آیا مبتلا به دیابت پنهان هستیم؟ + علائم و درمان

دیابت یکی از رایج ترین بیماری ها در بین بزرگسالان، کهنسالان و حتی کودکان است و میتواند نشانه های پنهانی از خود داشته باشد؛ به این معنی که فرد، متوجه دیابت پنهان خود نمیشود، تا زمانی که عوارض آن را به طور جدی مشاهده کند. این بیماری ممکن است آرام آرام گسترش پیدا کند؛ در اکثر مواقع که فرد به دیابت نوع 2 مبتلا است، ابتدا برای مدتی قند خون فرد در وضعیت بیماری قند پنهان یا پیش دیابت (Prediabetes) قرار میگیرد پس از گذر از آن، فرد بطور دائم به بیماری مبتلا میشود.

آشنایی با دیابت پنهان (قند پنهان چیست؟)

برای پیشگیری یا درمان دیابت پنهان باید اطلاعات کافی درباره انواع آن داشته باشید. این بیماری انواع مختلفی دارد که علائم و عوارض آن ممکن است بسته به شدت بیماری و وضعیت فرد، متفاوت باشد.

3 نوع اصلی این بیماری خاموش شامل دیابت نوع 1، دیابت 2 و دیابت بارداری است که بزودی به بررسی آنها میپردازیم. در ادامه این مقاله همچنین پاسخ سوالات زیر را خواهید فهمید:

• دیابت پنهان چیست و چه اهمیتی دارد؟
• دیابت نوع 2 چیست و ارتباطش با قند پنهان چیست؟
• عوارض و علائم دیابت پنهان چیست؟
• نحوه تشخیص و آزمایش قند پنهان چگونه است؟

برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش قند مخفی (پنهان) و ثبت درخواست تلفنی نمونه‌گیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استان‌ها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.

دیابت چیست و چرا به وجود می آید؟

هورمون انسولین یکی از هورمون های مهم بدن است که وظیفه آن کمک به جذب گلوکز توسط سلول های بدن می باشد. افرادی که بیماری دیابت دچار می شوند، مشکلشان این است که انسولین بدنشان با دو اختلال مواجه است:

• یا انسولین به اندازه کافی تولید نمی شود،
• یا جذب سلولی دچار مشکل شده و استفاده کافی از این هورمون نمیشود.

در این صورت، گلوکز در رگ ها و خون باقی مانده و به سلول ها نمیرسد و همین باعث می شود قند خون شما بالا برود.

تقریبا هیچ گروه سنی از این بیماری مستثنی نیستند و همچنین بانوان و آقایان هردو میتوانند به آن دچار شوند. اگرچه بر اساس گفته های سایت news.medical.net، آقایان بیشتر در معرض بیماری قند خون قرار دارند:

قند خون و خصوصا دیابت نوع 2 در مردان شایع تر از زنان است. اگرچه زنان معمولا به عوارض شدید تری دچار شده و خطر مرگ در آنها بیش تر است.

با توجه به شیوع و گستردگی این بیماری در جوامع بین المللی، سازمان بهداشت جهانی آمریکا روز 14 نوامبر (13 آبان ماه) را «روز جهانی دیابت» نام گذاری کرده است. این روز در سال 2006 بصورت رسمی توسط سازمان ملل متحد در تقویم جهانی ثبت گردیده است.

علت اصلی ابتلا به دیابت

درحال حاضر علت ژنتیکی و دقیق به وجود آمدن این بیماری به طور قطعی مشخص نیست. علت اصلی این بیماری عموماً مربوط به مشکلات سیستم ایمنی بدن است که باعث تخریب سلول ‌های بتای پانکراس یا سلول های تولید کننده انسولین می ‌شود.

 به همین دلیل در افراد دیابتی، تولید انسولین کاهش می ‌یابد یا بدن نمی ‌تواند به درستی آن را مصرف کند.

عوارض بیماری دیابت

این بیماری خصوصا نوع 1 آن ارثی است و از والدین منتقل می شود، بنابراین ژنتیک در ابتلا به این بیماری نقش دارد. بیماری دیابت بسته به انواع مختلف آن و وضعیت بیمار، ممکن است علائم و عوارض مختلفی در بدن ایجاد کند.

در ادامه برخی از رایج ترین عوارض بیماری دیابت را مشاهده میکنید:

• افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری، آنژین صدری، حمله قلبی، سکته مغزی و آترواسکلروز.
• سوزش، بی‌ حسی و درد در انگشتان دست و پا به علت آسیب عصبی (نوروپاتی).
• نارسایی کلیه که نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه دارد (نفروپاتی).
• آسیب به عروق خونی شبکیه (رتینوپاتی) چشم که ممکن است منجر به نابینایی شود.
• تشکیل زخم و احتمال عفونت‌ های جدی نیاز به قطع عضو (به خصوص در صورت عدم توجه به زخم‌ ها).
• تاخیر در بهبود زخم های بدن و افزایش خطر مشکلات پوستی مانند عفونت‌ های باکتریایی و قارچی.
• افزایش خطر ابتلا به بیماری ‌های شنوایی.
• افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و تغییرات شناختی.
• افسردگی و تأثیر آن بر مدیریت دیابت.

