کس دیگری می‌شناسید.
چه آزمایش‌هایی برای تشخیص لوپوس وجود دارند؟
هیچ آزمایش واحدی برای تأیید تشخیص لوپوس وجود ندارد. معمولا تشخیص این بیماری بخشی از یک فرآیند تشخیص افتراقی است. به این معنا که پزشک احتمالا از چندین آزمایش برای بررسی علت علائم شما استفاده کرده و دیگر بیماری‌ها را رد می‌کند تا به تشخیص لوپوس برسد. آزمایش‌های مورد استفاده ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آزمایش خون: برای بررسی عملکرد سیستم ایمنی، تشخیص عفونت‌ها یا مشکلات دیگر مانند کم‌خونی یا کاهش شمار سلول‌های خونی.
- آنالیز ادرار: برای بررسی وجود علائم عفونت یا سایر مشکلات سلامتی در ادرار.
- آزمایش آنتی‌بادی ضد هسته (ANA): این آزمایش آنتی‌بادی‌هایی را بررسی می‌کند که نشان‌دهنده فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی هستند. افراد مبتلا به لوپوس معمولا آنتی‌بادی‌های خاصی دارند که فعالیت غیرطبیعی سیستم ایمنی را نشان می‌دهند.
- بیوپسی از بافت پوست یا کلیه: برای بررسی آسیب‌های ناشی از سیستم ایمنی به این بافت‌ها.
درمان لوپوس چیست؟
پزشک شما درمان‌هایی را برای مدیریت علائم لوپوس پیشنهاد خواهد کرد. هدف اصلی درمان، کاهش آسیب به اندام‌ها و کم کردن تاثیر لوپوس بر زندگی روزمره شما است. بیشتر افراد مبتلا به لوپوس به ترکیبی از داروها نیاز دارند تا از بروز دوره‌های تشدید بیماری جلوگیری کرده و شدت علائم را در این دوره‌ها کاهش دهند. ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشید:
- هیدروکسی کلروکین: هیدروکسی کلروکین یک داروی ضد روماتیسمی تغییر دهنده بیماری (DMARD) است که می‌تواند علائم لوپوس را تسکین داده و پیشرفت آن را کندتر کند.
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن می‌توانند درد را کاهش داده و التهاب را کم کنند. پزشک شما تعیین خواهد کرد که کدام نوع NSAID برای شما مناسب‌تر است و چقدر باید از آن استفاده کنید. بدون مشورت با پزشک، NSAIDها را بیش از ۱۰ روز متوالی مصرف نکنید.
- کورتیکواستروئیدها: این داروها با نسخه پزشک تجویز می‌شوند و برای کاهش التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرند. پردنیزون یکی از کورتیکواستروئیدهایی است که معمولا برای مدیریت لوپوس به کار می‌رود. پزشک ممکن است قرص خوراکی یا تزریق مستقیم این دارو به یک مفصل خاص را تجویز کند.
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی: این داروها فعالیت سیستم ایمنی را کاهش داده و از آسیب به بافت‌ها و ایجاد التهاب جلوگیری می‌کنند.
درمان‌های تکمیلی
ممکن است برای مدیریت علائم خاص لوپوس یا مشکلات سلامتی ناشی از آن به درمان‌ها یا داروهای دیگری نیاز داشته باشید. به عنوان مثال:
- درمان کم‌خونی
- کنترل فشار خون بالا (هیپرتانسیون)
- مدیریت پوکی استخوان
آیا می‌توان از بروز لوپوس پیشگیری کرد؟
لوپوس قابل پیشگیری نیست، زیرا کارشناسان هنوز دلیل قطعی این بیماری را نمی‌دانند. اگر یکی از والدین بیولوژیکی شما به لوپوس مبتلا است، با یک پزشک درباره احتمال خطر خود صحبت کنید.
چگونه می‌توان از تشدید لوپوس (Flare-ups) جلوگیری کرد؟
با اجتناب از فعالیت‌هایی که علائم لوپوس را تحریک می‌کنند، ممکن است بتوانید از تشدید این بیماری پیشگیری کرده یا آن را کاهش دهید. موارد زیر می‌تواند در پیشگیری از بیماری لوتوس موثر هستند:
- اجتناب از قرار گرفتن زیاد در معرض نور خورشید: نور خورشید در برخی افراد باعث تحریک علائم لوپوس می‌شود. سعی کنید از حضور در فضای باز در ساعات اوج تابش آفتاب (معمولا بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) پرهیز کنید. از لباس‌های آستین‌بلند، کلاه یا لباس‌های محافظ در برابر آفتاب استفاده کنید. همچنین، از کرم ضد آفتاب با حداقل SPF 50 استفاده کنید.
- فعال ماندن: درد مفاصل ممکن است حرکت را دشوار یا دردناک کند، اما حرکت و استفاده ملایم از مفاصل می‌تواند بهترین راه برای کاهش علائمی مانند درد و سفتی باشد. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا، یوگا و تای‌چی فعالیت‌هایی مناسب هستند که فشار زیادی به مفاصل وارد نمی‌کنند. از پزشک خود بپرسید که کدام فعالیت‌ها برای شما ایمن‌تر هستند.
- داشتن خواب کافی و مراقبت از سلامت روان: زندگی با لوپوس می‌تواند ناامیدکننده باشد. داشتن خواب کافی (۷ تا ۹ ساعت برای بزرگسالان) و کاهش استرس می‌تواند به پیشگیری از تشدید بیماری در برخی افراد کمک کند. یک روانشناس یا متخصص سلامت روان می‌تواند به شما در توسعه روش‌های مقابله سالم کمک کند.
آزمایش تشخیص لوپوس در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
آزمایشگاه تهران لب خدمات ویژه برای انجام آزمایش‌های تشخیصی لوپوس، مانند آزمایش خون، ادرار و… در خانه ارائه می‌دهد. با استفاده از این خدمات، می‌توانید بدون نیاز به مراجعه حضوری، آزمایش‌های تخصصی مختلف را در محل خود انجام دهید. تیم مجرب ما نمونه‌گیری را با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و در زمان مورد نظر شما انجام می‌دهد. نتایج دقیق و سریع آزمایش‌ها به شما امکان می‌دهد تا وضعیت سلامت خود را بهتر مدیریت کرده و با پزشک خود برای مراحل بعدی مشورت کنید. خدمات تهران لب آسایش و اطمینان شما را در اولویت قرار می‌دهد.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش تشخیص لوپوس، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «بیماری خود ایمنی لوپوس چیست؟ | علائم، تشخیص و درمان» آموختیم
لوپوس می‌تواند یک وضعیت خسته‌کننده و ناامیدکننده باشد. درد، التهاب و تحریک در سراسر بدن می‌تواند برای هر کسی عذاب‌آور باشد. اما فراموش نکنید که خودتان را نباید ببازید! زندگی با یک بیماری مزمن کار سختی است و شما شایسته تقدیر برای مدیریت علائم خود هر روز هستید. سعی کنید به زندگی عادی روزمره خود ادامه دهید و درمان‌هایی که برای شما تجویز می‌شود به شکل کامل رعایت کنید. در تمام طول درمان هم با پزشک خود در ارتباط باشید.
منبع:
