در این مقاله از تهران لب، در مورد آزمایش پروژسترون و تفسیر آن توضیح می‌دهیم. احتمالا می‌دانید که پروژسترون در خانم‌ها از قاعدگی حمایت می‌کند و به حفظ مراحل اولیه بارداری کمک می‌کند. سطح پروژسترون بسیار کم می‌تواند عوارض بارداری در فرد ایجاد کند یا عوارض جانبی مشابه با یائسگی داشته باشد. در این راستا، در برخی از موارد پزشک آزمایش پروژسترون زنان را تجویز می‌کند. در ادامه در مورد این تست و تفسیر نتایج آن بیشتر توضیح خواهیم داد.
عملکرد اصلی پروژسترون در بدن زنان چیست؟
عملکرد اصلی پروژسترون آماده کردن آندومتر (پوشش داخلی رحم) برای کاشت و رشد تخم بارور شده است. اگر بارداری اتفاق نیافتد، آندومتر در طول دوره قاعدگی شما ریزش می‌کند. اگر لقاح رخ دهد، پروژسترون برای حمایت از بارداری افزایش می‌یابد.
پروژسترون در بدن چگونه تولید می‌شود؟
در بدن غده‌ای به نام جسم زرد پروژسترون تولید می‌کند. جسم زرد شما یک غده موقتی است که پس از تخمک‌گذاری (آزاد کردن تخمک از تخمدان) ایجاد می‌شود. این غده مسئول حفظ سطح پروژسترون پس از لقاح برای حمایت از بارداری است. البته غدد فوق کلیوی و جفت نیز پروژسترون می‌سازند.
وظایف اصلی پروژسترون در بدن زنان
پروژسترون چندین کار مهم در بدن انجام می‌دهد که عبارتند از:
- ضخیم کردن پوشش داخلی رحم برای لانه گزینی
- تنظیم خونریزی در دوران قاعدگی
- حمایت از بارداری پس از بارداری
- کمک به بهبود خلق و خوی شما
- حمایت از عملکرد تیروئید
- حمایت از شیردهی
آزمایش پروژسترون چیست؟
آزمایش Progesterone سطح پروژسترون را در نمونه خون شما اندازه‌گیری می‌کند. همانطور که گفته شد، پروژسترون هورمونی است که عمدتاً توسط تخمدان‌ها ساخته می‌شود که دو غده در دستگاه تناسلی زنانه بوده و حاوی تخمک هستند.
هر ماه، پروژسترون رحم شما را برای بارداری آماده می‌کند. در طول یک چرخه قاعدگی طبیعی، تخمدان یک تخمک آزاد می‌کند و سطح پروژسترون شما شروع به افزایش می‌کند. پروژسترون باعث می‌شود پوشش داخلی رحم شما ضخیم‌‌تر شود به طوری که تخمک بارور شده می‌تواند به داخل رحم بچسبد (لانه زنی کند) و به نوزاد تبدیل شود. در ادامه دو حالت زیر را خواهیم داشت:
- اگر باردار نشوید: سطح پروژسترون شما کاهش می‌یابد. پوشش داخلی رحم شما دوباره نازک‌‌تر می‌شود. هنگامی که رحم شما شروع به خلاص شدن از خون و بافت اضافی می‌کند، دوره قاعدگی شما شروع می‌شود.
- اگر باردار شوید: سطح پروژسترون برای حمایت از بارداری تا حدود 10 برابر بیشتر از حد معمول افزایش می‌یابد. سطوح بالای پروژسترون از انقباض (فشرده شدن) رحم و ایجاد زایمان زودرس جلوگیری می‌کند. بیشتر پروژسترون مورد نیاز برای بارداری سالم توسط جفت ساخته می‌شود. جفت عضوی است که در رحم رشد می‌کند تا مواد مغذی و اکسیژن را برای جنین فراهم کند.
بر همین اساس، آزمایش پروژسترون می‌تواند نشان دهد که آیا سطوح پایین پروژسترون باعث ناباروری زنان (مشکلات باردار شدن پس از یک سال تلاش) یا مشکلاتی در دوران بارداری می‌شود یا خیر. این آزمایش همچنین ممکن است به تشخیص مشکلات خاصی در غدد فوق کلیوی کمک کند. غده فوق کلیوی ممکن است باعث ایجاد سطوح بالای پروژسترون در زنان و مردان شود.
آزمایش پروژسترون چه کاربردهایی دارد؟
پزشکان از آزمایش پروژسترون ممکن است برای کمک به موارد زیر استفاده کنند:
- پیدا کردن علت ناباروری زنان
- بررسی اینکه آیا درمان‌های باروری موثر بوده‌اند یا خیر
- تشخیص و علت‌یابی خطر سقط جنین (از دست دادن بارداری قبل از هفته ۲۰)
- تشخیص حاملگی خارج از رحم؛ تخمک بارور شده‌ای است که سعی می‌کند در خارج از رحم رشد کند. زمانی که تخمک در جای نامناسبی قرار گرفته باشد نمی‌تواند به نوزاد تبدیل شود و برای جلوگیری از آسیب به اندام‌های فرد باید برداشته شود.
- بررسی میزان سلامت در بارداری پرخطر
- تشخیص سرطان تخمدان یا مشکلات مربوط به غدد فوق کلیوی. به طور معمول، غدد فوق کلیوی شما مقادیر کمی پروژسترون تولید می‌کنند. سطوح بالای پروژسترون ممکن است نشانه‌ای از اختلال غده فوق کلیوی در زنان و مردان باشد.
چرا پزشک، آزمایش پروژسترون برایم تجویز کرده است؟
اگر پزشک شما آزمایش پروژسترون از شما خواسته است، احتمالاً به خاطر یکی از موارد زیر بوده است:
- برای باردار شدن مشکل دارید؛ آزمایش پروژسترون می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا متوجه شود که آیا تخمدان‌های شما به طور طبیعی تخمک گذاری می‌کنند یا خیر.
- شما در حال انجام درمان‌های باروری هستید.
- زمانی که باردار نیستید خونریزی غیرطبیعی دارید.
و یا اینکه شما باردار هستید و:
- در حال انجام پروژسترون درمانی برای جلوگیری از سقط جنین هستید.
- پزشک شما می‌خواهد سلامت بارداری شما را بررسی کند؛ زیرا خطر سقط جنین یا سایر عوارض بارداری در شما بیشتر است.
- علائمی از سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم مانند گرفتگی یا خونریزی دارید.
آزمایش پروژسترون چگونه انجام می‌شود؟
اگر برای انجام آزمایش پروژسترون به آزمایشگاه تهران لب مراجعه کنید، یک تکنسین آزمایشگاهی با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی شما نمونه خون می‌گیرد. مانند تمام آزمایش‌های خون دیگر، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌شود. وقتی سوزن داخل یا خارج می‌شود ممکن است کمی احساس سوزش کنید که مورد مهمی نیست و هیچ خطر خاصی در این آزمایش برای شما وجود ندارد. انجام تمام فرایند آزمایش پروژسترون در حدود چند دقیقه طول خواهد کشید.
معمولاً برای آزمایش پروژسترون به هیچ آمادگی قبل از آزمایش خاصی هم نیاز ندارید. در موارد خاص، ممکن است لازم باشد اولین روز آخرین قاعدگی خود را بدانید. پزشک شما به شما خواهد گفت که آیا لازم است قبل از انجام آزمایش، مصرف داروی خاصی را متوقف کنید یا نه (هرگز بدون خبر پزشک مصرف دارو را متوقف نکنید).
تفسیر آزمایش پروژسترون
پس از اینکه آزمایش خون از شما گرفته شد؛ در عرض چند ساعت تا نهایتاً چند روز نتیجه آزمایش شما آماده خواهد شد. معنی نتایج آزمایش شما به موارد زیر بستگی دارد:
- اینکه چرا آزمایش داده‌اید (علت تجویز آزمایش پروژسترون چه بوده است).
- زمانی در سیکل قاعدگی که نمونه خون از شما گرفته شده است.
بر این اساس، بالا یا پایین بودن آزمایش پروژسترون در زنان (بانوان) معنی خاصی خواهد داشت که پزشک از تفسیر آزمایش متوجه می‌شود. در ادامه بالا یا پایین بودن پروژسترون در آزمایش خون را بررسی می‌کنیم.
بالا بودن آزمایش پروژسترون
بالا بودن نتیجه آزمایش پروژسترون زمانی که باردار نیستید ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:
- کیست روی تخمدان
- سرطان تخمدان
- مشکلات غده آدرنال (از جمله سرطان غده فوق کلیوی، یا یک اختلال ارثی به نام هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH))
سطح پروژسترون بالاتر از حد انتظار در دوران بارداری ممکن است به این معنی باشد که شما دو یا چند نوزاد دارید. سطوح بالای پروژسترون همچنین ممکن است نشانه بارداری مولار باشد که رشد غیر طبیعی بافت در رحم است. علت آن یک تخمک بارور شده با نوعی مشکلات ژنتیکی شدید است که نمی‌تواند تبدیل به بچه شود. رشد این نطفه می‌تواند به سرطان تبدیل شود و باید برداشته شود.
