آزمایش HCV چیست؟ | تفسیر و شرایط

هپاتیت C یک بیماری ویروسی است که در اثر عفونت با ویروس هپاتیت C (HCV) ایجاد می‌شود. این بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان می‌تواند به یک مشکل مزمن تبدیل شده و موجب التهاب و آسیب جدی به کبد گردد. از آنجایی که در بسیاری از موارد این بیماری بدون علائم مشخص ظاهر می‌شود، انجام آزمایش HCV برای تشخیص زودهنگام آن بسیار ضروری است.

آزمایش‌های مرتبط با HCV شامل تست آنتی‌بادی هپاتیت C است که وجود آنتی‌بادی‌های این ویروس را در خون بررسی می‌کند. انجام این آزمایش حداقل یک‌بار برای تمامی افراد بالای ۱۸ سال توصیه می‌شود. همچنین، در دوران بارداری یا در صورت داشتن عوامل خطر مرتبط با این عفونت، تست HCV ضروری است. از آنجا که هپاتیت C حاد اغلب بدون علائم است، غربالگری نقش مهمی در شناسایی زودهنگام و پیشگیری از آسیب‌های کبدی دارد.

هدف از انجام آزمایش HCV

هدف از آزمایش هپاتیت C شناسایی عفونت ناشی از ویروس هپاتیت C (HCV) و راهنمایی در روند درمان است. در صورت ابتلا به این عفونت، ویروس HCV در خون و سایر مایعات بدن یافت می‌شود.

هپاتیت C شایع‌ترین نوع هپاتیت ویروسی در ایالات متحده است. عفونت HCV به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود. پزشک ممکن است این آزمایش را برای غربالگری، تشخیص و پایش روند درمان تجویز کند.

• هپاتیت C حاد: این مرحله در شش ماه اول پس از مواجهه با ویروس رخ می‌دهد. در مراحل اولیه، این نوع هپاتیت معمولا خفیف است و ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. به همین دلیل، اکثر افراد از ابتلای خود آگاه نیستند. در حدود یک‌چهارم از مبتلایان، سیستم ایمنی بدن قادر به مقابله با ویروس بوده و عفونت به‌طور طبیعی از بدن پاک می‌شود.
• هپاتیت C مزمن: اگر بدن قادر به مقابله با ویروس نباشد، بیماری به نوع مزمن تبدیل می‌شود. در حدود ۷۵٪ تا ۸۵٪ از بیماران، عفونت حاد به هپاتیت C مزمن پیشرفت می‌کند. تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار مهم است، زیرا درمان به‌موقع می‌تواند از عوارض جدی مانند بیماری‌های کبدی، نارسایی کبد و سرطان کبد جلوگیری کند.

آزمایش HCV چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟

چندین نوع آزمایش برای تشخیص ویروس هپاتیت C (HCV) وجود دارد که بسته به نوع آزمایش، ترکیبات مختلفی در خون شناسایی می‌شوند.

• آزمایش آنتی‌بادی هپاتیت C (Anti-HCV): آنتی‌بادی‌ها بخشی از پاسخ سیستم ایمنی بدن به عفونت هستند. این آزمایش مشخص می‌کند که آیا فرد در طول زندگی خود در معرض ویروس هپاتیت C قرار گرفته است یا خیر. در صورت مثبت بودن نتیجه، آزمایش RNA هپاتیت C انجام می‌شود تا مشخص شود که عفونت فعال در بدن وجود دارد یا نه.
• آزمایش RNA هپاتیت C:  نوعی ماده ژنتیکی ویروس HCV است که در خون قابل شناسایی است. اگر نتیجه آزمایش آنتی‌بادی مثبت باشد، پزشک از آزمایش RNA برای بررسی و اندازه‌گیری میزان ویروس در خون استفاده می‌کند. آزمایش‌های کیفی (Qualitative) فقط وجود RNA ویروس را شناسایی می‌کنند، در حالی که آزمایش‌های کمی (Quantitative) میزان آن را اندازه‌گیری می‌کنند. دانستن مقدار RNA HCV در خون به پزشکان کمک می‌کند تا روند درمان را ارزیابی کنند.
• آزمایش تعیین ژنوتیپ (Genotype Test): ویروس هپاتیت C دارای حداقل شش نوع مختلف (ژنوتیپ) است. از آنجایی که روش درمان به نوع ژنوتیپ بستگی دارد، در صورت تشخیص عفونت HCV، این آزمایش برای تعیین نوع ویروس و انتخاب درمان مناسب انجام می‌شود.

