بارداری دوره‌ای حساس است که نه تنها نیاز به مراقبت‌های ویژه برای سلامت مادر و جنین دارد، بلکه تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی می‌توانند بر سلامت دهان و دندان نیز تاثیر بگذارند. یکی از مشکلات رایج در این دوران، عفونت دندان در بارداری است که ممکن است اگر درمان نشود، نه تنها برای مادر بلکه برای جنین نیز خطرات جدی به همراه داشته باشند.
تشخیص به‌موقع و درمان صحیح این عفونت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تری مانند عفونت‌های سیستمیک، زایمان زودرس یا حتی خطرات جدی برای سلامت جنین جلوگیری کند. در این مقاله از تهران لب، به بررسی علائم، عوامل خطر، روش‌های تشخیص و درمان عفونت‌های دندان در دوران بارداری پرداخته و نکات مهمی را برای مراقبت‌های دندانی در این دوران حساس ارائه می‌کنیم.
سلامت دندانها در بارداری
سلامت دندانها در دوران بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که بهداشت دهان و دندان نه تنها بر سلامت کلی مادر تاثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند بر روند بارداری و سلامت جنین نیز مؤثر باشد. تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات دندانی مانند التهاب لثه، پوسیدگی دندان و عفونت‌های دندانی شود.
مطالعات نشان داده‌اند که بیماری‌های لثه می‌توانند با افزایش خطر زایمان زودرس مرتبط باشند. این وضعیت می‌تواند به مشکلات سلامتی برای نوزادان نارس منجر شود که از نظر جسمی و روانی ممکن است دچار چالش‌های بیشتری شوند. بنابراین، مراقبت از دهان و دندانها در دوران بارداری نه تنها برای حفظ سلامت مادر بلکه برای داشتن بارداری سالم و تولد نوزادی سالم ضروری است. رعایت بهداشت دهان، مراجعه منظم به دندانپزشک و درمان به‌موقع مشکلات دندانی می‌تواند به کاهش این خطرات کمک کند.
علل عفونت دندان در دوران بارداری
عفونت دندان در بارداری می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که برخی از آن‌ها به دوران پیش از بارداری برمی‌گردد و در عین حال، برخی دلایل نیز مربوط به دوران بارداری هستند. در حالت کلی سه دلیل عمده برای عفونت دندان در بارداری وجود دارد که عبارتند از:
- تغییرات هورمونی بدن در بارداری
- تاثیر تهوع و استفراغ در باردری بر دندانها
- ویار و تغییر در مصرف مواد غذایی
در ادامه تاثیر هریک از این عوامل را بررسی می‌کنیم.
1. تاثیر تغییرات هورمونی در دوران باردای بر عفونت دندانها
در دوران بارداری، بدن مادر دستخوش تغییرات سریع و اساسی می‌شود. یکی از مهم‌ترین این تغییرات، تغییرات هورمونی است که می‌تواند تاثیرات زیادی بر سلامت عمومی بدن، از جمله دهان و دندانها داشته باشد. تغییرات در سطح هورمون‌ها ممکن است باعث کاهش ترشح بزاق شود.
کاهش بزاق دهان به معنای شست‌و‌شوی کمتر دندانها و تشکیل راحت‌تر پلاک باکتریایی است که عامل اصلی پوسیدگی دندانها و عفونت‌های دندانی می‌باشد.
2. تهوع و استفراغ بارداری
تهوع و استفراغ یکی از عوارض شایع در اوایل بارداری است. در هنگام استفراغ، اسید معده همراه با مواد غذایی به دهان وارد می‌شود. اگر بلافاصله بعد از استفراغ، دهان و دندانها شسته نشوند، این اسید می‌تواند مینای دندان را ضعیف کرده و باعث پوسیدگی و عفونت دندان در بارداری شود. در صورتی که قصد مسواک زدن دارید، بهتر است پس از آبکشی دهان کمی صبر کنید تا اسید موجود در دهان از بین برود.