پایین بودن آزمایش پروژسترون
زمانی که باردار نیستید، پایین بودن سطح پروژسترون در آزمایش ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:
- تخمک‌گذاری عادی ندارید
- نداشتن قاعدگی (آمنوره)
زمانی هم که باردار هستید، ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:
- حاملگی خارج از رحم
- سقط جنین یا خطر بالای سقط جنین
- پره اکلامپسی
پزشک شما توضیح می‌دهد که نتایج آزمایش شما در مورد سلامتی شما چه می‌گویند. همچنین در نظر داشته باشید، از آنجایی که سطح پروژسترون در طول بارداری و چرخه قاعدگی شما تغییر می‌کند، ممکن است لازم باشد چندین بار آزمایش شوید.
محدوده نرمال آزمایش پروژسترون و تفسیر نتایج آزمایش Progesterone
پروژسترون در مرحله فولیکولی کم است. سطح آن درست قبل از شروع افزایش LH شروع به افزایش می‌کند و سپس 6-8 روز پس از تخمک‌گذاری به اوج خود می‌رسد.
در زیر محدوده‌های طبیعی برای پروژسترون بر اساس مرحله چرخه قاعدگی و بارداری آمده است:
- زنان (قبل از تخمک‌گذاری): <1 نانوگرم در میلی‌لیتر (کمتر از یک نانوگرم در میلی‌لیتر)
- زنان (میان سیکل): 5-20 نانوگرم در میلی‌لیتر
- مردان: نانوگرم در میلی لیتر
- پس از یائسگی: <1 نانوگرم در میلی‌لیتر
- سه ماهه اول بارداری: 2-90 نانوگرم در میلی‌لیتر
- سه ماهه دوم بارداری: 6-89.4 نانوگرم در میلی‌لیتر
- سه ماهه سوم بارداری: 48-300+ نانوگرم در میلی‌لیتر
همانطور که در بالا هم توضیح دادیم، سطح پروژسترون بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشان‌دهنده بارداری، کیست تخمدان، افزایش سطح استرس، HRT و سرطان تخمدان (به ندرت) یا هیپرپلازی مادرزادی آدرنال باشد.
سطوح پایین‌تر از حد طبیعی پروژسترون هم ممکن است مربوط به سیکل‌های قاعدگی نامنظم، آمنوره (عدم قاعدگی)، منوراژی (قاعدگی‌های سنگین)، PMS، تغییرات خلقی و چالش‌های باروری باشد. در طول بارداری، سطوح پروژسترون کمتر از 10 نانوگرم در میلی لیتر در 6-8 هفته ممکن است نشان‌دهنده حاملگی غیرطبیعی داخل رحمی یا خارج از رحم باشد.
برای درخواست هرگونه مشاوره ژنتیکی تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش پروژسترون در بانوان، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «آزمایش پروژسترون | تفسیر تست Progesterone» آموختیم
آزمایش پروژسترون به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در تشخیص مشکلات باروری و بارداری، نقش مهمی در ارزیابی سلامت هورمونی زنان دارد. پروژسترون، هورمونی است که توسط تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی تولید شده و در آماده‌سازی رحم برای بارداری و حفظ بارداری نقش اساسی دارد. در مواقعی که سطح این هورمون دچار نوسان یا کاهش می‌شود، ممکن است مشکلاتی نظیر ناباروری، قاعدگی نامنظم، یا خطر سقط جنین رخ دهد که این آزمایش می‌تواند به شناسایی این مشکلات کمک کند.
این آزمایش ساده و غیرتهاجمی، با اندازه‌گیری سطح پروژسترون در خون، به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مختلفی از جمله ناباروری، خطر سقط، و یا ناهنجاری‌های هورمونی را تشخیص دهند. بسته به نتایج آزمایش، پزشک می‌تواند تشخیص دقیقی داده و درمان مناسب را تجویز کند. انجام این تست در آزمایشگاه‌های معتبر با تجهیزات پیشرفته می‌تواند دقت و سرعت تشخیص را بهبود بخشد و به سلامت بیشتر زنان در مراحل مختلف زندگی کمک کند.
منبع:
