آزمایش آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک (CEA) برای اندازه‌گیری میزان این پروتئین خاص در خون انجام می‌شود. معمولا سطح CEA در هنگام تولد بالا است و با افزایش سن کاهش می‌یابد. با این حال، برخی از انواع سرطان می‌توانند موجب افزایش سطح این پروتئین در بدن شوند.
پزشکان از آزمایش CEA برای اهداف مختلفی در درمان سرطان استفاده می‌کنند. این آزمایش به آن‌ها کمک می‌کند تا روند درمان را پایش کنند و ببینند آیا درمان تأثیرگذار بوده است یا خیر. همچنین می‌توان از آن برای تشخیص عود سرطان یا پیش‌بینی میزان پیشرفت بیماری بهره گرفت.
اگر پزشک شما آزمایش CEA را توصیه کرده است، احتمالا به منظور ارزیابی وضعیت سلامتی یا برنامه‌ریزی برای درمان مناسب است. این آزمایش یکی از ابزارهای مهم در مدیریت بیماری‌های مرتبط با سرطان به شمار می‌رود. در ادامه این مقاله از تهران لب، در مورد این آزمایش و نکات مربوط به آن توضیح می‌دهیم.
آزمایش خون CEA
آزمایش آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک (CEA) برای اندازه‌گیری گلیکوپروتئین خاصی در خون به نام CEA انجام می‌شود. گلیکوپروتئین‌ها نوعی پروتئین هستند که مقادیر زیادی قند به آن‌ها متصل شده و توسط سلول‌های طبیعی یا سرطانی تولید می‌شوند. دانشمندان برای اولین بار در سال 1968 این آنتی‌ژن را کشف کردند؛ زمانی که آن را از متاستاز کبد ناشی از سرطان روده بزرگ و همچنین از دستگاه گوارش جنین جدا کردند.
همه انسان‌ها هنگام تولد سطح بالایی از این پروتئین را دارند. با گذشت زمان و افزایش سن، میزان CEA در بدن کاهش می‌یابد، اما برخی شرایط خاص، از جمله انواعی از سرطان، می‌توانند سطح این پروتئین را در خون افزایش دهند.
CEA گاهی به عنوان نشانگر تومور یا آنتی‌ژن تومور نیز شناخته می‌شود. نشانگرهای تومور موادی هستند که برخی سلول‌های سرطانی تولید کرده و در مایعات بدن ترشح می‌کنند. سلول‌های سالم نیز ممکن است این نشانگرها را در مقادیر بسیار کم تولید کنند. افراد سالم معمولا سطحی طبیعی از این نشانگرها دارند که در گزارش‌های آزمایشگاهی به آن دامنه طبیعی، محدوده مرجع یا فاصله مرجع گفته می‌شود.
چه زمانی آزمایش CEA تجویز می‌شود؟
آزمایش CEA برای تشخیص سرطان استفاده نمی‌شود، اما می‌تواند اطلاعات مهمی در صورت تشخیص قبلی سرطان ارائه دهد. پزشک ممکن است از این آزمایش برای موارد زیر استفاده کند:
- بررسی اینکه آیا سرطان رشد کرده یا به بخش‌های دیگر بدن گسترش یافته است (متاستاز)
- ارزیابی میزان اثربخشی درمان سرطان
این آزمایش ممکن است در شرایط زیر انجام شود:
- بلافاصله پس از تشخیص سرطان: به منظور کمک به برنامه‌ریزی درمان (آزمایش پایه)
- در حین درمان سرطان: برای بررسی اثربخشی روش‌های درمانی مانند شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی یا پرتودرمانی
- پس از اتمام درمان سرطان: برای اطمینان از عدم بازگشت سرطان (عود)
- پس از تشخیص سرطان و قبل از درمان یا جراحی: برای تعیین میزان اولیه CEA و سپس به صورت منظم هر یک تا سه ماه در طی درمان فعال
نکته مهم این است که افزایش سطح CEA در چهار تا شش هفته اول پس از شروع درمان، الزاما به معنای شکست درمان، عود یا بازگشت بیماری نیست.
همچنین در دوره بهبودی (ریمیسیون)، ممکن است به آزمایش‌های دوره‌ای CEA برای بررسی احتمال عود سرطان نیاز داشته باشید. پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که این آزمایش‌ها با چه فاصله زمانی انجام شوند.
آزمایش CEA برای چه نوع سرطان‌هایی استفاده می‌شود؟
آزمایش CEA به طور خاص برای تشخیص اینکه آیا فرد به سرطان مبتلا است یا نه طراحی نشده و معمولا برای غربالگری سرطان استفاده نمی‌شود. این آزمایش بیشتر برای افرادی که قبلا به برخی انواع سرطان، به ویژه سرطان روده بزرگ، تشخیص داده شده‌اند، انجام می‌شود.
