سندروم پیش از قاعدگی (PMS) چیست؟

سندروم پیش از قاعدگی (PMS) مجموعه‌ای از علائم است که قبل از شروع قاعدگی در زنان بروز می‌کند. این علائم می‌توانند به صورت جسمی (نفخ، خستگی و غیره)، عاطفی (تحریک‌پذیری، غم و اندوه و غیره) یا ترکیبی از هر دو ظاهر شوند. علائم PMS می‌توانند تاثیرات منفی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشند و فعالیت‌های روزانه را مختل کنند. با وجود این، تغییرات سبک زندگی و مصرف داروهای بدون نسخه اغلب می‌توانند به کاهش علائم PMS کمک کنند. در این مقاله از تهران لب، به بررسی علل و راه‌های مدیریت این سندروم پرداخته و روش‌های موثر برای کاهش ناراحتی‌های آن را معرفی می‌کنیم.

علائم و نشانه‌های سندروم پیش از قاعدگی چیست؟

سندروم پیش از قاعدگی یا PMS به علائمی اطلاق می‌شود که قبل از شروع قاعدگی در بدن بروز می‌کند. این علائم می‌توانند عاطفی مانند تحریک‌پذیری یا افسردگی باشند، یا ممکن است علائم جسمی مانند درد سینه یا نفخ شکم تجربه شود. این علائم معمولا یک یا دو هفته قبل از شروع قاعدگی بروز می‌کنند و هر ماه در همان زمان دوباره ظاهر می‌شوند.

تفاوت بین PMS و PMDD چیست؟

اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD) نوعی شدید و ناتوان‌کننده از PMS است. حدود 2٪ از افرادی که قاعدگی دارند، به PMDD مبتلا هستند. در PMDD، علائم PMS به شدت بیشتری بروز می‌کنند، به‌ویژه در واکنش‌های عاطفی و وضعیت خلقی. در PMDD، احتمال تجربه خشم، افسردگی شدید و اضطراب بیشتر از PMS است.

چقدر شایع است PMS؟

اگرچه داشتن یک یا چند علامت پیش از قاعدگی شایع است، اما PMS به صورت بالینی قابل توجه تنها در 3 تا 8 درصد از افرادی که قاعدگی دارند مشاهده می‌شود.

در PMS، تجربه مجموعه‌ای از علائم که تاثیر منفی بر بدن و سلامت عاطفی شما می‌گذارند، رایج است. علائم مرتبط با PMS همیشه قابل پیش‌بینی نیستند. علائمی که در دهه 20 زندگی خود تجربه می‌کنید، ممکن است با علائمی که در دهه‌های 30 و 40 زندگی تجربه می‌کنید، متفاوت باشند.

آنچه که قابل پیش‌بینی است، زمان‌بندی آن است. دردها یا احساسات تحریک‌پذیری که به طور منظم قبل از قاعدگی شروع می‌شوند و پس از آن بهتر می‌شوند، علامت مشخصی از PMS هستند.

علائم جسمی PMS

رایج‌ترین علائم جسمی PMS شامل احساس پر بودن در شکم (نفخ) و خستگی است. سایر علائم عبارتند از:

• گرفتگی عضلات
• جوش‌های پوستی
• حساسیت سینه‌ها
• سردرد

علائم عاطفی PMS

احساس تحریک‌پذیری و نوسانات خلقی رایج‌ترین علائم عاطفی PMS هستند. سایر علائم سندروم پیش از قاعدگی عبارتند از:

• تغییرات در میل جنسی
• احساس اضطراب، غم یا افسردگی
• اختلال در تمرکز یا مه مغزی
• هوس‌های غذایی یا افزایش/کاهش اشتها
• خواب‌آلودگی مکرر یا مشکل در خواب (بی‌خوابی)
• کاهش علاقه به فعالیت‌ها

بار عاطفی که PMS بر دوش شما می‌گذارد می‌تواند باعث شود از دوستان و خانواده دور شوید. این عامل می‌تواند احساسات منفی را شدت بخشد و باعث شود راحت‌تر به دیگران پرخاش کنید.

رابطه PMS و تشدید پیش از قاعدگی PME چیست؟

PMS با علائم بسیاری از شرایط دیگر مشترک است. این علائم مشترک معمولا قبل از قاعدگی شدیدتر می‌شوند (تشدید می‌شوند). این شرایط شامل موارد زیر هستند:

• افسردگی و اضطراب: نوسانات خلقی، احساس غم، تحریک‌پذیری و انزوا ممکن است در زمان نزدیک به قاعدگی شدت یابند.
• میالژیک انسفالومیلیت/سندروم خستگی مزمن (ME/CFS): خستگی و درد مفاصل و عضلات ممکن است در روزها و هفته‌های قبل از قاعدگی شدت بگیرد. در ME/CFS، احتمال خونریزی شدید قاعدگی و یائسگی زودرس نیز بیشتر است.
• سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS): علائمی مانند نفخ، گاز و گرفتگی عضلات ممکن است همراه با PMS بدتر شوند.

علت‌های سندروم پیش از قاعدگی چیست؟

علت دقیق PMS هنوز مشخص نیست. ممکن است تغییرات هورمونی مرتبط با چرخه قاعدگی باعث شود برخی افراد علائم PMS را تجربه کنند. این علائم معمولا بعد از تخمک‌گذاری ظاهر می‌شوند، زمانی که تخمدان‌ها یک تخمک آزاد می‌کنند. در این زمان، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد. علائم معمولا چند روز بعد از قاعدگی برطرف می‌شوند، زمانی که سطح هورمون‌ها دوباره افزایش می‌یابد. این نوسانات هورمونی ممکن است مسئول علائم PMS باشند.

چگونه سندروم پیش از قاعدگی تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما از شما در مورد علائمی که دارید، زمان بروز آنها و تاثیری که بر زندگی شما می‌گذارند، سؤال خواهد کرد. تجربه یک یا دو علامت ناخوشایند قبل از قاعدگی گاهی اوقات رایج است، اما این همان چیزی نیست که به عنوان PMS شناخته می‌شود.

برای تشخیص PMS، پزشک تأیید خواهد کرد که شما حداقل یک علامت مرتبط با PMS دارید که در طی پنج روز از چرخه قاعدگی شما بروز می‌کند و سپس طی چهار روز پس از پایان قاعدگی شما از بین می‌رود. این علائم باید حداقل برای سه چرخه قاعدگی تکرار شوند تا تشخیص رسمی داده شود.

سؤالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد عبارتند از:

• بین دو قاعدگی چقدر زمان می‌گذرد؟
• چه مدت خونریزی دارید؟
• خونریزی شما چقدر سبک، متوسط یا شدید است؟
• چه علائمی دارید؟
• علائم شما کی شروع می‌شوند و کی از بین می‌روند؟
• علائم شما در چه زمانی خفیف‌تر یا شدیدتر می‌شوند؟
• آیا می‌توانید بفهمید که علائم شما قرار است شروع شوند؟ چطور؟
• آیا علائم شما بر زندگی شما تاثیر می‌گذارند؟ چگونه؟

پزشک شما ممکن است همچنین در مورد سابقه پزشکی شما و داروهایی که مصرف می‌کنید، سؤال کند تا عواملی غیر از PMS که ممکن است علائم شما را ایجاد کنند، رد کند. همچنین ممکن است در مورد تاریخچه پزشکی خانواده شما هم بپرسد؛ زیرا بسیاری از بیماری‌ها (مانند اختلالات خلقی) در خانواده‌ها شایع است.

آزمایش‌های لازم برای بررسی سندروم پیش از قاعدگی

برای بررسی PMS، آزمایش مستقیمی وجود ندارد، اما پزشک ممکن است برای رد سایر مشکلات یا تشخیص علل زمینه‌ای آزمایش‌هایی مانند بررسی هورمون‌ها (استروژن، پروژسترون، TSH، FSH)، آزمایش خون کامل (CBC) برای کم‌خونی، قند خون (FBS یا GTT)، ویتامین‌ها و مواد معدنی (ویتامین D، B6، کلسیم، منیزیم) و ارزیابی سطح پرولاکتین را توصیه کند. همچنین، ثبت علائم در چندین دوره قاعدگی کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تر شود.

درمان سندروم پیش از قاعدگی

خیر، درمان قطعی برای سندروم پیش از قاعدگی (PMS) وجود ندارد. با این حال، علائم شما در نهایت با رسیدن به یائسگی و قطع قاعدگی از بین می‌روند. تا آن زمان، روش‌های زیادی برای مدیریت علائم وجود دارد تا از اختلال در زندگی شما جلوگیری شود. مهم است که توجه داشته باشید علائم شما چه زمانی شروع می‌شوند و درمان‌هایی که علائم را تسکین می‌دهند را یادداشت کنید و هر ماه از آنها استفاده کنید.

چگونه می‌توان علائم PMS را مدیریت کرد؟

شما معمولا می‌توانید علائم خفیف را با تغییرات سبک زندگی و داروهای بدون نسخه (OTC) مدیریت کنید. علائم شدیدتر ممکن است نیاز به نسخه پزشک داشته باشند.

داروهای PMS

• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، استامینوفن و آسپیرین می‌توانند درد سینه و گرفتگی‌های قاعدگی را کاهش دهند. این داروها را می‌توانید بدون نسخه خریداری کنید یا پزشک می‌تواند دوز قوی‌تری را تجویز کند اگر علائم شما شدید باشند.
• وسایل پیشگیری از بارداری هورمونی: داروهایی که از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کنند، می‌توانند علائم جسمی ناخوشایند مانند درد و حساسیت سینه‌ها را تسکین دهند. ممکن است نیاز به آزمایشاتی برای پیدا کردن نوع مناسب پیشگیری از بارداری برای شما باشد. گزینه‌ها شامل قرص‌های ضد بارداری، چسب و حلقه (NuvaRing®) هستند.
• داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب: مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) رایج‌ترین داروهای ضد افسردگی هستند که برای درمان مسائل مربوط به خلق و خو در PMS تجویز می‌شوند. این گزینه‌ها شامل فلوکستین ، پاروکستین  و سرترالین است.
• دیورتیک‌ها: دیورتیک‌ها می‌توانند علائمی مانند نفخ و حساسیت سینه‌ها را تسکین دهند.

تغییر در سبک زندگی

شما می‌توانید با تغییر سبک زندگی خود درد را کاهش دهید و علائم عاطفی مرتبط با PMS را کاهش دهید.

• ورزش منظم: انجام ورزش‌های هوازی متوسط (دویدن، پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری یا شنا) به مدت 30 دقیقه در روز می‌تواند استرس را کاهش داده و خلق و خو را بهبود بخشد. این مزایا فراتر از 30 دقیقه ادامه خواهد داشت.
• رژیم غذایی سالم: خوردن برخی غذاها و کاهش مصرف برخی دیگر می‌تواند علائم PMS را کاهش دهد. مصرف کمتر غذاهای شور، چرب و شیرین و نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی دو هفته قبل از قاعدگی مفید است. در طول قاعدگی، بهتر است شش وعده غذایی کوچک به جای سه وعده بزرگ بخورید یا سه وعده غذایی کوچک و سه میان‌وعده مصرف کنید.
• خواب کافی: خوابیدن حداقل هشت ساعت در شب می‌تواند احساس تحریک‌پذیری را کاهش دهد. خوابیدن و بیدار شدن در ساعت‌های مشخص هر روز، ساعت داخلی بدن شما را تنظیم می‌کند و به شما کمک می‌کند تا کمتر دچار نوسانات خلقی شوید.
• تمرینات آرامش‌بخش: یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی می‌توانند استرس را کاهش داده و به مقابله با تحریک‌پذیری و غم که اغلب همراه با PMS است، کمک کنند.

ویتامین‌ها، مواد معدنی و مکمل‌ها

ویتامین‌ها، مواد معدنی و مکمل‌های گیاهی به طور رسمی مانند داروهای OTC یا تجویزی توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تنظیم نمی‌شوند؛ بنابراین بهتر است قبل از مصرف آنها با پزشک خود مشورت کنید. با این حال، برخی شواهد وجود دارد که نشان می‌دهند این موارد می‌توانند به کاهش علائم PMS کمک کنند.

• کلسیم: تحقیقات نشان می‌دهند که کلسیم می‌تواند علائمی مانند خستگی، هوس‌های غذایی و حتی افسردگی را بهبود بخشد. منابع کلسیم شامل محصولات لبنی (شیر، تخم‌مرغ، ماست)، غذاهای حاوی کلسیم (برخی از غلات و نان‌ها) و مکمل‌ها هستند.
• منیزیم: شواهد متناقضی در مورد تاثیر منیزیم بر علائم PMS، مانند سردرد، استرس و اضطراب وجود دارد. منیزیم را می‌توان از سبزیجات برگ‌دار، مغزها، غلات کامل و مکمل‌ها به دست آورد.
• ویتامین B6: برخی مطالعات نشان داده‌اند که ویتامین B6 می‌تواند علائم مرتبط با PMS خفیف و متوسط را بهبود بخشد. منابع این ویتامین شامل ماهی، مرغ، سیب‌زمینی، میوه‌های غیر مرکبات و مکمل‌ها هستند.
• اسیدهای چرب امگا-3 و امگا-6: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که این اسیدهای چرب می‌توانند علائم PMS را تسکین دهند. این مواد را می‌توان از ماهی، تخم کتان، مغزها، سبزیجات برگ‌دار و مکمل‌ها به دست آورد.
• مکمل‌های گیاهی: برخی درمان‌های گیاهی برای کاهش علائم PMS استفاده می‌شوند که از نظر شواهد متفاوت هستند. این مکمل‌ها شامل بلک کوهش، چای خشک شده و روغن گل مغربی هستند. قبل از شروع مکمل‌های گیاهی با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که آنها ایمن هستند و میزان مصرف مناسب را دریافت می‌کنید.

آزمایش برای بررسی سندروم پیش از قاعدگی (PMS) در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل

برای بررسی PMS در منزل، می‌توان از کیت‌های خانگی مانند آزمایش‌ هورمونی (LH و استروژن)، گلوکومتر برای قند خون، و کیت‌های ویتامین D استفاده کرد. همچنین، ثبت علائم با اپلیکیشن‌های مخصوص چرخه قاعدگی می‌تواند الگوهای PMS را مشخص کند. همچنین، برخی آزمایشگاه‌ها مانند تهران لب ممکن است خدمات نمونه‌گیری در منزل را فراهم کنند، که این گزینه برای راحتی بیشتر و انجام آزمایش‌ها در زمان مناسب چرخه قاعدگی بسیار مفید است. در صورت نیاز، با مراجعه به سایت یا تماس با این آزمایشگاه، اطلاعات دقیق‌تر دریافت کنید.

آنچه از مقاله «سندروم پیش از قاعدگی (PMS) چیست؟» آموختیم

سندروم پیش از قاعدگی (PMS) یک وضعیت شایع است، اما این به معنای تحمل علائم ناخوشایند آن نیست. توجه به دردها و تغییرات خلقی که در زمان نزدیک به قاعدگی اتفاق می‌افتند می‌تواند نشانه‌هایی از PMS باشد. اگر این علائم بر سلامت شما تاثیر می‌گذارند، می‌توانید با تغییر عادات خود و مصرف داروهای بدون نسخه برای تسکین علائم اقدام کنید. در صورتی که این روش‌ها موثر نبود، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و درمان‌های لازم را دریافت کنید. آزمایشگاه تهران لب توصیه می‌کند به علائم خود توجه کنید و در صورت نیاز از مشاوره پزشکی بهره‌مند شوید تا کیفیت زندگی شما بهبود یابد.

منبع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/premenstrual-syndrome/symptoms-causes/syc-20376780