این عوارض نشان دهنده اهمیت مدیریت مناسب بیماری دیابت، پیگیری دقیق علائم، پیشگیری و توجه به قند پنهان می باشد.

آشنایی با انواع دیابت

امروزه آزمایش های مختلفی برای تشخیص دیابت انجام میشود؛ علتش این است که این بیماری انواع مختلفی دارد که هرکدام ممکن است علائم خاصی در فرد ایجاد کنند. در ادامه به 3 نوع اصلی این بیماری می پردازیم تا بهتر متوجه شوید اینکه دیابت پنهان چیست و چه تاثیری در بدن میگذارد.

·       دیابت نوع 1

دیابت نوع 1 یا دیابت نیازمند انسولین، نوعی از بیماری خود ایمنی و ژنتیکی است که از کودکی در افراد خودش را نشان می دهد و عوامل ژنتیکی در آن، بیش تر از نوع 2 دخیل هستند. این نوع از بیماری معمولا در کودکان، نوجوانان و جوانان رخ میدهد و به همین دلیل، به آن دیابت جوانان نیز گفته می شود.

در نوع اول، سلول ‌های بتای پانکراس که مسئول تولید انسولین هستند، توسط سیستم ایمنی بدن تخریب می ‌شوند. این موضوع باعث کاهش تولید انسولین در بدن و افزایش سطح قند خون خواهد شد. شمار مبتلایان به این نوع از بیماری، 5 تا 10 درصد مبتلایان را تشکیل می دهد.

علت بروز دیابت نوع 1

 علت دقیق بروز دیابت نوع 1 هنوز به طور قطعی شناخته نشده است. اما به طور کلی بر اساس تحقیقات انجام شده، این پدیده به عنوان واکنش ایمنی خود ایمنی (autoimmune)  شناخته می شود؛ به این شکل که سیستم ایمنی بدن به طور غلط به سلول‌ های بتا پانکرا حمله می‌ کند و آنها را از بین می ‌برد.

عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عفونت ‌ها و تغییرات در تغذیه نیز ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند.

علائم دیابت نوع 1

علائم بیماری قند پنهان (دیابت نوع 1) ممکن است بدن را مستعد عفونت های پوستی و دهانی، باکتریایی و قارچی کند. همچنین موارد زیر برخی از علائم این بیماری ژنتیکی هستند:

• مشکلات تنفسی مانند تنفس سریع و عمیق ‌تر
• بوی اسیدی در دهان
• عفونت های پوستی و دهانی
• بیماری لثه و خشکی دهان
• مشکلات پوستی، جوش و تاول
• افزایش تشنگی و افزایش حجم و دفعات ادرار
• افزایش گرسنگی و کاهش وزن ناخواسته
• احساس خستگی، ضعف عمومی و تهوع
• کم بینی و تاری دید
• آسیب عصبی مانند سوزش و درد در اندام ‌ها
• اختلال در خلق و خو از جمله عصبانیت و افسردگی

تشخیص دیابت نوع 1

خوشبختانه امروزه تشخیص بیماری دیابت کار دشواری نیست و می توان برای انجام آن به پزشک عمومی یا داخلی یا متخصص غدد مراجعه کرد. این پزشکان ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایشات زیر استفاده کنند:

• آزمایش قند خون: سطح گلوکز در خون اندازه‌ گیری می‌ شود.
• آزمایش A1C: این آزمایش به اندازه ‌گیری سطح گلوکز خون در طی 2 تا 3 ماه گذشته کمک می ‌کند.
• آزمایش آستانه تحمل گلوکز: شامل مصرف یک محلول با غلظت بالای گلوکز و اندازه ‌گیری سطح قند خون در بازه های زمانی خاص است.
• آزمایش آنتی‌ بادی GAD: بررسی آنتی ‌بادی ‌های موجود در بدن که به سلول ‌های بتای پانکراس حمله می ‌کنند.

به طور خلاصه، دیابت نوع 1 یک بیماری ارثی و خود ایمنی است که نیازمند توجه و مراقبت دقیق است. علت بروز دیابت نوع 1 هنوز به طور قطعی مشخص نیست و عوارض آن شامل مشکلات تنفسی، افزایش تشنگی و گرسنگی، اختلالات بینایی و آسیب عصبی است. تشخیص دیابت نوع 1 نیازمند آزمایشات خونی و اندازه‌ گیری سطح قند خون است که توسط پزشک صورت می‌ گیرد.