پزشکان همچنین از آزمایش CEA در کنار سایر آزمایش‌ها برای تشخیص، درمان و پیگیری انواعی از سرطان‌ها مانند سرطان مثانه، سرطان پستان، ریه، سرطان تخمدان و تیروئید استفاده می‌کنند. این آزمایش معمولا برای پایش پاسخ به درمان، بررسی احتمال بازگشت بیماری یا عود مجدد آن به کار می‌رود.
با این حال، آزمایش CEA به‌تنهایی کافی نیست. پزشکان نتایج این آزمایش را با معاینه فیزیکی و تصویربرداری‌های پزشکی ترکیب می‌کنند تا تصویر جامع‌تری از وضعیت بیمار به دست آورند.
آزمایش CEA چگونه انجام می‌شود؟
آزمایش CEA معمولا یک آزمایش خون است. در این فرآیند، متخصص خون‌گیری مقدار کمی خون را از یکی از رگ‌های شما جمع‌آوری می‌کند. متخصصان آزمایشگاهی سپس خون را برای بررسی سطح CEA تحلیل می‌کنند.
در مواردی که کمتر شایع هستند، ممکن است نمونه مایعات زیر نیز مورد بررسی قرار گیرد:
- مایع دیواره شکم (مایع صفاقی)
- مایع قفسه سینه (مایع جنب)
- مایع نخاع (مایع مغزی-نخاعی یا CSF)
در این موارد، پزشک با استفاده از سوزن یا سرنگ، نمونه کوچکی از مایع را جمع‌آوری می‌کند. سوزن به ناحیه قفسه سینه یا پایین کمر وارد می‌شود.
آمادگی برای آزمایش CEA
پزشک شما راهنمایی‌های لازم برای آماده‌سازی را ارائه می‌دهد. ممکن است لازم باشد مصرف برخی داروها یا مکمل‌هایی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند، مانند آسپرین، به طور موقت متوقف کنید.
در طول آزمایش خون:
- پزشک یک سوزن کوچک را در یکی از رگ‌های شما، معمولا در بازو، وارد می‌کند.
- یک ویال یا لوله آزمایش به سوزن متصل می‌شود.
- نمونه کوچکی از خون جمع‌آوری می‌شود.
در آزمایش سایر مایعات بدن:
- پزشک ابتدا با داروی بی‌حسی موضعی ناحیه مورد نظر، مانند کمر یا قفسه سینه، را بی‌حس می‌کند.
- سوزن یا سرنگ را به محل مورد نظر وارد می‌کند.
- از تصاویر اشعه ایکس برای هدایت سوزن به موقعیت دقیق استفاده می‌کند.
- نمونه‌ای از مایع مغزی-نخاعی، مایع جنب یا مایع صفاقی جمع‌آوری می‌شود.
مدت زمان آزمایش CEA:
- آزمایش خون معمولا کمتر از 5 دقیقه طول می‌کشد.
- آزمایش سایر مایعات بدن معمولا 30 دقیقه یا کمتر زمان می‌برد. شما می‌توانید همان روز به خانه بازگردید.
عوارض جانبی آزمایش CEA چیست؟
آزمایش CEA بسته به نوع نمونه‌گیری ممکن است عوارض جانبی متفاوتی داشته باشد. در صورت انجام آزمایش خون، ممکن است در محل وارد شدن سوزن کمی درد یا کبودی تجربه کنید. این عوارض معمولا خفیف هستند و در مدت کوتاهی برطرف می‌شوند. برای کاهش این عوارض، توصیه می‌شود بعد از نمونه‌گیری، محل تزریق را به آرامی فشار دهید و از کمپرس سرد برای کاهش کبودی استفاده کنید.
عوارض نمونه‌گیری از مایعات بدن
اگر پزشک نمونه‌ای از مایع مغزی-نخاعی (CSF) یا مایع شکمی گرفته باشد، ممکن است با عوارض زیر روبه‌رو شوید:
- سرگیجه: ممکن است پس از نمونه‌گیری به دلیل تغییر فشار مایعات بدن، احساس عدم تعادل کنید.
- سردرد: سردردهای خفیف تا متوسط یکی از عوارض شایع نمونه‌گیری از مایع مغزی-نخاعی است. این سردردها معمولا به دلیل تغییر در فشار داخلی نخاع ایجاد می‌شوند و با استراحت و مصرف مایعات برطرف می‌شوند.
- سبکی سر: احساس سبکی سر یا ضعف ممکن است به طور موقت پس از نمونه‌گیری تجربه شود.
برای بهبود سریع‌تر، پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که پس از نمونه‌گیری مدتی استراحت کنید و از فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. همچنین در صورت ادامه یا شدت یافتن این علائم، باید مسئولین آزمایشگاه را مطلع کنید تا اقدامات لازم انجام شود.
خطرات آزمایش CEA
آزمایش CEA معمولا ایمن است. آزمایش مایعات قفسه سینه ممکن است خطرات کوچکی مانند موارد زیر داشته باشد:
- خونریزی
- عفونت
- آسیب به ریه
بیشتر افراد مشکلی را تجربه نمی‌کنند. پزشک پیش از آزمایش شما را در مورد خطرات احتمالی مطلع خواهد کرد.