اگر فردی علائم هپاتیت را بدون داشتن سابقه مواجهه با HCV نشان دهد، پزشکان معمولا آزمایش کامل هپاتیت ویروسی را تجویز می‌کنند که در یک نمونه خون، وجود ویروس‌های هپاتیت A,B و C را بررسی می‌کند.

چه زمانی باید آزمایش HCV انجام دهم؟

در حالت کلی، شایع‌ترین راه انتقال هپاتیت C استفاده مشترک از سوزن‌های تزریق مواد مخدر است. با این حال، راه‌های دیگری نیز برای انتقال این ویروس وجود دارد، از جمله انتقال از مادر به نوزاد هنگام تولد، تماس جنسی با فرد آلوده به ویروس HCV، و تماس با خون آلوده. تاکنون هیچ واکسنی برای پیشگیری از هپاتیت C تایید نشده است.

اگر ۱۸ سال یا بیشتر دارید، انجام آزمایش HCV حداقل یک‌بار در طول زندگی توصیه می‌شود. از آنجایی که این ویروس معمولا بدون علائم ظاهر می‌شود، غربالگری بسیار مهم است. همچنین، این آزمایش در دوران بارداری و در صورت داشتن عوامل خطر برای عفونت HCV توصیه می‌شود. در صورتی که در معرض خطر ابتلا باشید، غربالگری دوره‌ای تا زمانی که عوامل خطر وجود دارند ضروری است.

عوامل خطر ابتلا به هپاتیت C

• مصرف مواد مخدر تزریقی (در حال حاضر یا در گذشته)
• دریافت خون یا پیوند عضو قبل از تیر یا مرداد 1371
• انجام دیالیز کلیوی
• تماس با سوزن‌های آلوده، از جمله در محیط کار یا هنگام انجام خالکوبی و پیرسینگ
• کار کردن یا زندگی در زندان
• تولد از مادری مبتلا به هپاتیت C
• ابتلا به ویروس HIV
• داشتن رابطه جنسی محافظت‌نشده

علائم هپاتیت C

آزمایش HCV همچنین در صورت غیرطبیعی بودن نتایج آزمایش‌های عملکرد کبد یا تشخیص علت آسیب کبدی انجام می‌شود. اگرچه این بیماری معمولا بدون علامت است، اما برخی از افراد یک تا سه ماه پس از ابتلا ممکن است علائمی مانند موارد زیر را تجربه کنند:

• تیرگی ادرار
• خستگی و بی‌حالی
• تب
• تغییر رنگ مدفوع به خاکستری یا روشن
• درد شکم یا مفاصل
• تهوع، استفراغ یا کاهش اشتها
• زردی پوست و چشم‌ها

از آنجایی که بسیاری از افراد آلوده به ویروس HCV هیچ علائمی ندارند و برخی دیگر ممکن است علائمی مانند تب یا خستگی را به دلایل دیگری نسبت دهند، بسیار مهم است که با پزشک خود درباره انجام آزمایش HCV مشورت کنید. متخصصان سلامت می‌توانند بر اساس شرایط شما تشخیص دهند که آیا آزمایش لازم است و چه نوع آزمایشی برای شما مناسب‌تر است.

کجا می‌توانیم آزمایش HCV انجام دهیم؟

برای انجام آزمایش HCV (هپاتیت C) می‌توانید به مراکز درمانی و آزمایشگاه‌های معتبر مراجعه کنید. این آزمایش در بسیاری از آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی قابل انجام است. در صورتی که تمایل به انجام این تست دارید، آزمایشگاه تهران لب یکی از گزینه‌های مناسب برای شماست. این مجموعه خدمات آزمایشگاهی را به‌صورت حضوری و در منزل ارائه می‌دهد.

روند انجام آزمایش HCV

آزمایش HCV با گرفتن نمونه خون از رگ (معمولا از بازو) یا از طریق یک خراش کوچک روی پوست انجام می‌شود. در آزمایش‌های آزمایشگاهی، پزشک یا پرستار نمونه خون را گرفته و برای بررسی ارسال می‌کند. در صورت انتخاب آزمایش HCV در خانه، کیت مخصوصی برای شما ارسال می‌شود که شامل کارت نمونه خشک یا ویال جمع‌آوری خون به همراه دستورالعمل‌های دقیق است.

قبل از آزمایش

نیازی به آمادگی خاصی نیست، اما پزشک خود را از داروهای مصرفی مطلع کنید. در آزمایش در خانه، دستورالعمل‌های کیت را به‌دقت مطالعه کرده و پس از انجام آزمایش، نتیجه را به پزشک اطلاع دهید.

حین آزمایش

در آزمایشگاه، نمونه خون از رگ بازو یا پشت دست گرفته می‌شود که معمولا کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد. در نوزادان و کودکان، خون‌گیری از طریق یک سوزن لانست انجام می‌شود و فقط چند قطره خون نیاز است. در آزمایش HCV در خانه، نمونه‌گیری با لانست و بر اساس دستورالعمل‌های کیت انجام می‌شود.

بعد از آزمایش

پس از خون‌گیری، ممکن است کمی کبودی یا درد خفیف در ناحیه تزریق احساس کنید، اما محدودیتی در فعالیت‌های روزمره نخواهید داشت.

تفسیر نتایج آزمایش HCV

تفسیر نتایج آزمایش HCV نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک دارد. اگر آزمایش هپاتیت حاد انجام دهید، نتیجه می‌تواند وجود آنتی‌بادی‌ها و آنتی‌ژن‌های هپاتیت A، B و C را نشان دهد. این آزمایش معمولا نتیجه را به‌صورت مثبت یا منفی گزارش می‌کند.

• نتیجه مثبت در آزمایش آنتی‌بادی HCV: نشان می‌دهد که در مقطعی از زندگی به ویروس مبتلا شده‌اید، اما ممکن است عفونت فعال نداشته باشید.
• نتیجه منفی یا غیرواکنشی: یعنی شما تاکنون به ویروس آلوده نشده‌اید.
• نتیجه مثبت یا واکنشی: در این صورت، آزمایش RNA ویروس HCV (PCR) برای بررسی عفونت فعال انجام می‌شود. اگر RNA مثبت باشد، یعنی ویروس در بدن شما وجود دارد. اگر RNA منفی باشد، بدن شما بدون درمان ویروس را از بین برده است.

بررسی بار ویروسی و تعیین ژنوتیپ

آزمایش کمی RNA هپاتیت C میزان دقیق ویروس را اندازه‌گیری می‌کند. اگر نتیجه HCV مثبت باشد، آزمایش ژنوتیپ برای تعیین نوع ویروس و انتخاب بهترین روش درمانی انجام می‌شود. پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی برای بررسی سلامت کبد و غربالگری HIV و هپاتیت B تجویز کند.

پیگیری درمان و کنترل بیماری

در طول درمان، آزمایش‌های کمی RNA HCV برای بررسی اثربخشی درمان انجام می‌شود. کاهش بار ویروسی نشانه‌ای از موفقیت درمان است.

آزمایش HCV در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل

اگر ترجیح می‌دهید آزمایش خود را بدون مراجعه به آزمایشگاه و در محیط خانه انجام دهید، می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل استفاده کنید. آزمایشگاه تهران لب امکان درخواست آزمایش در خانه را از طریق سایت خود فراهم کرده است. با ثبت درخواست، نمونه‌گیری در منزل توسط کارشناسان حرفه‌ای انجام می‌شود و نتیجه آزمایش در کوتاه‌ترین زمان ممکن در اختیار شما قرار می‌گیرد. این روش علاوه بر راحتی، از نظر کاهش تماس‌های غیرضروری نیز ایمن‌تر است.

آنچه از مقاله «آزمایش HCV چیست؟ | تفسیر و شرایط» آموختیم

آزمایش HCV برای تشخیص عفونت هپاتیت C از طریق بررسی آنتی‌بادی‌ها و RNA ویروس انجام می‌شود. این آزمایش می‌تواند به‌صورت حضوری در آزمایشگاه یا در خانه با کیت‌های نمونه‌گیری انجام شود. تفسیر نتایج باید توسط پزشک صورت گیرد تا نیاز به آزمایش‌های تکمیلی و روش‌های درمانی مشخص شود. در صورت نتیجه مثبت، بررسی بار ویروسی و ژنوتیپ ویروس ضروری است. انجام این آزمایش برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از آسیب‌های کبدی بسیار مهم است.

منبع:

https://www.webmd.com/hepatitis/diagnostic-tests-hepatitis-c-virus