·       دیابت نوع 2

بیماری قند خون نوع 2، نوع دیگری از این بیماری است و زمانی رخ می‌ دهد که بدن در برابر انسولین مقاومت نشان می‌دهد. در اثر این اتفاق، گلوکز یا قند در خون باقی می‌ ماند. این نوع دیابت بیشتر در افراد بالغ بالای 30 سال و افراد دارای اضافه وزن دیده می ‌شود، به همین دلیل به دیابت بزرگسالان نیز معروف است.

در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، پانکراس که مسئول به تولید انسولین است، به خوبی عمل نمی ‌کند و سطح انسولین به حد کافی نمی رسد، یا انسولین ترشح شده به علت وجود مقاومت سلول‌ ها به این هورمون، به خوبی عمل نمی‌ کند. داشتن اضافه وزن به بدتر شدن این امر کمک میکند.

علائم دیابت نوع 2

عوامل و عوارض ناشی از علائم بیماری قند پنهان (دیابت نوع 2) ممکن است بسته به ویژگی های فردی هر شخص، متفاوت باشد. برخی از علائم شایع این بیماری شامل:

• گرسنگی شدید
• افزایش تشنگی
• افزایش ادرار و آزمایش ادرار
• تاری دید
• خستگی
• طولانی شدن مدت بهبود زخم ها و پدید آمدن عفونت ‌های تکراری

این عوارض ناشی از افزایش سطح قند در بدن است که می ‌تواند منجر به بیماری ‌های خطرناکی مانند بیماری ‌های قلبی عروقی، سکته و حتی مرگ شود.

دیابت پنهان و دیابت نوع 2

دیابت پنهان به موقعی گفته می شود که فرد شدیدا در معرض ابتلا به دیابت است. در این حالت ممکن است حتی فرد به بیماری مبتلا شده باشد، اما علائم این اختلال هنوز در او مشخص نشده است.

دیابت پنهان گرایش بیش تری به نوع دوم این بیماری داشته و باعث آشکار شدن علائم آن میشود.  بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تا سال‌ ها هیچ علائمی ندارند و نشانه‌ های بیماری به ‌آهستگی در یک بازه طولانی، کم ‌کم شروع به نمایان شدن میکنند.

تشخیص دیابت 2 چگونه است

تشخیص دیابت نوع  نیز2 معمولاً با استفاده از آزمایشات خون انجام می گیرد. این آزمایشات شامل اندازه‌ گیری سطح قند خون ناشتا، آزمایش خون دو ساعته و اندازه‌ گیری هموگلوبین گلیکوزیله(HbA1c)  می‌ شوند.

نتیجه آزمایش دیابت همراه با نشانه ‌ها و عوارضی که بیمار تجربه می ‌کند، به پزشک کمک می‌ کنند تا تشخیص دیابت نوع 2 برای بیمار را دقیق تر انجام دهد.

·       دیابت در بارداری

دیابت بارداری یک نوع دیابت است که در دوران بارداری رخ می ‌دهد. در این حالت، سلول ‌های مسدود کننده انسولین توسط جفت ایجاد می ‌شوند و سطح قند خون را بالا میبرند، به حدی که ممکن است باعث دیابت پنهان شود. دیابت پنهان در بارداری معمولاً گذرا است و پس از اتمام حاملگی بهبود می ‌یابد.

علائم و تشخیص دیابت در بارداری

دیابت در بارداری علائم خاصی ندارد و اکثر علائم آن شبیه به انواع دیگری است که پیش تر اشاره کردیم، بجز این تفاوت که شخص مبتلا، باردار است.

 تشخیص آن اغلب در طی آزمون قند خون معمولی، آزمون تحمل گلوکز خوراکی و آزمایش بارداری در هفته‌ های 26 تا 28 انجام میشود. در برخی موارد ممکن است زنان علائمی مانند احساس تشنگی شدید یا تکرر ادرار را تجربه کنند.

دیابت یا قند پنهان می ‌تواند برای مادر و جنین تأثیرات منفی داشته باشد. اگرچه پس از زایمان معمولاً عوارض دیابت بارداری برطرف می شود، اما برخی از این عوارض مانند افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و فشار خون بالا همچنان وجود خواهند داشت.

·       دیابت پنهان چیست

دیابت قند پنهان به حالتی از این بیماری گفته می شود که میزان گلوکز و قند خون فرد بیش از حد نرمال است، اما شخص هنوز به عنوان مبتلا به دیابت شناخته نمیشود. به این ترتیب دیابت پنهان یک بیماری جداگانه نیست، بلکه وقتی از این اصطلاح استفاده می شود، معمولاً به نشانه‌ های پنهان و خاموش دیابت اشاره دارد.