تفسیر نتایج آزمایش CEA
پزشکان از نتایج آزمایش CEA برای کسب اطلاعات بیشتر درباره وضعیت سرطان استفاده می‌کنند. تفسیر سطوح مختلف این آزایش به شرح زیر است:
- سطح پایین آمایش CEA: ممکن است نشان‌دهنده این باشد که تومور کوچک است و به سایر نقاط بدن گسترش نیافته است. اما برخی انواع سرطان، به‌ویژه آن‌هایی که به نواحی خاصی مانند مغز محدود هستند، ممکن است CEA زیادی ترشح نکنند. در این موارد، حتی آزمایش خون نیز ممکن است سطح پایین CEA را نشان دهد. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند MRI استفاده کند.
- سطح بالای آزمایش CEA: می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که تومور بزرگ است یا به سایر بخش‌های بدن گسترش یافته است. با این حال، آزمایش CEA به تنهایی نمی‌تواند برای تعیین مرحله سرطان یا متاستاز (گسترش سرطان) استفاده شود.
پزشکان همچنین ممکن است سطح CEA را در طول درمان سرطان بررسی کنند. اگر سطح CEA در طول درمان به طور قابل‌توجهی کاهش یابد، معمولا به این معناست که درمان موثر بوده است. با این وجود، پزشکان معمولا این نتایج را همراه با معاینه فیزیکی و تصویربرداری‌های پزشکی ارزیابی می‌کنند تا وضعیت بیمار را به‌طور دقیق‌تر تعیین کنند.
آیا ممکن است سطح CEA بدون وجود سرطان افزایش یابد؟
بله، افزایش سطح CEA لزوما به معنای وجود سرطان نیست. برای مثال، سیگار کشیدن می‌تواند سطح CEA را افزایش دهد. همچنین شرایط غیرسرطانی زیر می‌توانند باعث افزایش CEA شوند:
- گاستریت (التهاب معده) و زخم معده
- بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)
- بیماری‌های کبدی مانند سیروز، کبد چرب یا سنگ کیسه صفرا
- دیورتیکولیت
- دیابت
- هرگونه بیماری خودایمنی یا التهابی
- بیماری‌های التهابی روده مانند کرون و کولیت اولسراتیو
- بواسیر
- ذات‌الریه
- همچنین در برخی افراد که در معرض درمان‌هایی با منشاء کامل یا جزئی حیوانی، مانند آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، قرار می‌گیرند، ممکن است سطح CEA افزایش یابد.
آزمایش آنتی ژن کارسینوآمبریک (آزمایش CEA) در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
تهران لب خدمات نمونه‌گیری در منزل را برای آزمایش‌هایی مانند اندازه‌گیری آنتی‌ژن کارسینوآمبریک (CEA) ارائه می‌دهد. این خدمات توسط پرسنل حرفه‌ای و مجرب انجام می‌شود و نمونه‌گیری با رعایت کامل اصول بهداشتی و استریل در منزل یا محل کار شما صورت می‌گیرد. سپس نمونه برای انجام آزمایش به آزمایشگاه منتقل می‌شود.
آزمایش در منزل گزینه‌ای مناسب برای افرادی است که به دلیل مشغله کاری، مشکلات حرکتی یا شرایط خاص سلامتی قادر به مراجعه حضوری به آزمایشگاه نیستند. این خدمات به صرفه‌جویی در زمان و ایجاد راحتی بیشتر کمک می‌کند.
برای انجام این آزمایش معمولاً نیازی به شرایط خاصی مانند ناشتا بودن نیست، مگر اینکه پزشک توصیه متفاوتی داشته باشد. شما می‌توانید از طریق تماس یا ثبت سفارش آنلاین، از خدمات تهران لب بهره‌مند شده و نتایج آزمایش خود را به‌راحتی دریافت کنید.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش آنتی ژن کارسینوآمبریک (آزمایش CEA)، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «آزمایش آنتی ژن کارسینوآمبریک (آزمایش CEA) چیست؟» آموختیم
آزمایش آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک (CEA) ابزاری ارزشمند در پایش و مدیریت بیماری‌های مرتبط با سرطان است. این آزمایش، سطح پروتئین CEA را در خون اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعات مهمی درباره اثربخشی درمان، احتمال عود بیماری یا گسترش سرطان به پزشکان ارائه می‌دهد. با این حال، افزایش CEA همیشه نشان‌دهنده سرطان نیست و ممکن است در شرایط غیرسرطانی یا در افرادی که سیگار می‌کشند نیز مشاهده شود. به همین دلیل، پزشکان نتایج این آزمایش را همراه با سایر روش‌های تشخیصی مانند تصویربرداری و معاینه فیزیکی بررسی می‌کنند تا تصویر دقیقی از وضعیت بیمار به دست آورند. اگر آزمایش CEA برای شما تجویز شده است، بهتر است با پزشک خود درباره نتایج و گام‌های بعدی صحبت کنید.
منبع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22744-cea-test-carcinoembryonic-antigen