جلوگیری از عفونت دندان بعد از استفراغ در دوران بارداری
- پس از استفراغ، از مسواک زدن بلافاصله خودداری کنی؛ زیرا اسید معده که روی دندانها باقی می‌ماند، می‌تواند باعث خراشیده شدن مینای دندان شود.
- بعد از هر بار استفراغ، دهان خود را کاملا با آب ساده بشویید تا اسید معده پاک شود.
- برای ضدعفونی و تمیز کردن دهان، از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
- اگر دسترسی به دهانشویه فلورایدی ندارید، می‌توانید یک قطره از خمیر دندان حاوی فلوراید را روی انگشت خود قرار داده و آن را به دندان‌های خود بمالید و سپس دندانها را به خوبی آبکشی کنید.
3. ویار و مصرف مواد غذایی خاص
در دوران بارداری، مادران ممکن است به مصرف مواد غذایی با قند یا نشاسته بالا تمایل پیدا کنند. مصرف مداوم این نوع مواد غذایی می‌تواند خطر پوسیدگی و عفونت دندان در بارداری را افزایش دهد؛ چرا که باکتری‌ها از قند موجود در دهان استفاده کرده و پلاک‌های دندانی را تشکیل می‌دهند.
چرا عفونت دندان در بارداری با شرایط عادی متفاوت است؟
شاید عفونت دندان در شرایط عادی مشکلی برای بیمار نداشته باشد و خیلی راحت درمان شود اما همانطور که می‌دانید، در دوران بارداری مصرف برخی داروها برای مادر و جنین مضر است. همچنین برخی روش‌های تشخیصی و درمانی نیز ممکن است در دوران بارداری ممنوع باشد، به همین دلیل عفونت دندان در بارداری شرایط متفاوت‌تری را برای مادر به وجود می‌آورد.
مصرف آنتی‌بیوتیک برای عفونت دندان در بارداری
بهترین راه برای پیشگیری از عفونت دندان، رعایت بهداشت دهان و جلوگیری از تشکیل پلاک دندانی است. اما اگر دچار عفونت دندان شدید، نباید درمان را به تعویق بیندازید و باید به دندانپزشک مراجعه کنید. جای نگرانی نیست؛ زیرا دندانپزشک برای درمان آبسه دندان در دوران بارداری از آنتی‌بیوتیک‌های بی‌خطر استفاده می‌کند. داروهایی مانند پنی‌سیلین، آموکسی‌سیلین و سفالوسپورین‌ها (مانند سفالکسین) برای درمان عفونت‌های دندانی در بارداری کاملا ایمن هستند.
نکته: در دوران بارداری باید از مصرف تتراسیکلین خودداری کرد؛ زیرا این دارو می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان‌های کودک شود. پیش از مصرف هر نوع دارو یا آنتی‌بیوتیک در بارداری، حتما باید دستورالعمل مصرف و موارد منع مصرف آن را مطالعه کنید.
عکسبرداری دندان (ایکس‌ری) در بارداری
عکسبرداری دندان در دوران بارداری برای جنین خطرناک نیست. با این حال، برای اطمینان بیشتر، به پرسنل تصویر برداری باید اطلاع دهید که باردار هستید. پرتوهای متصاعد شده از دستگاه‌های عکسبرداری بسیار ضعیف هستند و به همین دلیل هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد. برای حفاظت بیشتر، اپراتور دستگاه از پیش‌بند سربی برای پوشاندن ناحیه گردن، سینه و شکم شما استفاده می‌کند تا از اشعه محافظت کنید.
آیا کشیدن دندان در بارداری ضرر دارد؟
کشیدن دندان به خودی خود برای جنین خطرناک نیست. نگرانی اصلی برای مادران باردار مربوط به نوع داروی بی‌حسی استفاده‌شده در حین کشیدن یا پر کردن دندان است. طبق مطالعه‌ای که انجمن دندانپزشکان آمریکا در سال 2015 انجام داد، تزریق داروهای بی‌حسی برای درمان‌های دندانپزشکی هیچ خطری برای جنین ندارد.
