کیستیک هیگروما نوعی تومور خوش‌خیم است که به صورت کیسه‌ای پر از مایع در زیر پوست ظاهر می‌شود و معمولا در ناحیه گردن نوزادان دیده می‌شود. این عارضه به دلیل انسداد در سیستم لنفاوی ایجاد می‌شود که منجر به تجمع مایعات در زیر پوست می‌گردد. کیستیک هیگروما می‌تواند در برخی موارد بی‌خطر باشد، اما گاهی به شرایطی تهدیدکننده برای زندگی نوزاد یا جنین تبدیل می‌شود. در موارد شدید، این عارضه ممکن است به سقط جنین یا مرگ نوزاد منجر گردد. تشخیص به موقع این کیست، به‌ویژه در دوران بارداری از طریق سونوگرافی و آزمایش، می‌تواند نقش مهمی در مدیریت آن داشته باشد.
درمان‌های مختلفی از جمله کاهش اندازه کیست یا جراحی برای برداشتن آن وجود دارند که می‌توانند به بهبود وضعیت بیمار کمک کنند. در ادامه این مقاله از تهران لب، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمانی این عارضه می‌پردازیم.
کیستیک هیگروما چیست؟
کیستیک هیگروما کیسه‌ای پر از مایع (کیست) است که معمولا در ناحیه گردن نوزاد به دلیل ناهنجاری یا انسداد در سیستم لنفاوی ایجاد می‌شود. سیستم لنفاوی شبکه‌ای از بافت‌ها و اندام‌ها است که مایع لنف (مایعی حاوی گلبول‌های سفید خون) را از طریق جریان خون و سیستم گردش خون برای دفع مواد زائد و سموم منتقل می‌کند.
کیستیک هیگروما می‌تواند در دوران بارداری از طریق سونوگرافی تشخیص داده شود یا پس از تولد نوزاد به‌صورت برآمدگی یا توده‌ای زیر پوست ظاهر شود. اگر این عارضه در دوران بارداری مشاهده شود، ممکن است خطر سقط جنین یا مرگ نوزاد را به همراه داشته باشد.
چه کسانی به کیستیک هیگروما مبتلا می‌شوند؟
کیستیک هیگروما ممکن است هر نوزادی را تحت تاثیر قرار دهد؛ زیرا این عارضه می‌تواند ناشی از تغییر ژنتیکی باشد که بر نحوه تشکیل سیستم لنفاوی در دوران رشد جنینی تاثیر می‌گذارد. کیستیک هیگروما ممکن است به‌صورت مستقل ظاهر شود یا در میان کودکانی که به شرایط ژنتیکی مانند سندرم داون، سندرم ترنر یا سندرم نونان مبتلا هستند، مشاهده شود.
علاوه بر این، کیستیک هیگروما ممکن است در بزرگسالان نیز به‌دلیل آسیب‌های فیزیکی یا عفونت‌های تنفسی ایجاد شود.
میزان شیوع کیستیک هیگروما چقدر است؟
کیستیک هیگروما یک عارضه نادر است و تنها حدود ۶٪ از کل تومورهای خوش‌خیم دوران کودکی را تشکیل می‌دهد. وقوع این کیست‌ها در بزرگسالان بسیار نادرتر است.
علائم کیستیک هیگروما چیست؟
علائم کیستیک هیگروما بسته به اندازه و محل قرارگیری کیست پر از مایع متفاوت است. علائم رایج این عارضه عبارتند از:
- وجود برآمدگی زیر پوست
- رنگ مایل به آبی پوست روی کیست
- نرمی کیست
- کیست معمولا در ناحیه گردن ظاهر می‌شود، اما ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن نیز تشکیل شود.
- اندازه کیست از اندازه یک انگور تا یک پرتقال معمولی متغیر است و ممکن است با رشد کودک بزرگ‌تر شود.
علائم شدید کیستیک هیگروما
- تغییر شکل فیزیکی بخشی از بدن
- آسیب به استخوان‌ها یا اندام‌های داخلی
- مشکلات در تغذیه
- دشواری در تنفس (انسداد راه هوایی)
- خونریزی
- عفونت
خطرات در دوران بارداری
اگر کیستیک هیگروما در دوران بارداری تشخیص داده شود، ممکن است خطر سقط جنین یا مرگ نوزاد را به همراه داشته باشد. این کیست می‌تواند باعث ایجاد مایعات اضافی در بدن جنین (هیدروپس) شود که می‌تواند به مرگ زودهنگام منجر گردد.
