نحوه مصرف دارو آی وی اف (IVF) | مراحل IVF چقدر طول می کشد؟

درمان‌های ناباروری امروزه به لطف پیشرفت‌های پزشکی و تکنولوژی، امکان فرزندآوری را برای بسیاری از زوج‌ها فراهم کرده است. یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش‌ها، لقاح آزمایشگاهی یا IVF (In Vitro Fertilization) است. این روش شامل مراحل مختلفی است که هر کدام نیازمند دقت و توجه ویژه‌ای هستند. نحوه مصرف انواع دارو ای وی اف (IVF) و آگاهی از مراحل مختلف آن، نقشی کلیدی در موفقیت این درمان دارد. در این مقاله از تهران لب، به بررسی چگونگی مصرف داروهای مرتبط با IVF و مدت زمانی که این فرآیند به طول می‌انجامد، خواهیم پرداخت.

داروهای IVF و نقش آن‌ها در درمان ناباروری

در فرآیند IVF (لقاح آزمایشگاهی)، داروها یکی از اجزای اساسی هستند که برای تحریک تخمدان‌ها و آماده‌سازی بدن جهت باروری استفاده می‌شوند. دارو ای وی اف (IVF) به تولید تخمک‌های بیشتر کمک کرده و شانس موفقیت درمان را افزایش می‌دهند.

از جمله داروهای رایج در این فرآیند می‌توان به هورمون‌های تحریک‌کننده فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه‌کننده (LH) اشاره کرد که رشد و بلوغ تخمک‌ها را تحریک می‌کنند. همچنین، داروهایی مانند گنادوتروپین‌ها برای جلوگیری از تخمک‌گذاری زودرس و پروژسترون برای تقویت دیواره رحم و آماده‌سازی آن برای انتقال جنین تجویز می‌شوند.

نحوه مصرف این داروها معمولا به صورت تزریقی یا خوراکی است و نیازمند رعایت دقیق دستورات پزشک می‌باشد. آگاهی از تاثیرات احتمالی و عوارض جانبی این داروها، مانند تغییرات خلقی، نفخ یا حساسیت، به زوجین کمک می‌کند تا با آمادگی بیشتری این مسیر را طی کنند.

داروهای تحریک‌کننده تخمدان در فرآیند IVF

داروهای تحریک تخمدان، یکی از رایج‌ترین داروهای مورد استفاده در روش آی وی اف (IVF) هستند که با هدف تحریک تخمدان‌ها و آزادسازی تخمک‌های بالغ در زمان تخمک‌گذاری تجویز می‌شوند. در ادامه به معرفی برخی از این داروها پرداخته می‌شود:

1. قرص کلومیفن سیترات (Clomiphene Citrate)

نام‌های تجاری: کلومید، سروفن

این دارو با تحریک تولید هورمون‌هایی مانند FSH و LH به تخمدان کمک می‌کند تا تخمک‌های بالغ تولید کند. کلومیفن معمولا برای درمان اختلالات تخمک‌گذاری، همراه با آمپول‌های تحریک تخمدان یا روش تلقیح داخل رحمی (IUI) تجویز می‌شود.

روش مصرف:

• معمولا از روز سوم تا پنجم قاعدگی شروع و به مدت ۵ روز مصرف می‌شود.
• تقریبا ۷ روز پس از پایان مصرف، تخمک‌گذاری با تزریق آمپول HCG تحریک می‌شود.

عوارض جانبی:

• درد و احساس پری در شکم، کج‌خلقی، برافروختگی، اختلال بینایی، افزایش خطر حاملگی دوقلو، و احتمال ایجاد یا بزرگ شدن کیست تخمدان.
• در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، باید با احتیاط استفاده شود.

2. آمپول HCG (هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی)

این دارو که به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین داروهای آی وی اف شناخته می‌شود، برای تحریک تخمک‌گذاری تجویز می‌گردد.

روش مصرف:

• یک روز پس از آخرین دوز داروهای تحریک تخمدان (مانند منوترپین‌ها)، به صورت عضلانی تزریق می‌شود.
• آمپول HCG معمولا در دوزهای ۵۰۰۰ یا ۱۰,۰۰۰ واحد (IU) در دسترس است.

عوارض جانبی:

• حالت تهوع، استفراغ، سردرد، درد شکمی، خستگی، تورم و گاهی تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS).

3. قرص لتروزول (Letrozole)

نام تجاری: Femara

لتروزول با کاهش سطح استروژن بدن، هورمون تحریک‌کننده فولیکول (FSH) را افزایش داده و به تخمک‌گذاری کمک می‌کند.

موارد مصرف:

• زنان مبتلا به تنبلی تخمدان یا PCOS.
• درمان ناباروری در افرادی که به کلومیفن مقاوم هستند.
• بانوان مبتلا به سرطان سینه با نوع هورمونی.

عوارض جانبی:

• سردرد، سرگیجه، درد قفسه سینه، گرگرفتگی، و دردهای عضلانی و شکمی.

زمان مصرف:

• مصرف از روز سوم یا پنجم قاعدگی آغاز می‌شود و تخمک‌گذاری بین روزهای ۱۴ تا ۱۹ رخ می‌دهد.

4. اویترل (Ovitrelle)

این دارو ای وی اف (IVF) که حاوی HCG نوترکیب است، به‌صورت زیرجلدی تزریق می‌شود و تخمک‌گذاری را طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تزریق تحریک می‌کند.

5. سیکلوژست (Cyclogest)

این داروی حاوی هورمون پروژسترون به‌صورت شیاف واژینال یا مقعدی استفاده می‌شود. سیکلوژست برای تثبیت دیواره رحم و بهبود لانه‌گزینی جنین تجویز می‌شود.

6. داروهای اورگالوتران (Orgalutran) و ستروتاید (Cetrotide)

این داروها به‌صورت زیرجلدی تزریق شده و از تخمک‌گذاری زودرس جلوگیری می‌کنند.

7. داروهای سوپرفکت (Superfact) و ساینافکت (Cinafact)

این داروها با تحریک تخمدان به تولید تخمک‌های بالغ کمک می‌کنند. ممکن است در افراد مبتلا به PCOS منجر به تحریک بیش از حد تخمدان شوند، بنابراین مصرف آن‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شود.

نکات مهم در مصرف دارو ای وی اف (IVF)

• مصرف داروهای تحریک تخمدان باید با نظارت دقیق پزشک و سونوگرافی منظم انجام شود.
• هر دارو ممکن است با توجه به شرایط بیمار و نوع مشکل ناباروری تجویز شود.
• در صورت مشاهده هرگونه عارضه جانبی، باید به پزشک اطلاع داده شود.

روند استفاده از داروها در طول IVF

در مرحله تحریک تخمدان برای انجام IVF، داروهایی مانند مهارکننده‌های هورمون‌های استروئیدی از جمله کلومیفن سیترات، LH و FSH و داروهای آنالوگ هورمون‌های آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) به کار می‌روند. در این دوره، بیمار تحت سونوگرافی ترانس واژینال دوره‌ای قرار می‌گیرد.

در صورت نیاز به استفاده از آگونیست GnRH برای مهار هیپوفیز، این دارو باید قبل از تحریک تخمدان و در مرحله فاز لوتئال تجویز شود. همچنین مصرف داروهای کلومیفن سیترات یا گنادوتروپین‌ها معمولا با شروع قاعدگی آغاز می‌شود.

داروهای گنادوتروپین برای درمان تومورهای هیپوفیز، اختلال عملکرد غده آدرنال، بزرگی تخمدان‌ها، خونریزی بی‌دلیل و نارسایی تخمدان استفاده می‌شوند و در افراد با مشکلات انعقادی باید با احتیاط مصرف شوند. با انجام دارودرمانی، حجم تخمدان و تعداد فولیکول‌ها از طریق سونوگرافی بررسی می‌شود؛ وجود ۱ تا ۳ تخمک به قطر ۱.۷ تا ۲ سانتی‌متر و سطح استرادیول ۵۰۰ نانوگرم در لیتر، نشانه تحریک موفق تخمدان است.

پس از این مرحله، پزشک از داروی HCG برای آزاد کردن تخمک‌های بالغ و استخراج آن‌ها برای لقاح آزمایشگاهی استفاده می‌کند. پس از لقاح در آزمایشگاه، جنین معمولا طی ۳ تا ۵ روز به رحم انتقال داده می‌شود. سپس برای تقویت لانه‌گزینی، داروی پروژسترون تجویز می‌شود. همچنین مصرف روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم مکمل اسیدفولیک به تأمین ویتامین‌های مورد نیاز بدن کمک می‌کند.

مصرف داروهای باروری تأثیر چشمگیری در افزایش شانس بارداری موفق دارد، اما باید همیشه تحت نظر پزشک و با تشخیص او انجام شود. به طور کلی، زنان زیر ۳۵ سال پس از یک سال تلاش ناموفق برای بارداری و زنان بالای ۳۵ سال پس از ۶ ماه می‌توانند از روش‌های کمک‌باروری مانند IVF استفاده کنند.

مراحل آی وی اف چگونه است؟

فرآیند IVF شامل چندین مرحله‌ی منظم و دقیق است که به منظور افزایش شانس باروری طراحی شده‌اند. موفقیت این روش به کیفیت و تعداد کافی تخمک و اسپرم بستگی دارد. در ادامه مراحل IVF به طور مختصر توضیح داده شده است:

۱. تحریک تخمدان

در مرحله‌ی اول، هورمون‌هایی به زن تزریق می‌شود تا به جای تولید یک تخمک در ماه، چندین تخمک تولید شود. پس از ارزیابی از طریق آزمایش‌ها و سونوگرافی، وضعیت آماده‌سازی تخمدان بررسی می‌شود.

۲. تخمک‌گیری (پانکچر)

حدود سه روز پس از تحریک تخمدان، با استفاده از سونوگرافی و یک سوزن مخصوص، تخمک‌ها از طریق واژن جمع‌آوری می‌شوند. این مرحله نیازمند زمان‌بندی دقیق است تا تخمک‌ها در بهترین شرایط بازیابی شوند.

۳. جمع‌آوری اسپرم

هم‌زمان با تخمک‌گیری، اسپرم مرد نیز جمع‌آوری شده و در آزمایشگاه بررسی می‌شود. اسپرم‌های فعال‌تر برای لقاح انتخاب می‌شوند. برای موفقیت، بهتر است چند روز قبل از نمونه‌گیری، از داشتن رابطه جنسی خودداری شود.

۴. لقاح آزمایشگاهی

اسپرم و تخمک در آزمایشگاه با یکدیگر ترکیب می‌شوند تا لقاح انجام گیرد. در صورت عدم موفقیت لقاح طبیعی، از روش ICSI (تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی) استفاده می‌شود.

۵. آزمایش ژنتیک

در صورت نیاز، ۵ تا ۶ روز پس از لقاح، آزمایش ژنتیک روی جنین انجام می‌شود تا از سلامت کروموزومی و وضعیت ژنتیکی آن اطمینان حاصل شود.

۶. انتقال جنین به رحم

پس از آماده شدن جنین‌ها، یکی یا چند جنین از طریق کاتتر به رحم منتقل می‌شوند. این مرحله ساده‌تر از تخمک‌گیری است و معمولا فرد پس از چند ساعت استراحت مرخص می‌شود.

۷. پشتیبانی فاز لوتئال

پس از انتقال، داروی پروژسترون برای تقویت دیواره‌ی رحم تجویز می‌شود. سپس، حدود دو هفته بعد، آزمایش بارداری انجام می‌گیرد.

این مراحل کلی شامل تحریک تخمک‌گذاری، تخمک‌گیری، بارور کردن تخمک، رشد جنین در آزمایشگاه، و انتقال آن به رحم می‌باشد. توجه به دستورالعمل‌های پزشکی در طول این فرآیند، شانس موفقیت را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

آنچه از مقاله «نحوه مصرف دارو آی وی اف (IVF) | مراحل IVF چقدر طول می کشد؟» آموختیم

در فرآیند درمان ناباروری با روش IVF، آگاهی از نحوه مصرف انواع دارو ای وی اف (IVF) و پایبندی به دستورالعمل‌های پزشکی از اهمیت بسیاری برخوردار است. داروهای تحریک تخمدان، هورمون‌ها و مکمل‌های تجویزی نقش کلیدی در موفقیت این روش دارند. به همین دلیل، توصیه می‌شود پیش از مصرف هر دارو، با پزشک معالج خود مشورت کرده و برنامه درمانی خود را به‌دقت دنبال کنید.

مراحل IVF به‌طور کلی بین ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد و نیازمند صبر، دقت و همکاری مداوم شما با تیم پزشکی است. موفقیت این روش به عوامل متعددی مانند شرایط جسمی، کیفیت تخمک و اسپرم و رعایت مراقبت‌های درمانی بستگی دارد.

در آزمایشگاه تهران لب، هدف ما ارائه بهترین خدمات تشخیصی و مشاوره‌ای برای کمک به شما در مسیر درمان ناباروری است. برای هرگونه سؤال یا نیاز به راهنمایی، می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.

منبع:

https://monashivf.com/services/fertility-treatment-options/the-ivf-process/