داروهای متداول بی‌حسی مانند بپیواکائین، لیدوکائین و مفیواکائین برای مادران باردار و جنین کاملا ایمن هستند. با این حال، توصیه می‌شود که حتما به دندانپزشک اطلاع دهید که باردار هستید؛ زیرا اگر نیاز به داروهای قوی‌تری برای بی‌حسی باشد، دندانپزشک باید با پزشک متخصص زنان مشورت کند.
عوارض و مشکلات عفونت دندان در بارداری
عفونت دندان در دوران بارداری می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. این عفونت‌ها ممکن است باعث التهاب لثه، پوسیدگی دندان و حتی آبسه‌های دندانی شوند که در صورت عدم درمان به موقع، می‌توانند به مشکلاتی چون زایمان زودرس، عفونت‌های سیستمی و آسیب به سلامت جنین منجر شوند. علاوه بر این، عفونت‌های دندانی می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات بهداشتی در مادر را افزایش دهند، بنابراین درمان سریع و پیشگیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
درمان عفونت دندان در بارداری
درمان عفونت دندان در دوران بارداری باید با دقت و مراقبت ویژه انجام شود، زیرا استفاده از داروها و روش‌های درمانی نادرست می‌تواند به سلامت مادر و جنین آسیب برساند. اولین گام در درمان، مراجعه به دندانپزشک است که با ارزیابی وضعیت عفونت، بهترین روش‌های درمانی را انتخاب می‌کند. در بسیاری از موارد، درمان‌های غیرجراحی مانند تجویز آنتی‌بیوتیک‌های ایمن برای بارداری (مثل پنی‌سیلین یا آموکسی‌سیلین) برای کنترل عفونت‌های باکتریایی دندان کافی است. این داروها معمولا برای درمان عفونت‌های دندانی بی‌خطر هستند.
در صورتی که عفونت شدید باشد و به آبسه منتهی شود، ممکن است نیاز به تخلیه چرک و درمان دندان آسیب‌دیده باشد. با این حال، دندانپزشک ممکن است انجام برخی از اقدامات درمانی را تا سه ماهه دوم بارداری به تأخیر بیندازد تا از هر گونه خطر احتمالی برای جنین جلوگیری کند. از سوی دیگر، در مواردی که دندان باید کشیده شود، استفاده از داروهای بی‌حسی معمولا بی‌خطر است، اما باید پزشک متخصص زنان نیز در جریان باشد.
مهم است که مادران باردار در صورت بروز هرگونه مشکل دندانی، درمان را به تعویق نیندازند و برای حفظ سلامت خود و جنین، به موقع به دندانپزشک مراجعه کنند.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش‌های دوران بارداری، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «عفونت دندان در بارداری | تشخیص و درمان» آموختیم
در پایان، توجه به سلامت دندانها در دوران بارداری امری ضروری است که نه تنها به بهبود کیفیت زندگی مادر کمک می‌کند، بلکه از بروز مشکلات جدی برای جنین نیز جلوگیری می‌نماید. عفونت دندان در بارداری اگر به‌موقع تشخیص داده شوند، به راحتی با استفاده از درمان‌های مناسب قابل کنترل و پیشگیری هستند.
از این رو، آزمایشگاه تهران لب بر اهمیت مشاوره با دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان تأکید می‌کند. با اتخاذ روش‌های پیشگیرانه و درمانی صحیح، می‌توان از بروز عفونت‌های دندانی در دوران بارداری جلوگیری کرده و بارداری سالمی را تجربه کرد. امیدواریم این مطالب برای شما مفید واقع شده و شما را در حفظ سلامت دهان و دندان‌تان در این دوران حساس یاری دهد.
منبع:
