نارسایی زودرس تخمدان (Primary Ovarian Insufficiency) که نام دیگر آن نارسایی اولیه تخمدان است به شرایطی گفته میشود که تولید استروژن و تخمکگذاری قبل از 40 سالگی متوقف میشود، این وضعیت در نهایت باعث ناباروری در زنان میشود.
تخمدانها، به یک جفت اندام کوچک که شکل بیضی دارد گفته میشود که در ناحیه پایین شکم زنان قرار دارد و ماهی یکبار تخمدان آزاد میکند. تخمدانها، همچنین هورمونهای استروژن و پروژسترون را میسازند، همه این موارد در بارداری، چرخه قاعدگی و رشد سینه نقش دارند.
یک زن مبتلاء به نارسایی زودرس تخمدان (POI) ممکن است تخمک کمتری داشته باشد، یا ممکن است تخمدانها بالغ نشوند یا تخمکها را به درستی آزاد نکنند. در نتیجه، تخمدانها مقادیر طبیعی هورمونها را نمیسازند و این منجر به علائم POI میشود.
در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق علائم این وضعیت و درمان آن بپردازیم. البته پیشنهاد میشود برای بررسی دقیق و کسب اطلاعات کامل لازم است به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش آنتی مولرین هورمون و ثبت درخواست تلفنی نمونهگیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استانها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
علائم نارسایی زودرس تخمدان
مهمترین علامتی که ثابت میکند فرد نارسایی زودرس در تخمدان دارد، نامنظم شدن قاعدگی او است، با کاهش سطح استروژن، زنان مبتلاء به نارسایی زودرس تخمدان علائم یائسگی را دارند.
شایعترین علل این اختلال موارد زیر است:
- عرق شبانه
- گرگرفتگی
- خشکی واژن
- تحریک پذیری
- افسردگی یا اضطراب
- مشکل خواب
- مشکل در تمرکز یا حافظه
عوارض نارسایی زودرس تخمدان
مانند هر اختلال دیگری ممکن است نارسایی زودرس در تخمدان عوارض زیر را در پی داشته باشد:
- ناباروری: اکثر زنان مبتلاء به POI نمیتوانند به طور طبیعی باردار شوند. آنها باید از روش تخمک اهدایی استفاده کنند.
- پوکی استخوان: سطوح پایین استروژن، باعث ضعیف شدن استخوان میشود و شکستگی آن را افزایش میدهد.
- بیماری قلبی: به نظر میرسد استروژن پایین در اوایل زندگی، خطر حمله قلبی را با افزایش سن زنان افزایش میدهد.
- افسردگی: بسیاری از زنان مبتلاء به POI با از دست دادن غیرمنتظره عملکرد تخمدان خود احساس افسردگی میکنند. زنان مبتلاء به نارسایی زودرس تخمدان، باید در مورد این احساسات خود با پزشک خود صحبت کنند.
تشخیص نارسایی زودرس تخمدانها
معمولا بیشتر زنان چند نشانه از نارسایی اولیه تخمدان را در خود نشان میدهند. اگر قاعدگی شما نامنظم باشد و مشکل ناباروری دارید لازم است بررسی دقیقتری انجام دهید.
پزشک معمولا درباره شیمی درمانی، پرتو درمانی و جراحی تخمدان سوالاتی از بیمار میپرسد. پزشک ممکن است موارد زیر را برای تشخیص دقیق انجام دهد و با یک یا چند آزمایش (که میتوان در آزمایشگاه انجام داد) وضعیت تخمدانها را بهطور دقیق ارزیابی کند.
- اگر در سن باروری هستید و پریود نمیشوید، آزمایش دقیق برای بررسی انجام میدهد
- پزشک سطوح هورمونی بیمار را با آزمایش هورمونی در خون ارزیابی میکند. بهطور مثال سطح هورمون محرک فولیکول (FSH)، نوعی استروژن بهنام استرادیول و هورمون دیگری به نام پرلاکتین که تولید شیر مادر را تحریک میکند.
- تغییرات کروموزوم یا ژنهای خاص، موضوع دیگری است که باید بررسی شود. ممکن است برای بررسی تغییرات غیرعادی در کروموزومهای خود یک آزمایش خون به نام تجزیه کاریوتایپ انجام دهد. پزشک شما همچنین ممکن است بررسی کند که آیا شما یک ژن مرتبط با سندرم X شکننده دارید.
نکته: طبق نتایج مطالعات آماری، ارتباط موثقی بین HPV و بروز نارسایی زودرس تخمدان وجود ندارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
هنگامی که اگر قاعدگی خود را برای سه ماه یا بیشتر از دست دادید لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید، ممکن است شما به دلایل زیادی مانند بارداری، استرس، یا تغییر در رژیم غذایی یا عادتهای ورزشی، پریود خود را از دست بدهید. اما بهتر است هر زمان که چرخه قاعدگی شما تغییر کرد، به پزشک مراجعه کنید.
حتی اگر برایتان مهم نیست که پریود نشوید، به یک متخصص مراقبتهای بهداشتی مراجعه کنید تا علت این امر را بررسی کند. سطوح پایین استروژن میتواند منجر به وضعیتی شود که باعث استخوانهای ضعیف و شکننده میشود و در نهایت باعث پوکی استخوان میگردد. همچنین سطوح پایین استروژن، میتواند سبب بیماری قلبی گردد.
پزشک معالج با سوالاتی وضعیت شما را بررسی میکند:
- از چه زمانی پریود نشدید؟
- آیا گرگرفتگی، خشکی واژن یا علائم دیگری مانند علائم یائسگی دارید؟ برای چه مدت؟
- آیا جراحی تخمدان انجام دادهاید؟
- آیا برای سرطان درمان شدید؟
- آیا شما یا هر یک از اعضای خانواده بیماریهای سیستمیک یا خود ایمنی مانند کمکاری تیروئید یا لوپوس دارید؟
- آیا هیچ یک از اعضای خانواده شما نارسایی اولیه تخمدان دارند؟
- آیا احساس افسردگی میکنید؟
راهکارهای درمان نارسایی زودرس تخمدان
بهطور معمول، درمان نارسایی اولیه تخمدان بر مشکلات ناشی از کمبود استروژن تمرکز دارد، استروژن درمانی از پوکی استخوان جلوگیری میکند، همچنین علائم گرگرفتگی و دیگر عوارض استروژن پایین خون را کاهش میدهد.
- افزودن پروژسترون از پوشش داخلی رحم به نام آندومتر در برابر تغییراتی که میتواند باعث سرطان شود محافظت میکند.
- همچنین، ترکیبی از هورمونها ممکن است باعث پریود شدن شما شود. البته عملکرد تخمدانهای شما را بازیابی نمیکند؛ بلکه به سلامتی و ترجیحات شما کمک میکند.
- مکملهای کلسیم و ویتامین D برای پیشگیری از پوکی استخوان لازم است، باید به اندازه کافی از نور خورشید استفاده کنید و رژیم غذایی شما شامل مواد مغذی باشد. با آزمایش اشعه ایکس میتوان کلسیم و مواد معدنی موجود در استخوان را اندازهگیری کرد. به این کار، آزمایش تراکم استخوان گفته میشود.
- برای زنان 19 تا 50 ساله، متخصصان اغلب 1000 میلیگرم کلسیم در روز را از طریق غذا یا مکملها توصیه میکنند. این مقدار برای زنان 51 ساله و بالاتر به 1200 میلیگرم در روز افزایش مییابد.
- مصرف روزانه ویتامین D هنوز مشخص نیست، اندازه ایدهآل 800 تا 1000 واحد بین المللی (IU) در روز از طریق غذا یا مکملهای آن است. اگر سطح ویتامین D خون شما پایین است، پزشک شما ممکن است میزان بالاتری از ویتامین D را پیشنهاد کند.
برای درخواست هرگونه مشاوره، انجام آزمایش و ثبت درخواست تلفنی نمونهگیری (در آزمایشگاه، منزل، محل کار)
با تلفن 1650 برای استان تهران و تلفن 88709970-021 برای دیگر استانها
با آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه در مقاله نارسایی زودرس تخمدان یا نارسایی اولیه تخمدان آموختیم
همانطور که متوجه شدید در نارسایی زودرس تخمدان، تخمدانهای شما دیگر مقادیر طبیعی استروژن تولید نمیکنند و بنابراین ممکن است دیگر تخمک تولید نکنند. این بدان معنی است که قاعدگی شما متوقف یا نامنظم میشود و ممکن است علائم یائسگی را تجربه کنید. در این شرایط، این واقعا مهم است که یک سبک زندگی سالم داشته باشید، بنابراین پیشنهاد میشود که اگر سیگار میکشید سیگار را ترک کنید و یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
بسیاری از کارشناسان همچنین توصیه میکنند که کلسیم کافی در رژیم غذایی خود داشته باشید یا از مکملهای کلسیم و همچنین مکملهای ویتامین به صورت مرتب استفاده کنید.
- منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17963-primary-ovarian-insufficiency