در بسیاری از مواقع، این علائم توسط افراد مبتلا به دیابت پنهان شناسایی نمیشوند، تا زمانی که قند پنهان در دیابت باعث ابتلا به نوع دوم بیماری میشود.

علائم بیماری قند پنهان چیست؟

نشانه های دیابت پنهان ممکن است در ابتدا مشخص نباشند و گاهی اوقات فرد متوجه وجود این علائم نشود. با این حال، عدم تشخیص و کنترل بیماری دیابت پنهان، می ‌تواند به ایجاد آسیب ‌های جدی در اعضای اصلی بدن از جمله چشم، قلب و کلیه، منجر شود.

به این ترتیب برای درمان قند پنهان بسیار مهم است که این علائم را بشناسید. برخی از علائم بیماری قند پنهان در زنان و مردان عبارتند از:

• تکرر ادرار
• تشنگی غیر معمول
• گرسنگی غیر معمول
• کاهش وزن و لاغری بیش از حد
• حالت‌ های روحی نامطلوب
• خستگی مداوم
• بی‌ حسی و خواب رفتگی در دست و پا
• عفونت‌ های ادراری

درصورت تشخیص علائم دیابت پنهان در کودکان بهتر است هرچه سریعتر به فکر آزمایش دیابت پنهان در آزمایشگاه یا مطب پزشک باشید. تشخیص زودهنگام میتواند به درمان دیابت کودکان کمک کند.

تشخیص قند پنهان در آزمایش خون

از آنجایی که دیابت پنهان یک بیماری جداگانه نیست، تست خاصی مبنی بر آزمایش قند پنهان وجود ندارد و می توان با استفاده از علائم تشخیص دیابت پنهان و آزمایش های خون معمولی آن را شناسایی نمود.

به این ترتیب قند پنهان در آزمایش خون مشخص خواهد شد:

• درصورتی که میزان قند خون ناشتا بین 100 تا 125 باشد، دیابت پنهان تشخیص داده میشود.
• همچنین اگر این عدد بیشتر از 126 باشد، فرد مبتلا به دیابت است.

برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش قند پنهان و ثبت درخواست تلفنی نمونه‌گیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استان‌ها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.

دیابت مخفی در بارداری

ممکن است ابتلا به قند پنهان در بارداری نیز اتفاق بیافتد. بسیار ضروری است که مادران در صورت مشاهده نشانه دیابت پنهان، برای سلامت خود و فرزندان به پزشک مراجعه کنند. توجه داشته باشید که آزمایش قند پنهان در بارداری از هفته 24 تا 28 انجام میشود.

آیا دیابت پنهان قابل درمان است؟

ممکن است برای برخی این سوال پیش آید که درمان قند پنهان چیست، در این خصوص باید گفت که دیابت پنهان در کودکان و بزرگسالان هیچ راه قطعی برای ریشه کن شدن ندارد، بلکه با توجه به مواردی چون قند پنهان خوراکی ها و داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش، میتوان عوارض بیماری را کاهش داد.

در ادامه راههای درمان دیابت پنهان را مشاهده کنید:

1.      استفاده از داروی دیابت پنهان

 در روش دارویی، از داروهایی استفاده می ‌شود که به کنترل سطح قند خون کمک می ‌کنند. این داروها شامل انسولین و داروهای خوراکی مانند متفورمین، سولفونیل اوره و تیازولیدین دیون هستند.

2.    درمان گیاهی دیابت پنهان

دیابت پنهان درمان سنتی و با استفاده از گیاه های دارویی نیز دارد. طب سنتی بر این روش درمانی تاکید داشته و مصرف گیاه هایی مثل ترخون، ریحان، آویشن، بابونه برای کاهش سطح قند خون را توصیه میکند. همچنین بامیه یکی از موادی است که با اضافه کردن آن به رژیم غذایی دیابت پنهان میتوانید از خواص کاهش قند آن استفاده کنید.

3.   درمان دیابت پنهان با رژیم غذایی

قند پنهان در مواد غذایی یکی از عوامل اصلی ابتلا به آن است، به همین دلیل رژیم غذایی مناسب نقش مهمی در درمان و کنترل دیابت پنهان دارد.

شاید بپرسید قند پنهان در مواد غذایی چیست؟ باید گفت بسیاری از مواد خوراکی که ما بطور روزانه مصرف میکنیم، گاها دارای حد زیادی از قند و گلوکز هستند که سطح قند خون ما را بالا بسیار افزایش میدهند.

 مصرف مواد غذایی با سطح قند پایین، انجام وعده ‌بندی منظم، محدودیت مصرف قندهای ساده، مصرف میزان مناسب فیبر و مدیریت وزن، برخی از راهکارهای رژیم غذایی هستند.