علل ایجاد کیستیک هیگروما چیست؟
علت دقیق کیستیک هیگروما به طور کامل مشخص نیست. این کیست به دلیل آسیب به سیستم لنفاوی در دوران رشد جنینی یا در موارد نادر، به‌دلیل آسیب‌های فیزیکی یا عفونت‌های تنفسی در بزرگسالان ایجاد می‌شود. آسیب به سیستم لنفاوی موجب تجمع مایع لنفاوی در زیر پوست می‌شود، به‌جای اینکه این مایع از طریق جریان خون دفع گردد، و این تجمع منجر به ایجاد برآمدگی یا رشد کیسه‌ای پر از مایع می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که عوامل محیطی مانند استعمال دخانیات یا مصرف الکل در دوران بارداری ممکن است در ایجاد کیستیک هیگروما نقش داشته باشند. همچنین، برخی پژوهش‌ها بیان می‌کنند که تغییرات ژنتیکی یا جهش‌هایی که بر رشد سیستم لنفاوی تاثیر می‌گذارند، می‌توانند علت این عارضه باشند.
کیستیک هیگروما معمولا به‌صورت مستقل ایجاد می‌شود، اما در برخی موارد، با شرایط ژنتیکی مانند سندرم داون، سندرم ترنر یا سندرم نونان همراه است.
کیستیک هیگروما چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص کیستیک هیگروما معمولا پیش از رسیدن کودک به دو سالگی انجام می‌شود. در دوران بارداری، تشخیص این عارضه از طریق سونوگرافی معمول پیش از تولد امکان‌پذیر است. همچنین آزمایش خون برای بررسی سطح آلفا فتوپروتئین (AFP) بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری می‌تواند به تایید تشخیص کمک کند.
اگر آزمایش‌های دوران بارداری نشان‌دهنده تعداد غیرطبیعی کروموزوم‌ها در جنین باشد، ممکن است جنین به کیستیک هیگروما مستعد باشد. در چنین شرایطی پزشک با دقت رشد و سلامت جنین را تحت نظر خواهد گرفت.
پس از تولد نوزاد، پزشک از طریق معاینه فیزیکی کیست و انجام آزمایش‌هایی مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس، سونوگرافی یا MRI، می‌تواند تشخیص را تایید کند و یک برنامه درمانی متناسب با وضعیت کودک ارائه دهد.
درمان کیستیک هیگروما
درمان کیستیک هیگروما برای هر کودک متناسب با شرایط خاص او طراحی می‌شود. هدف پزشک در درمان این کیست، حذف آن در صورت امکان است. گزینه‌های درمانی ممکن شامل موارد زیر می‌شوند:
- جراحی: برای برداشتن کامل کیست
- تخلیه مایع کیست: با استفاده از تکنیک‌های تخلیه از طریق پوست (پونکسیون)
- اسکلروتراپی: هدایت مایع کیست به بدن برای تخلیه
- لیزر درمانی: برای برداشتن کیست با استفاده از لیزر
- رادیوفرکانسی آبلیشن: برای کوچک کردن اندازه کیست
در برخی موارد، نیازی به درمان نیست؛ زیرا ممکن است کیست به خودی خود از بین برود. اما در موارد دیگر، کیست ممکن است پس از درمان دوباره عود کند، به‌ویژه اگر آسیب به سیستم لنفاوی همچنان وجود داشته باشد. موفقیت درمان به‌طور معمول مثبت است، به‌خصوص اگر جراح بتواند تمام بافت‌های اضافی و غیرطبیعی کیست را بردارد.
آیا درمان کیستیک هیگروما عوارضی دارد؟
در درمان جراحی کیستیک هیگروما ممکن است اسکار یا زخم به‌جا بماند که بستگی به اندازه و محل کیست دارد. گزینه‌های درمانی کم‌تهاجمی‌تری مانند لیزر درمانی وجود دارند که اسکار کمتری ایجاد می‌کنند و اثرات آن‌ها نسبت به جراحی سنتی کمتر است.
اگر کودک شما تحت جراحی برای درمان کیست قرار گرفته است، باید به‌طور دقیق از کیست مراقبت کنید و آن را مانند یک زخم درمانی مشاهده کنید. هر درمانی، از جمله جراحی، خطر عفونت را به همراه دارد. بنابراین باید به دقت وضعیت کیست را زیر نظر داشته باشید و مطمئن شوید که کیست دچار علائمی مانند ترشح مایع شفاف یا زرد، تغییر رنگ یا اندازه، یا گرما و حساسیت به لمس نشده است. اگر مشکوک به عفونت هستید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
چگونه می‌توان از کیستیک هیگروما پیشگیری کرد؟
پیشگیری از کیستیک هیگروما دشوار است؛ زیرا علت دقیق این عارضه هنوز مشخص نیست. با این حال، می‌توانید با انجام اقدامات زیر، سلامت جنین خود را در دوران بارداری بهبود بخشید و خطر مشکلات احتمالی را کاهش دهید:
- مشاوره ژنتیکی: پیش از بارداری با پزشک خود مشورت کنید و آزمایش‌های ژنتیکی انجام دهید تا از احتمال داشتن فرزندی با شرایط ژنتیکی مطلع شوید.
- پرهیز از دخانیات و الکل: در دوران بارداری سیگار نکشید و از مصرف الکل خودداری کنید.
- معاینات منظم بارداری: به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید تا سلامت جنین در حال رشد شما بررسی شود.
- رژیم غذایی متعادل: تغذیه سالم و متعادل داشته باشید و از خود مراقبت کنید تا بدنتان در بهترین وضعیت ممکن برای رشد جنین باشد.
اگر کیستیک هیگروما داشته باشیم، چه باید کرد؟
پیش‌آگهی (پروگنوز) کیستیک هیگروما به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله زمان تشخیص کیست، این که آیا کیست ناشی از یک بیماری زمینه‌ای است یا خیر و همچنین محل و اندازه کیست.
جراحی برای برداشتن کیست در صورتی که جراح بتواند با ایمنی تمام بافت اضافی داخل کیست را بردارد، معمولا به پیش‌آگهی خوبی منتهی می‌شود اما اگر جراح نتواند بافت اضافی اطراف کیست را به‌طور ایمن بردارد، احتمال بازگشت کیست حدود ۱۵٪ است.
تشخیص و درمان زودهنگام منجر به بهترین نتیجه می‌شود و خطر بروز مشکلاتی مانند آسیب به اندام‌ها و مشکلات ظاهری را برای کودک کاهش می‌دهد.
در مواردی که کیستیک هیگروما همراه با ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون باشد، خطر سقط جنین و مرگ نوزاد افزایش می‌یابد. پزشک شما در دوران بارداری وضعیت جنین را به‌دقت تحت نظر خواهد گرفت تا از سلامت آن اطمینان حاصل کند.
آزمایش تشخیص کیستیک هیگروما در منزل و شرایط انجام این آزمایش در منزل
آزمایش تشخیص کیستیک هیگروما معمولاً شامل روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، MRI یا اشعه ایکس است که به دلیل نیاز به تجهیزات تخصصی، در منزل قابل انجام نیستند. با این حال، برخی آزمایش‌های خون مانند آزمایش آلفا فتوپروتئین (AFP) در دوران بارداری می‌توانند در منزل انجام شوند. آزمایشگاه تهران لب خدمات آزمایش در منزل را ارائه می‌دهد و می‌تواند با ارسال تکنسین به منزل شما، نمونه‌برداری از خون را انجام دهد. سپس نمونه‌ها به آزمایشگاه ارسال شده و نتایج به شما اعلام می‌شود. این خدمات به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن در اختیار شما قرار می‌گیرند.
برای درخواست هرگونه مشاوره تلفنی و نمونه‌گیری در آزمایشگاه جهت انجام آزمایش آلفا فتوپروتئین (AFP)، با تلفن 1650 آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی تهران لب تماس بگیرید.
آنچه از مقاله «کیستیک هیگروما چیست؟» آموختیم
قطعا دیدن نوزاد با یک برآمدگی بزرگ در ناحیه گردن ممکن است هر پدر و مادری را نگران کند، اما مهم است بدانید که پزشک شما بهترین درمان را برای کاهش اندازه کیست یا برداشتن ایمن آن ارائه خواهد داد. از آنجا که کیستیک هیگروما ممکن است با سایر شرایط ژنتیکی مرتبط باشد، در صورتی که قصد بارداری دارید و می‌خواهید ریسک ابتلا به این عارضه در فرزندتان را بدانید، مشاوره ژنتیکی با پزشک متخصص بهترین راه است. اگر در معرض خطر سقط جنین یا مرگ جنین هستید، پزشک می‌تواند منابع و راهنمایی‌های لازم را برای مقابله با چنین مشکلاتی در اختیار شما قرار دهد.
برای تشخیص دقیق‌تر و ارائه درمان‌های موثرتر، ممکن است پزشک آزمایش‌هایی را برای شما تجویز کند. برای انجام این آزمایش‌ها، می‌توانید به راحتی از طریق سیستم رزور آزمایشگاه تهران لب، برای مراجعه خود تایم اختصاصی رزرو نمایید. اگر برای مراجعه حضوری مشکلی دارید، نگران نباشد؛ چرا که تهران لب این امکان را برای شما فراهم کرده است که آزمایش‌های خود را در خانه انجام دهید. انجام آزمایش در خانه را در سایت ما انتخاب کنید تا در سریع‌ترین زمان ممکن برای انجام آزمایش در محل شما حاضر شویم.
منبع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22492-cystic-hygroma
